Турција го повлече своето вето за кандидатурата на Шведска и Финска за членство во НАТО, со што стави крај на еднонеделниот спор што го тестираше единството на Алијансата против руската инвазија на Украина, пренесува Al Jazeera Balkans.
Напредокот се случи во вторникот по четиричасовни разговори пред почетокот на самитот на НАТО во Мадрид, овозможувајќи собир од 30 лидери во шпанската престолнина да покаже обединет фронт против Москва, како и почеток на финскиот и шведскиот сојуз.
Објавувањето на договорот ја зацврстува најголемата промена во европската безбедносна политика во последните децении, бидејќи скандинавските земји ја напуштаат својата позиција на неутралност и влегуваат во воен сојуз.
Еве преглед зошто Турција се спротивстави на кандидатурата на НАТО и зошто сега ја поддржува нивната кандидатура:
Опозиција на Анкара
Турција ги изненади своите сојузници во НАТО кога се спротивстави на кандидатурата на Хелсинки и Стокхолм за влез во Алијансата. Анкара побара од скандинавските држави да престанат да ги поддржуваат курдските вооружени групи, како што е ПКК, и да ги укинат нивните забрани за продажба на оружје на Турција.
Турција изрази загриженост дека Шведска обезбедува засолниште за ПКК, што Стокхолм го негира.
Алијансата НАТО работи врз основа на консензус, што значи дека турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган би можел да го блокира пристапот до Финска и Шведска до Алијансата од 30 земји, освен ако не се исполнат неговите барања.
Што е ПКК?
Работничката партија на Курдистан (ПКК), која Турција, Европската унија и САД ја сметаат за „терористичка“ група, го предводеше вооружениот бунт против турската држава во 1984 година. Десетици илјади луѓе беа убиени во Турција за време на конфликтот меѓу државата и ПКК, а ограноците на ПКК, како и главното тело, извршија бројни напади врз армијата, безбедносните сили и цивилите, додека Турција спроведуваше операции на југоистокот на ПКК.
Турција ја смета секоја поддршка за сириската ЈПГ, која ја смета за огранок на ПКК, за поддршка на ПКК. Од друга страна, ЈПГ има поддршка од многу западни земји во борбата против ИСИЛ. Турција во последниве години спроведе неколку воени операции во Сирија и Ирак, насочени кон ПКК и ЈПГ.
Што се договорија НАТО и Турција?
Генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг изјави дека договорот вклучува забрзување на шведската екстрадиција на лица побарани од Турција, како и промени во шведските и финските закони. Тој додаде дека скандинавските земји ќе ги укинат забраните за продажба на оружје на Турција.
Анкара го поздрави договорот и го означи како успешен. Кабинетот на турскиот претседател соопшти дека Турција „го добила она што го барала“ во договорот, што значи „целосна соработка на Турција во борбата против ПКК и нејзините ограноци“.
Финска и Шведска, исто така, се согласија „да не воведуваат ембарго на теренската и наменска индустрија“ против Турција и „да преземат конкретни чекори за екстрадиција на терористички криминалци“.
Висок претставник на американската администрација изјави за Ројтерс дека Турција не го поврзала својот долгорочен услов со набавка на американски борбени авиони Ф-16 за да се согласи со договорот.
Претходно, САД го блокираа купувањето на Ф-35 од страна на Турција бидејќи го купи рускиот одбранбен систем С-400.
Пред да замине за Мадрид, Ердоган рече дека може да изврши притисок врз американскиот претседател Џо Бајден да организира испорака на Ф-16. Бајден и Ердоган треба да се сретнат за време на самитот.
