Светскиот ден на ракот, кој се одбележува секоја година на 4 февруари, претставува глобален повик за акција против една од најсмртоносните болести во светот. Овој ден е можност да се подигне свеста за ракот, да се промовираат стратегии за превенција и рано откривање, како и да се изрази поддршка кон оние кои се соочуваат со оваа болест.
Ракот: Глобален здравствен предизвик
Ракот претставува водечка причина за смрт во светот, со милиони нови случаи и милиони животи изгубени секоја година. Според податоците на Светската здравствена организација (СЗО), во 2020 година се регистрирани околу 19,3 милиони нови случаи на рак и приближно 10 милиони смртни случаи. Се проценува дека до 2040 година бројот на нови случаи ќе порасне на над 28 милиони годишно, главно поради стареењето на популацијата и факторите на ризик поврзани со модерниот начин на живот.
Фактори на ризик и превенција
Многу случаи на рак можат да се спречат со избегнување на познатите фактори на ризик, како што се пушење, прекумерно консумирање алкохол, нездрава исхрана, физичка неактивност и изложеност на канцерогени супстанции. Пушењето тутун останува најголемиот поединечен ризик, одговорен за околу 22% од сите смртни случаи од рак. Исто така, инфекции како ХПВ (хуман папилома вирус) и хепатитис Б и Ц се значајни фактори на ризик за развој на одредени видови рак.
Превенцијата вклучува и вакцинација, редовни скрининзи и здрав начин на живот. На пример, вакцинацијата против ХПВ значително го намалува ризикот од рак на грлото на матката, додека скрининг програмите за рак на дојка, дебело црево и грло на матката помагаат за рано откривање, кога болеста е најлесно излечива.
Борбата со ракот: Напредок и предизвици
И покрај застрашувачките статистики, медицината бележи значителен напредок во дијагностиката и третманот на ракот. Имунолошките терапии, таргетираните терапии и персонализираните медицински пристапи донесуваат нова надеж за пациентите. Раната дијагноза останува клучен фактор за успехот на третманот, со што значително се зголемува шансата за преживување.
Сепак, постојат големи разлики во пристапот до квалитетна здравствена заштита. Во земјите со висок приход, стапките на преживување се значително повисоки отколку во земјите со ниски и средни приходи, каде што ограничените ресурси и недостигот на здравствени услуги ја усложнуваат борбата против ракот.
Поддршка за пациентите и семејствата
Ракот не влијае само на физичкото здравје на пациентите, туку и на нивното ментално и емоционално благосостојба. Поддршката од семејството, пријателите и заедницата е од клучно значење во процесот на лекување и рехабилитација. Психолошката помош, групите за поддршка и советувањето можат значително да го подобрат квалитетот на животот на пациентите и нивните најблиски.
Светски ден на ракот: Повик за акција
Мотото на Светскиот ден на ракот во изминатите години е „Јас сум и јас ќе” (“I Am and I Will”), што ја истакнува важноста на индивидуалната и колективната акција. Секој од нас може да придонесе во борбата против ракот преку промовирање на здрав начин на живот, поддршка на програмите за рано откривање и информирање за ризиците и превенцијата.
Светскиот ден на ракот не е само ден за сеќавање на изгубените животи, туку и ден за инспирација, за мобилизација на заедниците и за создавање на свет каде што секој човек има шанса за квалитетен живот, без оглед на дијагнозата. Борбата против ракот е борба за живот, за надеж и за иднина во која ракот ќе биде болест што се победува.
