Колку културата ја имаме во нејзиното основно и изворно поимање, колку таа го содржи она на кое сме навикнале да ја дефинираме како елитистички поим и колку новите процеси денес, како што се пазарната економија и новите медиуми што се појавуваат како фактор за нејзина промоција, всушност влијаат за видоизменување на културата.
Ова се теми опфатени во зборникот „Културата на распродажба: Консумеризмот и комерцијализацијата на културните продукти“ кој денеска го промовираше Институтот за македонска литература. Трудовите во него се излагањата од учесниците на истоимениот научен собир што во ноември 2018 година го организираше Институтот по повод десет години од постоењето на Културолошките студии.
Професорката Маја Јакимовска-Тошиќ, директорка на Институтот и една од главните уредници на зборникот, за МИА изјави дека пред студентите на овие студии прават дистинкција помеѓу она што претставува елитно и она што е масовно и ги анализираат одликите и трендовите што го опфаќаат широкиот поим на популарна култура.
– Правевме и специјализирана конференција „Популарна култура – поглед одоздола“ и уште една за хип-хоп културата. Ги негуваме сите овие нови форми кои на некој начин прават дистинкција помеѓу уметност и естрада. Тие се дистинкција, но во новото потрошувачко време на моменти помеѓу нив гледаме замаглена граница. Прашањето е што и како се консумира и дали институциите кои се надлежни за инвестирање во културата и за нејзино промовирање навистина градат издржан систем на културни вредности, рече Јакимовска-Тошиќ.
Масмедиумите, како што е телевизијата, се највлијателни во пласирањето пред публиката како консумент на културните продукти. Притоа, вели, би требало да има некаков филтер што треба да се прифаќа како вредност или стандард, а тој треба да постои и во политиката за финансирање.
– На пример во литературата: дали навистина се печати и публикува сè што е важно или што ќе се понуди? Некои македонски дела поминале издржана рецензија, не само од нашата средина, туку се излезени и на меѓународниот пазар и високо котираат. Но, од друга страна, соочени сме со хиперпродукција на книжевен план. Има нов бран, а тоа е легитимно зашто се залагаме да има продукција од млади автори, но едно дело мора да биде опфатено низ критичка призма. Секое дело вреди да биде оценето – дали како добро или како помалку добро, истакна Јакимовска-Тошиќ.
Автори на трудовите во зборникот „Културата на распродажба: Консумеризмот и комерцијализацијата на културните продукти“ се научници од повеќе области – културолози, филолози, естетичари, историчари на уметноста, како и писатели и издавачи.