Иако Република Бугарија и Република Северна Македонија го потпишаа Договорот за пријателство, добрососедство и соработка на 2 август 2017 година, настаните не поминаа според потпишаниот договор и Бугарија започна да ги извезува своите домашни политички проблеми во Северна Македонија, се вели во анализата на IFIMES – Меѓународниот институт за блискоисточни и балкански студии со седиште во Љубљана.
Со меморандумот испратен до Брисел, со кој се оспорува македонскиот идентитет и јазик, велат аналитичарите, Бугарија сака да го блокира одржувањето на првата Меѓувладина конференција меѓу Северна Македонија и ЕУ, односно да се одложи почетокот на преговорите на Македонија со ЕУ. Аналитичарите сметаат дека однесувањето на Бугарија е еден вид тест за самата ЕУ, дали ќе дозволи билатералните прашања меѓу државите да бидат наметнати како клучни за процесот на преговори.
Тие велат дека ЕУ и САД мора да го запрат „изживувањето“ на Бугарија над Северна Македонија и Македонците како народ со сопствен македонски идентитет и јазик, бидејќи секоја ескалација на напнатоста може да доведе до конфликти и нови кризи, што на никој од Балканот и ЕУ не му требаат, освен на политиките и политичарите, кои сметаат дека преку конфронтации и продуцирање на криза можат да останат или да дојдат на власт.
Бугарскиот меморандум упатен до ЕУ мора да стане бесмислен, бидејќи е незамисливо во 21 век државата Бугарија, која е полноправна членка на ЕУ и НАТО, да го оспорува идентитетот и јазикот на соседниот македонски народ, се вели во анализата од IFIMES.
„Граѓаните на Бугарија негуваа надеж за поголема еднаквост и просперитет, но она што навистина го добија е многу поголеми нееднаквости во однос на социјалниот статус и приходите и уставно загарантираните права како што се бесплатно образование, здравствена заштита и пензиско осигурување. Имаше разбивање на илузии и надежи, кои ја одржуваа нацијата заедно и чекаа.
Во такви околности, властите во Бугарија одлучуваат да ги извезат своите бројни домашни политички проблеми во соседна Северна Македонија, а како причина се наведени историските причини и идентитетските прашања.
Иако Република Бугарија и Република Северна Македонија го потпишаа Договорот за пријателство, добрососедство и соработка на 2 август 2017 година, настаните не поминаа според потпишаниот договор и Бугарија започна да ги извезува своите домашни политички проблеми во Северна Македонија.
Врз основа на Договорот, формирана е мешана историска комисија од двете земји, која има за задача да најде решение за заеднички дел од историјата и заеднички историски личности, усвоени и од Македонците и од Бугарите.
Станува збор за историска личност на Гоце Делчев, роден во денешна Грција, но кој за Македонците претставува национален револуционерен херој, кој ја водеше борбата за ослободување од тогашната османлиска власт. И Македонците и Бугарите го сметаат за свој национален херој. Кон ова треба да се додаде честиот бугарски предизвик за идентитетот на Македонците како народ и прашањето за постоењето на македонскиот јазик.
Бугарија неодамна поднесе Меморандум до членките на ЕУ под наслов „Меморандум што ги објаснува односите меѓу Република Бугарија и Република Северна Македонија во контекст на процесот на проширување и асоцијација и стабилизација“, со кој се бара ЕУ да го направи Договорот за соседство, дел од рамката за преговори со Северна Македонија. Бугарија исто така ги оспорува македонскиот јазик и националниот идентитет.
Со меморандумот испратен до Брисел, Бугарија сака да го блокира одржувањето на првата Меѓувладина конференција меѓу Северна Македонија и ЕУ, односно да се одложи почетокот на преговорите на Македонија со ЕУ.
Аналитичарите сметаат дека Бугарија со вакви потези ги извезува своите внатрешни проблеми во Северна Македонија, но во исто време, однесувањето на Бугарија е еден вид тест за самата ЕУ, дали ќе дозволи билатералните прашања меѓу државите да бидат наметнати како клучни за процесот на преговори.
Од историјата се познати бројни примери дека одредени историски личности се присвојувале од две различни држави. Можеби најилустративниот пример за споредување на споровите околу историските личности, националниот идентитет и јазикот се Србите и Црногорците, два претежно православни народи, како што се и Бугарите и Македонците.
Неспорно е дека постои поголема етничка блискост меѓу Србите и Црногорците и дека тие не се оспоруваат за етничката припадност и националниот идентитет – барем не официјално. Историската фигура Петар Втори Петровиќ Његош е средновековен владетел и епископ на Црна Гора, кој митолошки е присутен во свеста и на Црногорците и на Србите. Некои го сметаат за Црногорец, други за Србин, а трети и заедното и за другото. Кога станува збор за српскиот и црногорскиот јазик, јазичната блискост е далеку поголема од блискоста меѓу бугарскиот и македонскиот јазик и никој не го става во прашање или не го оспорува тоа.
Постојат бројни примери на „присвојување“ на историски личности. Така, некои го сметаат светски познатиот научник Никола Тесла за Србин, други за Хрват, додека има дури и теории дека тој е Влав од Украина.
Аналитичарите велат дека ЕУ и САД мора да го запрат „изживувањето“ на Бугарија над Северна Македонија и Македонците како народ со сопствен македонски идентитет и јазик, бидејќи секоја ескалација на напнатоста може да доведе до конфликти и нови кризи, што на никој од Балканот и ЕУ не му требаат, освен на политиките и политичарите, кои сметаат дека преку конфронтации и продуцирање на криза можат да останат или да дојдат на власт. Бугарскиот меморандум упатен до ЕУ мора да стане бесмислен, бидејќи е незамисливо во 21 век државата Бугарија, која е полноправна членка на ЕУ и НАТО, да го оспорува идентитетот и јазикот на соседниот македонски народ.
Аналитичарите потсетуваат дека Бугарија и Романија станаа членки на ЕУ иако не ги исполнија потребните услови и критериуми за членство во ЕУ. Благодарение на американската интервенција, која традиционално имаше големо влијание врз Европската народна партија (ЕПП), најсилната политичка партија во Европскиот парламент, Бугарија и Романија станаа членки на ЕУ. Запирањето на потезите на Бугарија би спречило можни идни опструкции од други земји кон земјите кандидати за ЕУ Бугарија стана членка на ЕУ во 2007 година само благодарение на компромисот и сè уште е под стандардите на ЕУ.“, стои во анализата на IFIMES.
J. Ѓорѓиоски
