Економијата не може да расте без помош од државата, зашто државата континуирано ја поддржува економијата. Тоа не значи дека мора да биде директна финансиска поддршка од основниот Буџет на државата, но може да се спроведе преку различните политики што ги креира државата за создавање подобра бизнис клима, вели министерот за економија Крешник Бектеши во интервју за МИА.
Нагласува дека средствата за поддршка за 2021 година не се намалени, иако сме во време на ковид криза.
-Годинава ќе имаме раст на економијата, а во таа насока одат и бројките од четвртиот квартал од 2020 година кога речиси во сите приходни ставки во државата имавме зголемување во споредба со 2019 година, а се намали директната поддршка што ја дадовме кон компаниите за финансиска поддршка на платите. Очекуваме да се намали и во наредниот повик што се предвидува со петтиот сет на економски мерки за поддршка на стопанството и граѓаните, порачува Бектеши.
Во продолжение е целото интервју на министерот Бектеши за МИА.
Според вас, февруари треба да биде клучен за реализација на мерките од петтиот пакет економски мерки. Со која од предвидените 20-тина мерки и кога треба да стартува петтиот пакет и дали за тоа е неопходна одлука на Собранието?
-Веќе сме при крај со подготовката и дизајнирањето на петтиот сет економски мерки и наредните денови ќе бидат објавени и презентирани од страна на претседателот на Владата и економскиот тим. Сите мерки се дизајнирани во согласност и со дијалог со сите стопански комори, но и со работодавачите, работниците, вклучувајќи ги и синдикатите. Веќе се разговарани во детали и очекуваме наскоро да почнат и да се реализираат. За неколку од мерките кои се предвидени во петтиот сет секако дека треба да има и законски решенија, имајќи во предвид дека неколку од уредбите веќе се завршени, а дополнително на тоа согласно начинот на кој се дизајнирани мерките ќе треба да донесеме и нови закони. Токму затоа најавивме дека февруари ќе биде клучен и за носење на мерките, но истовремено и за завршување на сите процедури за да се реализираат сите мерки. Од начинот на кој претходно се реализираа мерките може да се заклучи дека некаде во првата половина на март ќе имаат можност сите компании да аплицираат за различните мерките кои ќе бидат презентирани.
Опозицијата постојано ги критикува мерките, а ВМРО-ДПМНЕ неодамна излезе со критика дека мерките не се развојни, велат „Владата крпи дупки, а четвртиот и петтиот пакет покрај за санација треба да биде насочен и за развој и за заживување на економијата“. Дали всушност мерките се само за преживување како што тврди опозицијата?
-Од првиот до третиот сет на економски мерки повеќето беа за преживување на економијата и ние јавно кажавме дека се дизајнирани на таков начин и оти така се реализираат за да ги зачуваме работните места во приватниот сектор. Дополнително на тоа немавме кратење во јавниот сектор со цел да ја поттикнеме потрошувачката во државата, а особено во време на целосен карантин какви што беа првите месеци од пандемијата. Не се согласувам со опозицијата, а и стопанствениците и граѓаните знаат дека и во третиот и четвртиот сет на економски мерки имаше мерки кои беа насочени кон развој на економијата. Таква беше уредбата за зајакнување на конкурентноста, во време на ковид кризата и пост ковид кризата со која поддржавме над 400 компании со 17,3 милиони евра за фирмите кои и во време направија дополнителни инвестиции и креираат нови работни места. Овие средства веќе се прелеани во сметките на компаниите и сме убедени дека кон крајот на 2021 година како што е предвидено во Уредбата сите тие инвестиции ќе се заокружат и ќе се отворат нови работни места во нашата држава. Што се однесува до платежните картички кои ги делевме за различни категории граѓани и обвинувањето од опозицијата дека тоа го направивме предизборно, ние тоа го направивме со четвртиот сет на мерки каде беа вклучени сите невработени лица кои пасивно бараат работа во склоп на Агенцијата за вработување, пензионерите, здравствените работници и слично. Доколку целта ни беше да го искористиме тоа за изборите требаше владината коалиција да добие над 700 илјади гласови што не се случи. Тие мерки беа насочени за да се олабави економијата и да има помал негативен ефект врз неа и врз граѓаните кои во тие моменти имаа најголема потреба.
Во петтиот пакет наместо финансиска поддршка за исплата на платите се разгледува можноста за доделување бескаматни кредити за компаниите преку Развојната банка. На ова реагираат туристичките агенции и занаетчиите кои сметаат дека многу од бизнисите ќе се затворат доколку не им се помогне со исплата на плата за вработените зашто не се во состојба да се задолжат. Дали е веќе одлучено која од двете опции ќе се користи во пакетот, зошто е избрана и која е нејзината предност?
-Давањето бескаматни кредити не е мерка што првпат се реализира, бидејќи ваква идентична мерка имаше и во првиот сет на економски мерки во која воглавно беа таргетирани неколку дејности во државата. Имаше неколку објави преку Македонската банка за развој од кои три објави се завршени и 6000 компании веќе добија бескаматни кредити. Дополнително го зголемивме и грејс периодот со цел на компаниите да им го олесниме враќањето на кредитот во кој нема ни административна такса.
Што се однесува на петтиот сет на економски мерки ќе се реализираат и двете мерки, значи ќе продолжи и мерката за финансиска поддршка на исплата на платите согласно методологијата и механизмите кои бе предвидени во четвртиот сет на економски мерки. Тоа значи дека ќе се исплаќа скалесто на сите компании кои имале пад на нивните приходи од 30 до 80 отсто, но истовремено ќе има и механизам на бескаматни кредити кои ќе бидат спроведени преку Развојната банка за таргетирани дејности кои согласно податоците кои ги имаме од различни институции имале поголем пад на приходите во нивната работа, но и во дејностите кои биле затворени во време на пандемијата со одлука на Владата.
Во пакетот наместо доделување платежни картички за ранливите категории на граѓани кои се најпогодени од ковид кризата се предвидува да им се простат каматите на заостанатите долгови за сметките постари од три месеци кои ги имаат кон јавните претпријатија на локално и државно ниво. Дали тоа ќе значи поголема поддршка за граѓаните и дали ќе влезат и каматите за заостанатите сметки за електрична енергија и парно греење?
-Разгледавме неколку опции во Владата и побаравме различни предлози од страна на различни институции и невладини институции. Мерката ќе важи само за јавните претпријатија кои работат во склоп на општините и кај оние јавни претпријатија во кои 100 отсто е сопственик Владата. Да прецизирам ќе важи за сметките за вода, комуналии и другите сметки кои директно се плаќаат од страна на граѓаните кон јавните претпријатија на централно или на локално ниво.
Во моментов разговараме и со други приватни компании за да можеме да обезбедиме некакви олеснителни околности во насока на бришење на одредени камати, но тоа Владата не може да го спроведе кај приватни компании или, пак, кај компании кои над 50 отсто се во сопственост на приватни лица иако Владата може да има одредена малцинска сопственост или процент во одредени компании.
Во првата фаза така ќе почнеме, а така одлучивме, бидејќи имаме информации од анализите што ги направивме дека одредени семејства и граѓани речиси имаат поголем долг врз основа на заостанати камати отколку што им е главницата на долгот и тоа го префрлуваат на наредните генерации. Затоа сакаме еднаш засекогаш да ги избришеме долговите врз основа на камати, а дополнително да им дадеме можност на граѓаните на 12 месеци да го репрограмираат основниот долг што е постар од три месеци.
До каде се законските измени за недела неработен ден, кои категории вработени ќе ги опфати и како тоа ќе се одрази врз целокупната економска состојба на земјава?
-Носител на Законот за работни односи е Министерството за труд и социјална политика, а ние како институција сме директно вклучени и имаме одредени матични закони со кои ги покриваме одредени дејности како што се трговијата, туризмот, угостителството. Веќе ги дадовме опциите за нашиот дел и веруваме дека за кратко време ќе се донесе одлука.
Што се однесува до недела неработен ден, во туризмот и угостителството нема да се предвиди да не се работи. Ние како Министерство за економија дадовме опција сите работници кои ќе работат во недела да имаат поголема дневница. За процентот за кој ќе се зголеми дневницата заеднички ќе одлучиме во соработка со Министерството за труд и социјална политика, но не би требало да биде помал од 50 отсто од постојната дневница.
Извор: МИА
