Пишува: ЏЕЛАЛ ХОЏИЌ
Почнува 2025 година, веќе сме во последната третина од „најдолгиот“ месец во годината- јануари. Празниците завршија, животот продолжува, а политичките случувања ќе го обликуваат неговиот квалитет. Тие што нема да се занимаваат со политика, секако ќе разберат дека политиката ќе се занимава со нив и нивниот квалитет на живот. Што можеме да очекуваме во 2025 година на политички план? Нема индикатори кои ќе донесат оптимизам за развојот на државата во вистинска насока. Јас очекувам дека 2025 ќе биде година на соочување со реалноста, а тоа соочување ќе донесе издишување на повеќе популистички балони кои власта ги пумпаше пред изборите. Во овој текст ќе одвојам три поголеми балони кои очекувам да издишат во 2025 година:
Првиот популистички балон на власта кој ќе издиши во 2025 година е очекуваниот подобар животен стандард на граѓаните.
Растот на цените на основните продукти за живот се веќе тема кај огромното мнозинство семејства и граѓани, чиј раст на плати во 2024 год не го следеше растот на минималната потрошувачка кошница за едно семејство. Како држава се враќаме на периодот и годините од времето на Груевски, кога минималната плата беше симбол на евтината работна сила, а не симбол на заштита на квалитетот на животот на работникот. А суштината на минималната плата е потребата на заштита на квалитетот на живот на работникот.
Формулата е едноставна, две минимални плати треба да се еднакви на трошоците една минимална потрошувачка кошница за едно семејство. Нема да ве оптоварувам со статистички податоци, тие се лесно достапни, а од нив е јасно дека во 2025 година ќе издиши целосно популистичкиот балон на Владата за економските политики и она што е ветувано пред изборите – подобар животен стандард на граѓаните.
Корист од новите економски политики на власта ќе има само олигархијата, на сметка на квалитетот на живот на граѓаните. Прашање на време е кога зголемениот притисок врз обичниот граѓанин за преживувањето на месецот ќе почне да се излева во разни форми на незадоволство кон власта. Власта која има речиси 2/3 мнозинство во Собранието ја има и јасната одговорноста за развојот на економијата и животниот стандард на граѓаните. Власта нема да може да побегне од одговорноста, а позитивните резултати ќе изостанат. Кредите кои се земаат не се предвидени за подобрување на статусот на работниците, туку се предвидени за подобра позиција на актуелните и кандидатите за градоначалници на локалните избори на есен.
Вториот популистички балон на власта кој ќе издиши во 2025 година е подобра преговарачка рамка со ЕУ и одложено дејство на уставните измени.
Како по рецептот со Преспанскиот договор, кој сегашната власт го критикуваше во опозиција, а после заклетвите по преземањето на власта почна да го фали како добар договор за државата, во 2025 ќе им стане јасно и на мнозинството граѓани дека власта додека била опозиција го дуваше и балонот за подобра преговарачка рамка со ЕУ. Во оваа година ќе стане јасно дека е едноставно невозможно да се добијат вистински гаранции за понатамошниот процес во преговорите со ЕУ. Може да се добијат декларации со поддршка, такви веќе имавме, плус тоа не се гаранции. Впрочем, лутањето од неаргументираната реториката „Бугари во Устав е предавство“ до „Не е проблем за Бугари во Уставот, сакаме гаранции да нема дополнителни барања“ на самиот почеток на преговорите со ЕУ, беа маска зад која се сопре европската интеграција на државата. Со издишувањето на овој балон издишува и лажната теза дека Европа не ја интересира Западниот Балкан, која ќе биде запечатена со следното проширување до 2030 година. Изборот на новата власт е или да се повлечат од сегашната политика и да направат брзи уставни измени и да го фатиме (да се вратиме на) возот со Црна Гора и Албанија за во ЕУ, или да остане на сегашните позиции за внатрешна блокада на европскиот пат и да се интегрираме со голема брзина во „српскиот свет“ на Вучиќ, Вулин и Додик.
Дополнителен притисок за размислување за репозиционирање на власта, која е опиена и фасцинирана од авторитарното владеење на Александар Вучиќ, се забрзувањето на демократските процеси кои ги поттикнаа два фактора со ударот врз стабилократијата во Србија. Првиот фактор се протестите на студентите, кои го обединуваат општеството во Србија против авторитарната власт на Александар Вучиќ. Вториот фактор се американските и британските санкции на нафтената индустрија во Србија, кои ќе траат сè додека Србија не ја избрка Русија од сопствеништвото од нејзината нафтена индустрија. Цена која Вучиќ во моментов не знае како ќе ја плати. Она што на Вучиќ му е јасно е само едно: заврши седењето на две столчиња. Кое столче Вучиќ ќе го избере, она западното или она руското, ќе биде индикатор и за власта во Северна Македонија.
Третиот популистички балон на власта кој ќе издише во 2025 година е „Македонија е само на Македонците“.
Предизборната националистичка реторика на тогашната опозиција, а сегашната власт, во која се подгреваа страстите на етничките Македонци и се дуваше популистичкиот балон дека со државата владеат само Албанците, поради кои ние како држава сме прифатиле лоши договори (Преспанскиот договор, како и францускиот предлог), како и дека за целата корупција во државата се криви само Албанците, е уште еден балон кој ќе издиши во 2025 година. Бустираниот национализам преку слоганите од типот „Македонија повторно твоја“ во предизборието, како и спиралата на националистичките кавги на владините партнери ЗНАМ и ВЛЕН, во комбинација со блокираниот европски пат, успеа сериозно да ја наруши довербата помеѓу Македонците и Албанците, а и внесе и нелагодна ситуација помеѓу помалобројните етнички заедници во државата.
За разлика од првите два балони, чие издишување ќе остане само на сметка на колективната меморија за големи предизборни лаги и измами, издишувањето на третиот балон носи неизвесни последици за државата, затоа што во овој момент никому во власта не му е јасно каква ќе биде реакцијата на граѓаните Албанци на големото количество албанофобија кое го гледавме во политичкиот дискурс. Од популистичките најави пред избори за нова преговарачка рамка за членство во ЕУ, власта на самиот почеток од владеењето се префрли во најави за дестабилизација, па сега целата држава е во грч и исчекување на лоши сценарија.
Очигледно е дека допрва концептот „Држава по мерка на сите нејзини граѓани“ ќе мора уште еднаш да го порази концептот „Македонија на Македонците“, како што тоа го направи неколку пати до сега во овие 30 и кусур години. Тоа е така, затоа што во својата суштина државата е мултиетничка.
