Перформативната, танцова и придружна програма на Викендот на гордоста Скопје 2025 се фокусира на телото како сцена на отпор и критика, преку четири исклучителни дела од современиот регионален танц и перформанс, соопштуваат од Коалицијата Маргина.
Четворица уметници – Алма Гачанин (БиХ), Игор Коруга (Хрватска), Александар Георгиев (Шпанија/Македонија/Бугарија/Шведска) и Маја Зечо (БиХ/Шкотска), преку различни изразни форми ги отвораат прашањата на прекарниот труд, телесната меморија, квир политиките, колективни искуства од воен конфликт и заднинските архиви на телото. Од вежбалница во дистописки пејзаж, преку емпатичен колективен танц против догмите, до деколонијален поглед од зад грб – оваа програма нуди перформативна критика на неолибералниот капитализам и репресивните општествени системи, истовремено прославувајќи го телото како простор на субверзија, нежност и политичка имагинација.
На 5 јуни, со почеток во 20:30 часот во МКЦ, ќе се одржи перформансот „Колку добро се покажа денес / How Well Did You Perform Today“ на визуелната уметница, поетеса и феминистка Алма Гачанин од Сараево. Делото произлегува од нејзиното долгогодишно истражување на прекаритетот и телесната исцрпеност кај уметничкиот и услужниот труд, и вклучува фрагменти од реални разговори меѓу автори и клиенти, лични дневнички записи и цитати од „Економија на незагубеното“ на Ен Карсон, создавајќи наратив кој ја преклопува интимната историја со структурните услови на постсоцијалистичкиот капитализам. Во делото се разгледува загубата преку обработка на различни теми, од загубата во детството и девојчинството до загубата на работното место, земјата и идеалите. Спојувајќи го преодот од девојка во жена со транзицијата во Босна и Херцеговина од социјализам во капитализам, авторката нуди увид во нејзината интимност, без притоа да ја романтизира, создавајќи приказна за прекаритетот преку физичката исцрпеност во дистописка сала за вежбање.
Алма Гачанин е визуелна уметница, поетеса и феминистка од Сараево. Работи со цртеж, фотографија, перформанс и видео, истражувајќи теми поврзани со родова правда и феминизам. Добитничка е на наградите „Ѕвоно“ (2022) и „Уметници што носат промени“ на Глобалниот фонд за жени (2024). Завршила магистерски студии по ликовно образование на Академијата за ликовни уметности во Сараево и е членка на здружението Црвена. Нејзината поезија е објавувана во повеќе регионални изданија.
„Примената на различните работни позиции како трансформативни, а не само трансакциски, претставува движечка сила во мојата уметничка практика. Истакнувајќи ја максимата дека личното е политичко, постојано работам на преиспитување на сопствените искуства во рамките на политичката клима на сегашниот момент. Со оглед на личната историја на работните места во услужниот сектор, особено ме интересира односот господар–слуга, често поматен во капиталистичката култура.“ – вели Алма во нејзината уметничка изјава.
На 12 јуни во 20:30 часот во МКЦ, ќе се изведе танцовиот перформанс „Нестабилни другари / Unstable Comrades“ од хрватскиот кореограф Игор Коруга. Делото критички го преиспитува влијанието на капитализмот, патријархатот и другите системи на репресија врз личните и телесните сфери – род, сексуалност, желба, емоции – преку јазикот на современиот танц. Инспириран од квир марксизмот, Коруга ја претвора сцената во простор за флуидно истражување на идентитетот, ранливоста и отпорот како средства за политичка визија. Перформансот се движи низ историски и идеолошки контексти – од социјализмот, преку западниот либерализам во време на Студената војна, до постсоцијалистичка Источна Европа – за да ги анализира начините на кои квир културата и уметничките практики се спротивставувале на догматизмот и нормирањето.
Авторската екипа зад делото вклучува драматургот Димитрије Коканов, композиторот Владимир Пејковиќ, дизајнерот на светло Борис Буторац и изведувачите Маријана Гавричиук, Тамара Пјевиќ, Георге Александру Плешка, Хунор Џозеф Варга и Јакша Филиповац. Продукцијата е резултат на регионална и европска соработка, вклучувајќи институции како Националниот центар за танц во Букурешт, Brain Store Project во Софија, Институтот Гете, SEEDS, апап – Feminist Futures и програмата Culture Moves Europe.
Игор Коруга е антрополог, кореограф и мултимедијален уметник чија работа се изведува низ Европа. Дејствува и како драматург, изведувач, педагог и истражувач во изведувачките уметности. Добитник е на бројни награди, меѓу кои првата награда и наградата на критиката на Фестивалот на кореографски минијатури, како и признанија од Инфант и NORBS.
На 13 јуни во 20:30 часот во МКЦ ќе биде изведено кореографското соло „Атрас / Atrás“ на Александар Георгиев – Аце, уметнички истражувач и изведувач со интернационално искуство. Делото го насочува фокусот кон задниот дел на телото како наративна и естетска основа, преиспитувајќи го неговото отфрлање и невидливост во рамките на западноевропската танцова традиција. Преку деколонијален и антикaпиталистички пристап, перформансот ја разглобува естетиката на заднината и нејзиниот потенцијал за отворање на нови, емотивни и политички читливи перспективи. „Атрас“ истовремено го преиспитува односот меѓу доминантната фронтална културна визија и маргиналните општествени позиции, поставувајќи прашања за срамот, вината и цензурата. Делото се надоврзува на истражувањата од проектите „The Power of S“ и „Echoes of S“, каде што Георгиев се занимава со концепти како „анално тело и политика“.
Тимот зад делото вклучува: музика и звук – Цветан Момчилов, светло – Пит Ајрес, графички дизајн – Асирија Алварез, адаптација на слика – Фернандо Монтиел, а продукцијата е на Беатрис Бељо. Проектот е поддржан од бројни уметнички и институционални партнери меѓу кои ЛАВ (Лабораторија за живи уметности), ИЦЦ (Имагинативен кореографски центар), Колективот Гараж, Шведскиот комитет за уметнички грантови, Владата на Канарските Острови, Културата ја движи Европа и Министерството за култура на Бугарија.
Александар Георгиев – Аце е кореограф и уметник активен од 2008 година, кој работи меѓу Тенерифе, Софија, Скопје и Стокхолм. Тој е коосновач на ICC и STEAM ROOM, а неговата практика се фокусира на радикална нежност, политизација на телото и колективно замислување на идни уметнички системи, преку идеи за коегзистенција, хиперсостојби и поетско архивирање.
Последно, на 14 јуни, со почеток во 20:00 часот во КСП Јадро, ќе се одржи перформансот „Растварања / Dissolutions“ на интердисциплинарната уметница Маја Зечо. Делото се изведува во рамки на Викендот на гордоста Скопје 2025, во партнерство со Фестивалот за феминистичка култура Прво па женско и КСП Јадро. Dissolutions (2022 – во тек) претставува слоевит одговор на лични и колективни искуства од воен конфликт, траума и загуба, користејќи визуелно и звучно преоптоварување за да го истражи телото во состојба на неизвесност. Перформансот ја става публиката во директна средба со симболика поврзана со историјата на женска репресија на Балканот.
Изведбата е дел од отворањето на самостојната изложба на Маја Зечо под наслов „Незгодни иднини / Discomfited Futures“, во кураторство на Џон Блеквуд. Изложбата ќе трае до 26 јуни и ќе биде придружена со каталог.
Маја Зечо е уметница од Сараево, која од 2015 година живее и работи во Шкотска. Нејзината практика ги спојува звукот, движењето и сликата, истражувајќи идентитети, балкански футуризми и деколонијални пристапи. Во нејзините дела се појавуваат теми како само-погребување, сензорно ограничување и телесно архивирање на траума. Перформансот Dissolutions е едно од нејзините најкомплексни дела.
Фестивалот „Викенд на гордоста – Скопје 2025“ е организиран од Коалиција МАРГИНИ – Скопје, во соработка со ЛГБТИ Центарот за поддршка, и во партнерство со Тиииит! Инк., Музејот на современата уметност – Скопје, А.К.Т; од Пфорцхајм, и Истражувачкиот центар при Словенечката академија на науките и уметностите. Перформансот на Алма Гачанин се прикажува во партнерство со Фестивалот за феминистичка култура Прво па женско.
Скопје Прајд Викенд, Прво Па Женско и Перформанс Платформа го посветуваат јуни на современата и критичка перформанс уметност во танцот, театарот и визуелната уметност, како гест на грижа, релациска, политички ангажирана уметничка практика и акт на демократизирана јавна имагинација. Твориме простор за соработка, заедништво и размена, барајќи од институциите да го препознаат и континуирано да го поддржуваат.
Фестивалот е поддржан од Heinrich Böll Stiftung, Friedrich Ebert Stiftung, А.К.Т; и Global Fund for Women.
