На 15 мај беше извршен атантат врз словачкиот премиер Роберт Фицо. На местото на злосторството е уапсен напаѓачот Јурај Цинтула. Посегнувањето по животот на словачкиот премиер предизвикува дополнителен страв од политичко мотивирано насилство.
Во шокантниот развој на настаните што предизвика бранувања низ Европа, премиерот на Словачка Роберт Фицо беше цел на обид за атентат, чин што не само што ја потресе нацијата, туку и предизвика аларм за состојбата на политичкото насилство на континентот, пишува isidewith.com.
Според министерот за внатрешни работи на Словачка, првичната истрага за нападот, во кој премиерот беше застрелан повеќе пати, укажува на „јасна политичка мотивација“ зад обидот за неговиот живот. Ова откритие предизвика интензивни шпекулации и загриженост за потенцијалните импликации за Словачка и нејзиниот политички пејсаж.
Инцидентот ја стави Словачка во центарот на поширокиот европски разговор за зголемената поларизација во политиката и ризиците што таа ги носи за демократската стабилност и безбедноста на јавните личности. Премиерот Фицо, познат по своите сојузи со контроверзните личности како што се рускиот Владимир В. Путин и унгарскиот Виктор Орбан, е поларизирачка фигура во словачката политика. Обидот за неговиот живот ја нагласува нестабилната природа на политичката клима не само во Словачка, туку и низ цела Европа, каде што се чини дека поделбите се продлабочуваат.
Нападот доаѓа во време кога се вжештува политичката кампања три недели пред изборите ширум Европа за избор на пратеници за Европскиот парламент. Истовремено, се зголемува загриженоста дека популистите и националистите слични на Фицо би можеле да постигнат големи придобивки на овие избори.
Најавата на словачкиот министер за внатрешни работи дека истрагата открила политички мотив зад обидот за атентат, додава слој на сложеност на ситуацијата. Тоа сугерира дека нападот не бил само случаен чин на насилство, туку целен напор да се елиминира клучната политичка фигура, потенцијално како средство за дестабилизација на земјата или испраќање порака до нејзините сојузници…
Властите на Словачка, која е во шок по обидот за атентат врз премиерот Роберт Фицо, се обединети во осудите за тој чин, денеска повикаа да се прекине говорот на омраза.
Полицијата соопшти дека сега е последен момент да престанат да се разгоруваат страстите, и итно да се стави крај на говорот на омраза и растечките тензии и поларизација и да се врати Словачка во кругот на цивилизираните земји каде не се пука кон премиерот или политички неистомисленици.
Тие побараа медиумите и социјалните мрежи да ја исклучат опцијата за коментирање на веста за атентатот на словачкиот премиер, кој по петчасовна операција синоќа во Банска Бистрица во централна Словачка е во стабилна состојба, но според лекарите, тој се уште е во многу тешка состојба.
„Одговорот на омразата не може да биде омраза. Ве молам сите да престанете со нападите и изразите на омраза насочени кон овој или оној политички блок. Од она што се случи и многумина од вас го посеаја, денес се роди бура. И стоиме овде на прагот на граѓанска војна“, апелираше словачкиот министер за внатрешни работи, Матуш Шутај Ешток.
Веднаш по атентатот, словачката опозиција го откажа најавениот протест против измените на законот за медиуми, со кои власта по примерот на Унгарија на Виктор Орбан или до неодамна Полска за време на владеењето на правото и правдата на Јарослав Качински, ќе ја преземе контролата врз јавниот ТВ и радио сервисСпоред полицијата, нападот на 71-годишниот Јурај Цинтула врз премиерот Роберт Фицо кога тој отишол да се поздрави со приврзаниците и граѓаните по владината седница во Хандлова бил политички мотивиран.
Иако најблиските соработници на премиерот, како неговата „десна рака“ вицепремиер и министер за одбрана Роберт Калињак, повикуваат на воздржаност и итен прекин на говорот на омраза и нападите врз политичарите од власта и опозицијата и заканувачки пораки до медиумите, потпретседателот од словачкиот парламент од партијата СМЕР на Фиц, Лубош Блаха, веднаш ја обвини опозицијата и независните медиуми.
„Сите не претворивте во мети, со години ширевте страшна омраза. Толку не мразевте затоа што народот не избра што ни организиравте лов како дивеч. Поради вас премиерот се бори за живот“ им рече тој на опозициските пратеници.
Лидерот на коалициониот партнер во владата, радикалната националистичка Словачка народна партија, Андреј Данко, за се ги обвини „либералните медиуми“, кои ги нарече „одвратни свињи“.
Невладините организации и претставниците на граѓанското општество подготвија петиција со цврста осуда на атентатот, повикувајќи ги сите без разлика да престанат да придонесуваат за натамошното ширење на омраза и тензии во општеството.
„Обвинувајќи ја опозицијата, идеолошките и политичките неистомисленици, медиумите или невладиниот сектор започнува спирала на страв, омраза и дополнително насилство“, се вели во петицијата, која досега има 1. 900 потписи.
„Не знам дали Словачка се смени, но ние не сакаме ваква Словачка. Да ја запреме. Да се погледнеме во огледало и да си кажеме што е навистина важно“, апелираше вицепремиерот Калињак.
Самиот премиер Фицо пред еден месец предупреди дека ваквото вербално насилство и говор на омраза упатени кон словачките службеници кога ги навредуваат на улица и им се закануваат на социјалните мрежи може да завршат со убиство на еден од водечките политичари.
„Не претерувам ни милиметар“, изјави тогаш Фицо.
На закани и говор на омраза беше изложена и претседателката на Словачка во заминување Зузана Чапутова, која е блиска до проевропската либерална опозиција, која одби да се кандидира за реизбор на неодамнешните претседателски избори токму за да не го разоткрие своето семејство и самата на „лов на вештерки“ во следните неколку години.
„Страшно е и заслужува осуда ова што се случи, неколку месеци мораа да ме возат со блиндирано возило“, изјави поранешната премиерка Ивета Радичова од актуелната опозиција.
Радичова, која е социолог, потсети дека словачкото општество го потресе нарачаното убиство на младиот истражувачки новинар кој пред неколку години ги разоткри врските на италијанската мафија, словачките тајкуни и тогашната влада на Фицо, Јан Куцијак и неговата свршеница.
Поради убиството на Куцијак, во Словачка избија големи протести и премиерот Фицо потоа беше принуден да поднесе оставка, а на вонредните парламентарни избори минатата есен се врати на власт.
„Убиството на Куцијак мобилизираше протести и страшно го потресе општеството.
Поларизацијата се зајакна и за време на владата на Матович и истрагата за корупција на највисоко политичко ниво (тогашната влада на Фиц).
По три години хаос кога се наредени четворица премиери, дојде тим што почна да презема чекори кон ползечката автократија“, изјави Радичова за Чешкото радио.
Поранешниот словачки премиер предупреди дека и власта и опозицијата се виновни за ескалацијата на тензиите и омразата во општеството.
„Бунтовите на обичните луѓе што ги поттикнуваат политичарите веќе не се во рацете на политичарите“, рече Радичова.
Додека светските медиуми го потенцираат факторот на проруските изјави на премиерот Фицо и политичарите од владејачката коалиција и наведуваат дека тој ја прекинал помошта во оружје за Украина, самата Словачка и првиот сосед на Чешка, каде ситуацијата во Словачка е добро позната, поголемо значење се придава на обидите за промена на законите во судството за да се отежне истрагата за корупцијата и поврзаноста на политичарите со мафијата, како и напорот медиумите да се стават под контрола на властите, следејќи го унгарскиот и до неодамна полскиот модел.
Кога станува збор за позицијата на Словачка по победата на партијата СМЕР на премиерот Роберт Фицо и неговите проруски изјави, поранешниот чешки претседател и пријател на Фицо, Милош Земан, рече дека за него е клучно Фицо да повтори дека ја поддржува Украина во рамките на нејзините меѓународно признати граничи и испраќа хуманитарна и финансиска помош и истиот став дека на Украина мора да и се помогне се залага во Европската унија и не става вето или ја поткопува помошта за Украина, дури и во оружје.
Украина остро го осудува чинот на насилство врз лидерот на соседна држава партнер, се вели во анализата на украинскиот Центар за стратешки комуникации и информациска безбедност што ја објави Укринформ. Украина се солидаризира со народот на Словачка и на Роберт Фицо му посакува брзо закрепнување од повредата и враќање на должностите како шеф на владата.
Јавниот политички став на словачкиот премиер во однос на руско-украинската војна не е причина да се оправда злосторството на фанатичниот терорист. Словачка е демократска земја во која функционираат правните механизми за ротација на власта преку избори. И затоа теророт не може да биде начин да се донесат политички промени, се вели во понатамошниот текст од анализата.
Тие ги повикаа пропагандните гласноговорници на Кремљ да престанат со цинични шпекулации за трагедии, како и повторените обиди да се поврзе Украина со сите светски проблеми.
Атентатот на Фицо, најсериозниот обид за напад на шеф на европска влада откако српскиот премиер Зоран Ѓинѓиќ беше убиен во 2003 година, поттикна стравувања дека сé пополаризираните и поотровни политички дебати во Европа се претворија во насилство.
Овој обид за атентат е трагична последица на опасниот пораст на десничарскиот екстремизам кој го загрозува ткивото на нашите демократски општества.
Јасно е дека обидот за атентат врз премиерот Фицо е длабоко загрижувачки знак за тоа колку далеку се подготвени да одат непријателите на стабилноста на демократските општества во Европа. Овој чин на насилство врз демократски избран лидер е неприфатлив и ја покажува потребата од посилен, поцентрализиран пристап кон националната безбедност за заштита на нашите лидери и интегритетот на нашиот демократски политички системи. Времето за попустливост заврши, прогресивните сили мора да се обединат зад демократски избраните влади и да преземат решителни акции против оние кои се обидуваат да ја поткопаат демократијата преку такви кукавички чинови.
Драган Мишев / Цивил Медиа
