Сместен меѓу Андите во Ла Паз, главниот град на Боливија, Сан Педро е самоуправен затвор каде што затворениците управуваат со сè. Дом на речиси 3.000 затвореници – и покрај тоа што е дизајниран да собере 600. Полицијата го чува периметарот и внимава на немири, но тоа е тоа!
Затворениците мора да ги купуваат или изнајмуваат своите ќелии од други затвореници, со пари заработени од работа во затворот, па дури и можат да платат за нивните семејства да живеат со нив. Сан Педро е стратификуван од поевтини, поопасни области до повисоки, блиску затворени заедници со приватни бањи и кабловска телевизија.
Во 2016 година, италијанскиот документарен фотограф Андреа Каруба успеа да добие дозвола да известува внатре во затворот.
„Полека, затворениците почнаа да ме познаваат и да ми веруваат. Сфатив дека можам сам да одам наоколу и да запознавам други луѓе, да ги посетам во нивните ќелии, да јадам со нив, да свирам на гитара и да разговарам со нив. Со некои од нив особено се зближив. Во двата месеци што ги поминав во Ла Паз, речиси исклучиво имав пријатели во затворот – речиси никого не сретнав надвор. Постоеше ригиден пирамиден систем, каде што на врвот беше Виктор Иго Мендоза, затвореник на чело на советот на делегати, кој командуваше како крал во затворот. Изнудувањето, заканите и тепањето беа вообичаени. За зачувувањето на редот беше задолжена група мажи под наредба на Мендоза, неговата лична војска наречена „Дисциплина“. Сите затвореници мораа да плаќаат кирија на ќелиите и членарина“, вели Каруба.
Идејата за Сан Педро влезе настана во 2003 година, со објавувањето на култниот класик Marching Powder на австралискиот автор Расти Јанг, нефикционална приказна за времето на британско-танзаниецот Томас Мекфејден кој бил „задолжен“ во Сан Педро за шверц на кокаин. До 2009 година, туристите можеа да ги поткупуваат чуварите и да одат на обиколки со водич во затворот.
„За да имаат пари, затворениците можеле да ги донесат во посета пријателите и роднините или да работат во затворот, кој бил организиран како мал град со минимаркети, ресторани, столарска продавница, фризер итн. Неделните смени бараа затворениците да ги чистат заедничките и надзорните површини. Посетите беа платени, како и можноста за сопругите на затворениците и нивните деца да живеат заедно како семејство. Оние кои не можеа да си дозволат ништо подобро живееја на маргините“, вели Каруба.
Дрогата беше неконтролирана во затворот – особено тревата и „пастата на база на кокаин“, вели Каруба. Превентивниот систем на притвор практикуван во Сан Педро, каде што потенцијално невините луѓе беа затворени со месеци или дури со години пред судењето, беше уште еден голем недостаток.
Но, за Каруба, еден од најпредизвикувачките аспекти на затворот беше гледањето деца оставени сами со часови во текот на денот и ноќта „од отсутни родители или од оние кои се под дејство на дрога“.
Децата понекогаш беа жртви на злоупотреба, вели тој, „и покрај посветеноста на волонтерите и психолозите кои беа со нив секој ден и кои се обидуваа да ги заштитат што е можно повеќе“.
Сан Педро претставува „добра идеја, со која се работи и управува ужасно“, тврди Каруба.
„Давање поголема слобода на затворениците, давајќи им можност да работат за да заработат плата или дозволувајќи им на семејствата да не се разделат во случај на апсење на еден од родителите, се секако позитивни аспекти што треба да се охрабрат во секој затвор. Поаѓајќи од претпоставката дека затворот не е одмазда на општеството над криминалецот, туку процес на превоспитување насочен кон реинтеграција во општеството, затворањето на затвореник 23 часа на ден нема никаква едукативна вредност, пишува Ник Томсон на Vice.
Во прилог фотографии на Андреа Каруба од затворот Сан Педро:
Подготви: Ј. Ѓ.
