Генералното собрание на Обединетите нации во својата резолуција A/RES/68/192 во 2013 година го прогласи 30 јули за Светскиот ден против трговијата со луѓе, реферирајќи уште на самиот почеток на резолуцијата силна осуда на трговијата со луѓе, особено жени и деца, што претставува прекршок и сериозна закана за човечкото достоинство и физичкиот интегритет, човековите права и развојот.
Трговијата со луѓе е сериозно кривично дело и тешко кршење на човековите права. Скоро секоја земја во светот е погодена од трговија со луѓе, без разлика дали станува збор за земја на потекло, транзит или дестинација за жртвите. UNODC, како чувар на Конвенцијата на Обединетите нации против транснационалниот организиран криминал (UNTOC) и протоколите кон неа, им помага на државите во нивните напори да го спроведат Протоколот за спречување, сузбивање и казнување на трговијата со луѓе (Протокол за трговија со луѓе).
Протоколот за спречување, сузбивање и казнување на трговијата со луѓе ја дефинира трговијата со луѓе како регрутирање, транспорт, трансфер, засолнување или примање на лица, со закана или употреба на сила или други форми на принуда, киднапирање, измама, за измама, за злоупотреба на моќ или за ранлива положба или за давање или примање плаќања или бенефиции за да се постигне согласност од лице кое има контрола над друго лице, заради експлоатација. Експлоатацијата вклучува, минимум, експлоатација на проституција на други или други форми на сексуална експлоатација, принудна работа или услуги, ропство или практики слични на ропство, ропство или отстранување на органи.
Годинешната тема е да не се заборави ниту едно дете во борбата против трговијата со луѓе, со оглед дека статистиките на ОН покажуваат дека секое трето дете е жртва на трговија со луѓе на глобално ниво. Најголем дел од нив се девојчиња. Глобалниот извештај за трговија со луѓе (GLOTIP) на Канцеларијата на ОН за дрога и криминал (UNODC), покажува дека децата имаат двојно поголема веројатност од возрасните да се соочат со насилство за време на трговијата со луѓе.
„Децата се изложени на различни форми на трговија со луѓе, вклучувајќи принудна работа, криминал, питачење, нелегално посвојување, сексуална злоупотреба и онлајн ширење на навредливи слики, а некои се регрутираат и во вооружени групи. Некои од најистакнатите причини се: сиромаштијата, недоволната поддршка за малолетниците без придружба во услови на зголемени миграциски и бегалски текови, вооружени конфликти, нефункционални семејства и недостаток на родителска грижа. До денес, борбата против трговијата со деца не е ефикасна. Постои итна потреба да се преземат сеопфатни мерки за заштита на ранливите групи и помош на децата жртви. Ова бара заеднички напори на национално и меѓународно ниво“, се вели во овогодинешниот повик за акција на ОН.
#EndHumanTrafficking
Овогодинешната кампања на ОН се фокусира на подигање на свеста за причините и ранливостите поврзани со трговијата со деца. Ја нагласува критичната потреба за посветена поддршка за децата жртви на трговија со луѓе и ја повикува јавноста и креаторите на политиките да ги решат тековните недостатоци и да ги забрзаат активностите за кај на трговијата со луѓе.
Идентификување на жртвите на трговија со луѓе и експлоатацијата на децата
Одбележувајќи го Светскиот ден против трговијата со луѓе, ОБСЕ соопшти дека во текот на последните две децении, бројот на идентификувани деца жртви на трговија со луѓе порасна, при што децата сега претставуваат речиси една третина од сите идентификувани жртви. Новите форми на трговија со луѓе, како што се принудниот криминал и принудното питачење, придонесоа за ова зголемување и претставуваат закана за постоечките системи за идентификација и заштита.
„Глобалното зло на трговијата со луѓе опстојува, влошено од кризи и конфликти. Таа ги плени најранливите, како што јасно покажа руската војна против Украина, која се засили. Борбата против трговијата со луѓе е тематски приоритет за претседавањето со ОБСЕ, како одраз на нашето убедување дека нашата колективна акција може да направи вистинска разлика за справување со оваа грозоморна закана“, изјави претседавачот на ОБСЕ, министерот Јан Борг,
„Трговијата со луѓе е зло што ги таргетира луѓето кои се веќе многу ранливи“, рече Матео Мекачи, директор на Канцеларијата за демократски институции и човекови права на ОБСЕ (ОДИХР). „За да бидеме поефективни во борбата против ова страшно злосторство, потребни ни се уникатните перспективи и професионалната експертиза на преживеаните, бидејќи тие се од витално значење не само за борбата против трговијата со луѓе, туку и за промовирање на правата на жртвите и враќање на нивното достоинство. Работејќи заедно, можеме да се справиме со новите трендови во експлоатацијата и да работиме на искоренување на трговијата со луѓе“, рече директорот на Канцеларијата за демократски институции и човекови права на ОБСЕ (ОДИХР), Матео Мекачи.
„Проактивно идентификување и заштита на жртвите е од клучно значење. Жртвите на трговија со луѓе кои се принудени да извршат злосторства премногу често погрешно се гонат како криминалци, наместо самите да бидат препознаени како жртви. Тешка неправда е да се погреши жртвата со криминалец. Да престанеме да ги казнуваме жртвите на трговија со луѓе. Нашите закони мора да вклучат јасен, задолжителен принцип на неказнување за жртвите на трговија со луѓе, применлив за сите поврзани кривични дела и за сите жртви, вклучувајќи ги и децата“, изјави специјалниот претставник и координатор на ОБСЕ за борба против трговијата со луѓе Кари Џонстон.
Препознавајќи ја важноста на етичкото вклучување на преживеаните во сите напори за борба против трговијата со луѓе, ОДИХР денеска објави „Упатство за формирање и одржување на национални советодавни совети за преживеани од трговија со луѓе“. Овој водич ги прикажува практичните алатки и препорачаните стандарди за формирање советодавни тела на експерти со искуство , осигурувајќи дека нивната експертиза и предлози се интегрирани во владината политика против трговија со луѓе.
Придонесот на руската воена агресија врз Украина кон трговијата со луѓе
Првото предупредување за опасноста децата бегалци од Украина да станат жртви на трговија со луѓе дојде уште во првиот месец од почетокот на руската агресија врз Украина.
„Децата кои бегаат од Украина за време на руската инвазија се во опасност да станат жртви на трговија со луѓе, изјави во март 2022, еврокомесарот за миграција, Илва Јохансон, предупредувајќи дека околу половина од 3,3 милиони Украинци кои во тие месец дена од почетокот на војната побегнале во земјите на ЕУ се деца, а се очекува и повеќе.
Л„итванските власти покренаа истрага за трговија со 43 украински деца за посвојување“, изјави еврокомесарката за внатрешни работи Илва Јохансон.
Еден од првите ангажмани што ги презеде ЕУ во тој период беше заеднички план на Министерствата за внатрешни работи на земјите-членки на ЕУ во борба против трговијата со луѓе за да помогнат во заштитата на луѓето од ризиците по бегството од војната во Украина.
Украинските бегалци, жртви на трговија со луѓе и сексуална експлоатација
Според податоци на УНХЦР- Бегалска ситуација во Украина – портал за податоци на УНХЦР од 5 април 2022, бројот на бегалци од Украина изнесувал 4.278.789, од кои најголемиот број се во Полска, 2.490.447. Хуманитарните организации кои тогаш работеа на границата на Полска предупредија дека жените и децата бегалци кои бегаат од војната во Украина во Полска се мета на осомничени макроа и сексуални трговци кои работат сами и во банди.
Според последните податоци од УНХЦР, заклучно со 15 јули 2024 вкупниот број на регистрирани бегалци од Украина на глобално ниво изнесува 6,579,700.
Во најновиот Извештај за трговија со луѓе во 2024 година, Русија и Белорусија, покрај Северна Кореја, Туркменистан и Сирија, се најдоа во списокот од 13 држави чии власти ја финансираат трговијата со луѓе.
Северна Македонија и справувањето со трговија со луѓе
„Достапните податоци од Националната комисија за борба против трговија со луѓе и илегална миграција, што опфаќаат две децении (2001-2021), покажуваат дека децата сочинуваат 70 отсто од жртвите во Северна Македонија. Оваа бројка значително го надминува глобалниот просек, според кој речиси една третина од сите идентификувани жртви на трговија со луѓе се деца. Просечната возраст на децата-жртви во земјата е 15 години, при што девојчињата страдаат несразмерно повеќе и се подложени на двојна експлоатација: и сексуална и трудова“, соопшти УНИЦЕФ во Скопје по повод Светскиот ден против трговијата со луѓе.
Биљана Јордановска / Цивил Медиа
