пишува: НЕНАД ЈОВАНОВИЌ
Сите ние кои се родивме и живеевме изесен период во „позниот титоизам“, а падот на самоуправниот социјализам заврши во војна и, следствено на тоа, просторот ни се наполни со ирационална омраза која предизвика најразлични облици за кршење на човековите права.
Оттука, гледајќи ја новата омраза (и непризнавањето од страна на Русија за територијалениот интегритет и суверенитет на Украина) која доведе до воена инвазија, не можам да се оттргнам од впечатокот кој ми вели: денес Отворен Балкан ни е многу повеќе потребен од било кога претходно.
Не можам да се отргнам од впечатокот дека само комуникацијата меѓу државите, а потоа и меѓу луѓето, е клучна за да се постигне релативен мир и просперитет. Од друга страна, „Отворен Балкан“ е идеја која ќе ги натера државите да зборуваат меѓу себе, да воспостават единствен пазар на работна снага, многу полесен проток на роба и движење само со лична карта. Северна Македонија е една од трите земји кои ја поттикнаа оваа иницијатива, а мислам, барем во овој период, дека и Црна Гора ќе се приклучи.
Што е важно да се каже за оваа иницијатив? Тоа дека минатото не може да биде посилно од сегашноста и иднината. На конкретен пример значи дека Србија ќе мора да го признае Косово и воспостави добрососедски односи како и во секоја друга држава во регионот.
Паралелно со тоа, мора да се работи на потполн и јасен процес на соочување со минатото во сите држави во регионот во кои, оние за кои се тврди дека правеле воени злосторства и кршеле тешки форми на човекови права, нема да бидат херои и нема да имаат поддршка од претставниците на власта. Дваесет години од крајот на војните, правдата за жртвите не може повеќе да се гледа како недостижен идеал, ниту како закана за сопствената нација.
Втората цел на Отворен Балкан е решавање, односно воспоставување на владеењето на право, ефикасна примена на законот еднаквост пред законот и зачувување на сите стандарди за зачувување и заштита на човековите права. Без овие цели не можеме да влеземе во Европа, без овие цели, не може да постои ни самата Европа.
И едно од најважните работи меѓу другото е: да се откажеме од политика на војна. Да се откажеме од „НИЕ да им покажеме на НИВ“, а исто така да се откажеме од политика на популизам која има мала политичка корист, а во директна имплементација на изговореното биде потполно нефункционално за граѓаните.
Исто така важно, барем во овој политички миг, денес во регионот се знае дека проширувањето е закочено, велам посебно денес кога татне конфликтот меѓу Русија и Украина. И важно е да се каже: никој не верува дека без поддршка од САД некоја од западниот Балкан ќе се интегрира во Европската унија.
Во некоја политичка смисла, сè ќе биде работа на договор и одлука, ама тоа не значи дека Северна Македонија треба да запре во своите идеали. Токму спротивното: мора да се работи на владеењето на правото, јакнење на институциите, зачувување на медиумски слободи и заштита на човековите права.
Значи, мора да работиме на овој проект силно, храбро и одважно. Не само ние, туку сите земји реципрочно во целиот регион. Доста ни беа војни, прекројување на територии и ужасни кршења на човековите права.
Текстот е личен став на Авторот. Сите права се задржани.
