Како највоочливи грешки од неправилната употреба на македонскиот јазик лекторите ги сметаат: правописни грешки, употребата на странски зборови без мера, несоодветна употреба на зборови.
Постоечкиот Закон за употребата на македонскиот јазик не се почитува а македонскиот стандарден јазик не се употребува во голем број од институциите и медиумите и речиси сè што објавуваат не е лекторирано, согласни се лекторите. Јавниот рекламен простор, билбордите и маркетинг слоганите изобилуваат со написи на англиски јазик или хибридни форми на латиница и кирилица.
Прашањето за правилната употреба на македонскиот јазик врамено во Закон и воедно задолжителното вработување на лектори, се актуелизира по синоќешната најава на министерката за култура Бисера Костадиновска Стојчевска дека Законот за македонски јазик е веќе готов и се разгледува од правен аспект и се очекува да се најде на владина седница. Таа додаде дека пред испраќањето во Собрание на нацрт-законот, текстот ќе биде претставен за јавна расправа. Како што најави таа, оние спорни делови, кои биле причини законот да се стопира во 2020 година сега се отстранети.
За кои спорни делови станува збор што биле причина законот да се стопира во 2020 година, НоваТВ побара одговор од Министерството за култура.
„Првата верзија на Предлогот на законот за употребата на македонскиот јазик беше изработена од Советот за македонски јазик во соработка со Министерството за култура. За овој текст на Предлог-законот, на 15.1.2020 година во Институтот за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје беше одржана јавна расправа, а во однос на текстот на Законот, пристигнаа голем број забелешки од релевантните институти, од Министерството за образование и наука, од Македонската академија на науките и уметностите, како и од голем број професори од областа. Исто така, за Предлогот на законот пристигнаа и предлози со чие прифаќање суштински ќе се подобри текстот на Законот. Клучните забелешки од сите релевантни научни установи, главно, се однесуваа на постапката за основање и работа на лекторатите по македонски јазик во странство“, ни одговорија од ресорното Министерството.
Инаку, обидот да се стави крај на несоодветна употреба на македонскиот јазик и законски да биде регулирано вработувањето на лектори во медиумите и во институциите се провлекува веќе една деценија.
Во меѓувреме како највоочливи грешки од неправилната употреба на македонскиот јазик лекторите ги сметаат: правописни грешки, употребата на странски зборови без мера, несоодветна употреба на зборови.
„Непознавањето на значењето на некои зборови што доведува до погрешно информирање и ситуацијата, за жал, од година на година станува сè полоша“, вели лекторка со многугодишно искуство во медиумите.
Кога станува збор за тоа дали навистина овој пат Законот ќе стапи во сила и ќе се санкционира неговото непочитување, лекторите гледаат со недоверба.
„Задолжителното вработување лектори во институциите е нужно, но тешко ќе профункционира во време во кое владее мислењето дека негувањето на стандардниот јазик не е неопходно. Впрочем, ниската цена на лекторските услуги го покажува тоа. Можно е да биде уште еден обид кој ќе остане на хратија“, согласни се лекторите.
Освен што со конечната верзија на Законот за употреба на македонскиот јазик се предвидува да бидат вработени лектори во секоја државна институција, предвидени се и поголеми казни за оние што не го применуваат Законот.
Постоечки Закон за употреба на македонскиот јазик
Во постојниот Закон за употребата на македонскиот јазик се уредува употребата на македонскиот јазик, како службен јазик во Македонија. Македонски јазик, во смисла на овој закон, е македонскиот литературен јазик и неговото кирилско писмо. Употребата на македонскиот јазик, во смисла на овој закон ги опфаќа неговата заштита, унапредување и збогатување.
„Македонскиот јазик е духовно богатство од посебно културно и историско значење за Републиката. Употребата на македонскиот јазик, како службен јазик е право и должност на граѓаните на Републиката“, се пропишува во Законот.
Во овој закон се пропишува дека службените текстови од законодавната, извршната и судската власт, локалната самоуправа, учебниците, емисиите, печатот, преводите и други текстови што се објавуваат во согласност со законот, задолжително се лекторираат на македонски јазик.
Лекторирање може да врши лице со положен испит за лектор, односно со добиена лекторска лиценца во согласност со овој закон. Лекторска лиценца дава Министерството за култура по положен испит во согласност со овој закон.
Ана Василевска / НоваТВ
