Она што е веројатно најстариот мраз на светот, кој датира од пред 1,2 милиони години, е ископан на голема длабочина на Антарктикот.
Работејќи на температури од -35 Целзиусови степени, тим научници извлекоа циклиндер или јадро од мраз долг 2,8 километри – подолго од осум Ајфелови кули.
Суспендирани во внатрешноста на мразот се древни воздушни меури за кои научниците се надеваат дека ќе помогнат да се реши трајната мистерија за климатската историја на нашата планета.
Европските научници работеа четири лета на Антарктикот, тркајќи се против седум нации за први да стигнат до карпата под замрзнатиот континент.
Нивната работа може да помогне да се открие една од главните мистерии во климатската историја на нашата планета – што се случило пред 900.000-1,2 милиони години кога глацијалните циклуси биле нарушени и некои истражувачи велат дека нашите предци биле блиску до истребување.
– Тоа е неверојатно достигнување, вели професорот Карло Барбанте од Универзитетот Ка Фоскари во Венеција, кој го координираше истражувањето.
„Имате во вашите раце парче мраз старо милион години. Понекогаш гледате слоеви пепел кои доаѓаат од вулкански ерупции. Ги гледате ситните меурчиња внатре, некои меурчиња од воздух што нашите предци ги дишеле пред милион години“, вели тој.
Тимот беше предводен од Италијанскиот институт за поларни науки и вклучуваше 10 европски нации.
Мораше да ја пренесе опремата за дупчење, лабораториите и кампот на 40 километри од најблиската истражувачка база.
Местото за дупчење, наречено Little Dome C, се наоѓа на висорамнината на Антарктикот на исток од континентот, на надморска височина од речиси 3000 метри.
Ледените јадра се од витално значење за разбирањето на научниците за тоа како нашата клима се менува.
Тие заробуваат меурчиња од воздух и честички кои откриваат нивоа на емисии на стакленички гасови и температурни варијации кои им помагаат на научниците да потврдат како климатските услови се менуваат со текот на времето.
Податоците од други ледени јадра, вклучително и она наречено Epica, им помогнаа на научниците да заклучат дека сегашниот пораст на температурата поврзан со емисиите на стакленички гасови е предизвикан од луѓето кои согоруваат фосилни горива.
Но, научниците сакаа да одат поназад во времето.
Сега со овој проект Beyond Epica: Најстар мраз тие добија потенцијално уште 400.000 години историја.
„Има многу минато во нашата иднина. Гледаме во минатото за подобро да разбереме како функционира климата и како можеме да ја проектираме во иднината“, вели проф Барбанте.
Тимот беше „во големо исчекување во последните неколку дена“ бидејќи можеше да пробие уште подлабоко отколку што се очекуваше од радарските податоци, вели д-р Роберт Мулвејни, научник за леденото јадро во Британското Антарктичко истражување.
Јадрото полека се извлекуваше од ледената покривка со помош на машина за дупчење и научниците внимателно го исчистија мразот користејќи крпи.
Сега се сече на парчиња од еден метар за транспорт на -50 степени Целзиусови од Антарктикот со брод.
Парчињата на крајот ќе стигнат до замрзнувачите на бројни европски институции, вклучително и Британското Антарктичко истражување во Кембриџ, каде што научниците ќе ја започнат својата анализа.
Експертите сакаат да разберат што се случило во периодот од пред 900.000 до 1,2 милиони години наречен транзиција од средниот плеистоцен.
Во тоа време, должината на циклусот помеѓу студените глацијални и топлите меѓуглацијали се префрли од 41.000 години на 100.000 години. Но, научниците никогаш не разбрале зошто.
Ова е истиот период кога, според некои теории, предците на денешните луѓе речиси изумреле, можеби останале само околу 1000 единки.
Научниците не знаат дали постои врска помеѓу ова речиси истребување и климата, објаснува проф Барбанте, но тоа покажува дека е необичен период што е важно подобро да се разбере.
„Она што ќе го најдат е сечија претпоставка, но тоа несомнено ќе го зголеми нашиот прозорец кон минатото на нашата планета“, изјави за BBC News професорот Џоери Рогељ од Империал колеџот во Лондон, кој не бил вклучен во проектот.
Подготви: Ј. Ѓ.
