Изборот на папата, духовниот водач на повеќе од една милијарда католици ширум светот, е еден од најмистичните и строго регулирани процеси во современиот свет. Конклавата — збор што потекнува од латинскиот cum clave („со клуч“) — претставува затворено собрание на кардиналите на Католичката црква, кои се заклучуваат во Сикстинската капела во Ватикан за да изберат нов поглавар на Светата столица.
Историски корени и развој
Конклавата во својот формализиран облик постои од 1274 година, кога Папата Григориј X воспоставил строги правила за изборот, поради исклучително долгата седумгодишна пауза помеѓу смртта на папата Климент IV и изборот на негов наследник. Од тогаш, процесот постојано е унапредуван и адаптиран, но суштината останува иста — изолација, молитва, гласови и белиот дим како симбол на избраниот пастир.
Како функционира конклавата?
Право на глас имаат само кардиналите под 80 години. Моментално, бројот на такви кардинали не смее да надмине 120, иако тоа правило неколкупати било пречекорено. Кардиналите се собираат во Сикстинската капела, каде секојдневно гласаат до четири пати (две наутро, две попладне), сè додека не се постигне двотретинско мнозинство за еден кандидат.
Гласањето е тајно и се врши со рачно пополнети ливчиња. По секое гласање, ливчињата се палат во специјална печка — ако нема избор, се додава супстанција што создава црн дим; ако се избере папа, димот е бел. Тоа е сигналот за светот дека новиот папа е избран.
Колку папи биле избрани од првиот обид?
Интересен факт е дека само 19 папи во историјата биле избрани од првиот круг на гласање — што сведочи за нивниот исклучителен консензус или карактерна харизма. Последниот таков случај е изборот на Папата Пиј XII во 1939 година, кој бил избран во првиот круг со поддршка на 61 од 62 кардинали. Пред него, и Папата Инокентиј XI (1676) бил избран веднаш, што било исклучително ретко во време на силни политички поделби меѓу европските монархии.
Рекордни и необични избори
Најдолга конклава: изборот на Папата Григориј X траел речиси три години (1268–1271). За време на конклавата, граѓаните на Витербо, каде се одвивал процесот, заклучиле кардиналите, ги намалиле нивните оброци и дури ја тргнале покривката од местото на состанување за да ги принудат да донесат одлука.
Најкратка конклава: изборот на Јован Павле I во 1978 година траел само еден ден (четири гласања). Иако не бил избран од првиот круг, ова е една од најбрзите современи конклави.
Двојна конклава во една година: 1978 е позната како „година на трите папи“ — по смртта на Павле VI, беше избран Јован Павле I, кој почина само 33 дена подоцна, па следуваше изборот на Јован Павле II.
Политика, стратегија и Дух Свети
Иако формално изборот на папата е духовен чин воден од Духот Свети, не може да се игнорира реалноста на политичкото калкулирање. Во историјата, влијанието на световните сили — особено Франција, Шпанија и Австрија — било директно, па дури и формализирано преку правото на вето (jus exclusivae), кое било користено до почетокот на 20 век.
Денес, влијанијата се порафинирани: културните и идеолошки блокови меѓу кардиналите — прогресивни vs. конзервативни, глобален југ vs. европски центар — играат голема улога во предвидувањата. И покрај тоа, најчесто изборот паѓа на кардинали кои зрачат со тивка моќ, духовна длабочина и административна способност.
Мистичниот момент на појавата
По успешниот избор, новиот папа е запрашан со зборовите: „Acceptasne electionem de te canonice factam in Summum Pontificem?“ („Дали ја прифаќаш канонски направената изборна одлука за тебе како врховен понтифекс?“). Ако одговори со „Accepto“, тој станува папа во истиот миг — иако крунисувањето е симболично, не неопходно за валидноста на изборот.
Потоа, новиот папа избира име, облекува бела облека, и се појавува на балконот на базиликата „Св. Петар“, каде првиот поздрав е: Habemus Papam! — „Имаме папа!“
Конклавата не е само административен изборен процес — таа е длабоко вкоренет симбол на традиција, единство и мистицизам. И покрај тајноста и изолацијата, интересот на светската јавност останува огромен — од димот што се издигнува од капелата до првиот благослов на новоизбраниот понтифекс. Во ера на дигитална транспарентност, конклавата останува еден од последните големи тајни ритуали на светската сцена — деликатна рамнотежа меѓу вековна традиција и современи очекувања.
Кога може да се очекува бел чад?
Деканот на Кардиналскиот колегиум, Џовани Батиста Ре денеска изрази надеж дека новиот папа ќе биде избран до крајот на денешниот ден, пренесуваат италијанските медиуми.
„Се надевам дека кога ќе се вратам во Рим вечер, ќе видам бел чад“, рече кардиналот Батиста Ре, кој не учествува на конклавата за избор на папа бидејќи има 91 година, пренесува италијанската агенција АНСА.
Батиста Ре, кој е во посета на Помпеја, рече дека идниот папа прво мора да се обиде да ја зајакне верата во Бога во нашиот свет кој го карактеризира технолошки напредок, но во духовна смисла е забележливо дека тој помалку заборавил на Бога.
„Затоа е потребно повторно будење“, порача кардиналот.
Кардиналите на Римокатоличката црква денеска повторно гласаат за избор на нов папа, имајќи предвид дека на вчерашното прво гласање не беше избран нов поглавар.
Редакција Фронтлајн
