На Фронтлајн, во сабота, го претставуваме романот „Кругови“ издание: „Или-Или“ на авторката Тина Иванова.
Ова е современа книга – новела која обработува неколку ликови коишто живеат надреален живот, меѓутоа чие поведение, е поттикнато од објективните општествени, политички и социо-културни случувања. Нејзината кружна симболика потекнува од ликовите коишто тргнуваат од едно место и повторно се враќаат на истото тоа место, без притоа да ја остварат целта што си ја замислиле – да ја изживеат сопствената револуција.
Како што ќе напише рецензентот на оваа книга, д-р Александар Прокопиев, „она што го одликува кусиот роман ‘Кругови’ е што на мал број страници се прикажува еден свет на секојдневјето скопско, современо, денешно, што не е само одраз на сегашниот живот на главната јунакиња, туку и средба со некои вечни дилеми, што веројатно го мачат посензитивниот и поумен човек, секогаш. Притоа, би истакнал една специфична карактеристика на Иванова што мене многу ми се допадна. Тоа е користењето на јазикот. Имено, таа не спаѓа во оние писатели кои би копале во некои архаизми или дијалектизми, но нејзиниот јазик е многу сочен. Тоа е едноставно затоа што има внатрешна поткрепа, дејствува многу индивидуално и лично, од една страна, и препознатливо, од друга страна. Некој поупорен критичар би нашол во прозата на Иванова елементи на филмско сценарио, визуелни елементи во секој случај, затоа што она што доаѓа како плод на визуелното искуство, а тоа е монтажата, дијалозите, атмосферата, има многу визуелни наслојки. Но, токму тоа му дава на ‘Кругови’ една современа постмодерна структура, што сигурно ја вклучува Иванова во редот на најљубопитните истражувачи во новата македонска проза“.
„Кругови“, затоа што асоцира на почетокот и на крајот на животот, на повторното раѓање и повторно умирање.
1 ДЕЛ | 2 ДЕЛ | 3 ДЕЛ | 4 ДЕЛ | 5 ДЕЛ | 6 ДЕЛ
7 ДЕЛ
ФРАНЦ
По или пред неколку години, децении, милениуми.
Ми тежат мислите како куп необработени дрвја зафрлени во аголот на нечија земја на која треба да изникне некоја куќа. Се обидувам да ги лепам, вака на хартија, за да не ме поклопат, па да ослепам. А, и додека Франц не е дома, да седнам да пишувам. Така сакам, без ред, без некоја посебна идеја. Пишувањето ми е вентил. Ма, така ми рекоа, за да оздравам. И онака, како изминуваат деновите, сè посилно ја чувствувам бесмислата на живеењето, ама ова чувство се засилува кога Франц ми поставува безброј прашања за преживувањето. Пишувам така со десната, додека со левата ја држам цигарата која секогаш догорува неискористена до крај. Имам чувство дека ништо не искористувам до крај, не ми е доволно.
Цигарата, мојот најверен пријател. Не ме остава, не ја оставам. Таа е како старт на почетокот на некоја трка за креација, а потоа, пак, како постојана придружба до крајот на моето имагинарно патување наречено творечки восклик. Ха, ха, ха, творечки восклик! Што можам јас да измислам, каков е тој мој творечки крик, колку смешно. Па, нели, сè е кажано на овој свет? Но, цигарата е мојот кавалер кој не ми ја пушта раката сè до крајот на еден бал. Како ветување дека таму далеку, на крајот од нејзиното догорче повторно ќе бликне светлина, јасна, чиста, мирна.
Ме обзема чувството, додека така цигарата си го наоѓа својот пат кон крајот, на некаков патриотизам. И почнувам да се нервирам за националните погледи кои често знаат да ме вратат назад, да ми го минираат и тоа малку што ми остана од невината порција која мајка ми ми ја сервираше најчесто во попладневните часови кога знаевме заедно да си слушаме музика. Бљак, ми текнува и на зборот македонштина. Колку гадно, како повраќаница, како куп гној исплукан од грлата на демек неправедните работливци кои сакаат да бидат кумови на затворената земја.
Која сум, пак, јас да мислам за ова? Па, јас сум само една обична глупава жена. Но, тие мисли ми доаѓаат кога ги слушам муабетите кои како ехо продираат во мојот стан од аголот пред мојата зграда. Таму пред продавницата каде што се собираат пијаниците. Демек, комунизмот бил подобар. Па, овој другиов вели дека капитализмот ни донел голема сиромаштија и дека како алхемија сиромашните селани ги претворил во богати рицари на гадниот екстра фолк (каков е тој екстра фолк немам поим), а третиот, пак, дека не смееме да ја апстрахираме историјата.
Колку цинизам и мудрост во таа ракија, Боже!
Еве го Франц се враќа. Ми ги прекинува мислите. Не можам да пишувам.
„Купив домати и тестенини. Ќе правиме паста, ако?“
„Добро“, му велам, ама со одвратен гнев што така ненадејно ми пријде и ме праша. Само што се залауфав нешто да напишам.
„Одам да земам салата, ти стави ги тестенините да се варат“.
Уф, морам да станам, зашто ако нешто негирам, ќе ме погледне така луто со вкочанет врат, а кога е гладен е како накострешен лав заробен во кафез и само што не му пукнале жилите од нервоза.
Нашата кујна е многу мала, ама си ја уредив како што отсекогаш сум сакала. Лавабото да биде под прозорецот, со перде во црвено-бели коцкички, а на полицата секогаш свежо цвеќе. Сега има зумбули, надвор е сончево, прекрасно е. Како во некоја американска лимонада. Домаќинките таму се секогаш среќни. Само да не ми се случи нешто лошо. Под таа нивна среќа секогаш се крие некоја длабока трагедија, секогаш мириса на тага поврзана со носталгија закопана во нивните стари ковчези сместени на таваните од нивните огромни куќи.
Не залажувај се драг читателе, јас не верувам во бракот. Со Франц само се обидувавме да глумиме брак, живеејќи заедно, под ист кров, но со дистанцирани визии за сето она што нè опкружуваше, со целосно различни идеи за креативност. А, сепак, го сакав на некој чуден начин. Беше питом, мил, ми се додворуваше на секои два дена, ми се умилкуваше кажувајќи ми ги оние веќе познати флоскули кои ќе ги најдете во секој прирачник од типот: „Како да го освоите женското срце“, а тоа мене ми годеше, иако знаев дека таквата бижутерија без уметничка длабочина нема да трае долго.
Го ставам тенџерето со вода на шпорет. Да зоврие, па да ги ставам тестенините. Онаа пијандурана го гледам, тој што зборуваше за комунизмот, едвај станува од столчето, којзнае колку ракија налеал во себе. Вика нешто слабо дослушнувам.
„Комшијата, комшијата е!“, вреска, а од устата му излегуваат полузборови придружени со плуканица, без сите букви, едвај гледа, полузамижан е. Толпа луѓе набрзина се собираат на едно место. Панично гледаат и покажуваат со прст кон мене, кон мојот прозорец, мислам дека мене не ме ни гледаат.
Ми се испотија рацете. Никогаш не ми се потеле. Ми се вкочани устата, како во сон, сакам да викнам, ама не можам, ме обзема страшна немоќ. Мојот Франц!
Не сакам да пишувам. Не сакам да напишам ниту еден збор! Ме заболе каква сум, дали имам анксиозна депресија или сум на работ на постоењето. Што сакаат нека кажат, јас сум своја.
Но, не сакам да бидам сама. Сакам да јадам, сакам тестенини со домати и салата. Сакам да јадам со тебе, Франц! Да јадам толку многу и никогаш да не помислам дека ќе се здебелам. Те молам, Франц, ајде да ручаме. Мислам дека е тоа важно, можеби и најважно. Франц, се сеќаваш ли кога првпат научи да правиш паста, онаа која ја гледавме на една француска емисија за готвење? Колку беше среќен. Мислеше којзнае што си направил, па морав сто пати да ти кажам дека ручекот ти испаднал одлично, дури и подобро од оној славниот готвач.
Ги сакам твоите празни зборови за јадењето. Сега толку многу ги сакам што ми доаѓа и да се соблечам, па дури и да водиме љубов. Иако, знаеш, тешко се согласувам на тоа. Знаеш, мислам дека сум фригидна. Сакав да одам и на сексолог, ама се срамев да прашам. Сега ми се најмили дури и твоите тромави стапала што отсекогаш ми се гаделе, па те терав да ги оставаш чорапите додека водиме љубов, но сега, сега сакам да ти ги милувам до крајот на животот, да ги лижам, да ги јадам, да ги сакам. Сакам да ги сакам твоите стапала, Франц?! Можеш да ги соблечеш чорапите ако сакаш, Франц?!
И онаа Јасен, нека ти се јавува колку што сака. Ако сакаш, можеме тројцата заедно да се ебеме. Само да не ја гледам, ќе си ставам превез околу очите. Но, ќе знам кога ти ќе ме милуваш. Ги знам сите твои мани на твоето остро тело. Иако, одамна беше…
Го сакам Телониус Монк, ти велам, ти тврдам дека го сакам! Сакам овој пат заедно да го слушаме. Лажам. Никогаш не ја сакав таа негова сериозна едноставност и со тежина ми минуваа минутите кога Франц го слушаше и го анализираше небаре е професор по џез на некоја престижна академија.
Жал ми е, Франц, жал ми е за сè што ти сторив. И онака јас бев на алтернативната страна, а ти длабоко навлезе во површноста на елитата, замина кај тие што на почетокот ги нарекувавме „сељачишта“ и им се подбивавме за нивните неправедно стекнати имоти, ама ти скришно сакаше да ги поседуваш, а јас, јас одев сè подолу и подолу, зариена во сопствените убедувања, заринкана во мртвилото на поезијата од која честопати ме болеа градите, од која уште повеќе ми се зголемуваше хипохондријата и задолжително закачував по некоја инфекција. Порнофилмовите кои знаев каде ги чуваш, ама молчев, за да се оправдам себе си, му ги дадов на Леви.
Ѕвони некој на вратата. Не отворам. Пак ѕвони. Кој е сега овој будала? Пак ѕвони. Ѕиркам низ отворот. Сосетката е. Колку е здодевна пак ќе ме малтретира да ѝ насадам некое цвеќе. Чудна е сега. Не ѝ отворам.
„Нема никого!“, вика, а ехото од влезот ги докршува старите изронати плочки. „Има ли некого? Марта дома ли си, отвори! Марта!!!“
Како да ме треснува со тепсија по глава. Одвратна е. Секогаш сака да го соопшти тоа што има да го соопшти, исто како Монк, така директно да ти го плесне в лице. Нема кај неа сочувство, нема пауза меѓу зборовите, дрска е и нападна. Го изгубив апетитот.
Роман во издание на „Или-Или“. Не е дозволено преземање на текстот без писмена дозвола од Редакцијата.
