Реформите и реформските процеси се клучни за повисоки стапки на економски раст. Дури тогаш граѓаните ќе можат да почувстуваат подобрување на животниот стандард. Сепак, за да дојде до тоа отскокнување, многу е важен процесот на отпочнување на преговорите со Европската унија.
Универзитетскиот професор Марјан Петрески за Фронтлајн.мк вели дека проекциите за економски раст во 2020 година на Народна банка и Светска банка се коректни, иако во тој распон меѓу 3 и 4 или 3,2 и 3,8 % тешко е сега да се каже точно каде ќе се позиционира растот.
Според Петрески, годинава ќе ја одбележат и претстојните предвремени парламентарни избори, а искуството покажало дека во изборни години, во одредена мера, забавува економскиот раст.
„Оваа 2020 година на домашната сцена ќе ја одбележат предвремените парламентарни избори. Веќе гледате дека ние како земја навлеговме во тој процес кој главно ќе ја преокупира првата половина од оваа година. Иако, политичките ризици се намалени во однос на претходниот период, сепак искуството покажува дека било какви избори во одредена мера ја забавуваат економската активност, односно инвеститорите, фирмите, граѓаните заземаат некоја повоздржана позиција за време на избори. Особено фирмите во поглед на своите инвестиции“, вели Петрески за Фронтлајн.мк.
Според Петрески, друг фактор што е важен во моментов е тоа што се случува со глобалната економија, затоа што Македонија има мала и отворена економија и зависи од финансиските и трговските текови во светот и особено тука, во Европската унија. Тие ризици се присутни и треба да се следат и секако, доколку дојде до нивно влошување тоа може да влијае негативно врз очекуваниот раст, вели Петрески.
„2019 година на глобално ниво ја одбележа, би рекол трговската тензија меѓу САД и Кина. Поради таа тензија, во повеќе наврати беа зголемувани царинските стапки помеѓу двете земји. Во моментов чинам дека се шест пати повисоки од пред година или година и половина. Во декември по тој план се пристапи кон потпишување на еден трговски договор кој треба да ја стабилизира таа ситуациија, меѓутоа повторно со некое постепено намалување на царинските стапки. Состојбата ќе се враќа како што била претходно и постепено ќе видиме тоа колку брзо ќе оди. Сакам да кажам дека една таква неизвесност или тензичност на глобалната сцена, особено кога тоа се случува меѓу двете најголеми економии во светот, секако ќе има реперкусии врз глобалната економија“, смета проф. Петрески.
Според извештајот на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) економскиот раст за годинава е проектиран на 3,4 отсто, што е подобрување на проекцијата за 0,3 процентни поени во однос на пролетната проекција. Оттаму нотираат дека пониските даноци и повисоките пензии и плати, како и минималните плати се очекува да бидат дополнителен, иако еднократен, стимул за потрошувачката. Иако има раст на минималната плати, сепак, нема да има намалување на сиромаштијата.
„За да се забрза изедначувањето на приходите, од суштинска важност е да се продолжи со реформите за подобрување на јавната администрација, владеењето на правото и контролата врз корупцијата. Ова би требало да се надополни со напори во насока на создавање физички капитал со оглед на инфраструктурните јазови како и за зајакнување на човечкиот капитал со цел адресирање на недостатокот и несоодветноста на вештините, вклучително и преку стручно образование и обука и поголемо користење активни политики на пазарот на труд со кои се подобруваат вештините“, наведуваат од ММФ.
Според ММФ, иако економскиот раст во тековната година ќе забрза, сепак власта ќе треба да ги стегне јавните финансии, да воспостави поголема контрола на корупцијата и да се подобри работењето на администрацијата.
Ивана Терзиевска – Зафировска