САШО ОРДАНОСКИ / ЦИВИЛ МЕДИА
Смислата на ограничувањата на времетраењето на официјалните изборни кампањи во различни демократии во светот се сведува на неколку претпоставки кои треба да го обезбедат интегритетот на изборите: да се овозможи неутралност на јавната администрација и државните институции за време на кампањата, да се овозможи слободен пристап до медиумите, да се контролира висината на парите потрошени во кампањата, да се регулираат некои формални аспекти од функционирањето на системот (разни временски ограничени мониторинзи, рокови за пријавувања на кандидати и сл.), да се ограничи датумот до кој може да се објавуваат анкети, а со цел да се овозможи фер третман и пристап на сите оние, партиски и непартиски организирани, кои сакаат да „трчаат“ по некоја изборна функција.
Конечно, во повеќето демократии функционира и она што се нарекува „изборен молк“, барем 24 часа пред денот на гласањето, за бирачите да можат на раат „да си ги средат мислите“ пред да се решат кого (и дали) изборно ќе заокружат.
Тој склоп од прашања, формално, е регулиран и во нашето изборно законодавство. Се разбира, „добрите намери“ на законодавецот ги крши кој како ќе стигне.
На пример, кампањата за овие локални избори е започната со недели, а и месеци, пред воопшто да се стигне до официјалниот почеток на кампањата. Јавноста е опсипана со партиски напади и контра-напади, главно персонално насочени, за потенцијалните и вистинските кандидати за изборите. Опозицијата гаѓа од сите орудија, власта на тоа одговара со широки државни промоции на активности чија цел се локалните изборни математики, а трагедијата со ковид-болницата во Тетово ќе остане како една од потемните дамки во историјата на македонските политички предизборни пресметки, каде судбините на настраданите и преживеаните се во втор план, пред непосредната политичка корист што може да се „извлече“ од тој немил настан.
Голем дел од целата таа предизборна-пред-изборите хистерична врева не може ни да се контролира, дури и кога би имало подготвеност за тоа од партиските штабови, заради постоењето на социјалните мрежи и платформи. Таму предизборната „ледина“ се ора уште од пролет за на есен, без пардон за никого, а навикнавме тамошниот говор на омраза да не ферма ни возраст, ни приватност, ни пол, ни политичко определување, ни бутур, ни усул, во сите достапни аудио-визуелни медиумски формати!
Класичните електронско-печатени медиуми се под притисок, интернет порталите уште повеќе, борбата по кликови и лајкови е како битката кај Ватерло, една од најкрвавите битки во модерната историја, во која Французите, во еден ден, изгубија околу 40.000 војници, Британците и Холанѓаните околу 15.000, а Прусите 7.000 луѓе под униформа. Крв до колена, земјата не се гледала од загинати и ранети!
Па, си велам, не треба ли да се размисли за укинување на строгите, формални, предизборни кампањски „стеги“, кои и така никој не ги почитува? Овде кампањите се водат 365 дена во годината, пауза не се прави – видовме – ни за државни или верски празници. Ниту некој има суштинска контрола врз потрошените пари, ниту условите за кандидатите се „фер и избалансирани“, а институциите кои би требало тоа да го контролираат само ги доведуваме во ситуација да се компромитираат, бидејќи треба да спроведат закони и прописи за кои сите се свесни дека се (речиси) неспроведливи.
Можеби, доколку целиот процес до крај се либерализира, без цврсти рокови и тврди лимити, работите ќе тргнат на подобро, бидејќи вака секако одат само на полошо…
