4.3.2022 година
Фрчкоски и злобните скакулци
Фамозната прес-конференција на ВМРО-ДПМНЕ за Фрчкоски како иден амбасадор во Њујорк беше предмет на коментари на сите страни, докажувајќи ни дека една десничарска „луда“ може да создаде илјадници десничарски луди, односно како неколку луди може да создадат неколку десетици илјади луди. Само заради неколку партиски врескачи со „квазипатриотско“ усмерување – кои на прес-конференцијата создаваат алармантна атмосфера – и за оние кои на драго срце се фрлија на тоа назначување, па сега сите сме погрешно исправени пред дилемата, нивната дилема поточно, „дали Љубомир Фрчкоски треба да оди амбасадор во Њујорк или не?“
Хронологијата на оваа дилема е кратка: почнува преку „дојавен глас“ (класично удбашење) за контроверзната кариера на професорот Фрчкоски. Веројатно Фрчкоски според „вмроовците“ не е репрезентативна фигура. А, ако не е репрезентативен според нив, тогаш кој треба да оди во Њујорк, ви се молам? Можеби треба да одат оние кои мрдаат со усни додека читаат партиски соопштенија, можеби тие се покомпетентни од нашиот македонски „Карл Краус“?
Дилемите на ВМРО-ДПМНЕ дали Фрчкоски е репрезентативна личност се погрешни: тие воопшто не го демистифицираат Фрчкоски со тоа што дерат по неговиот лик и дело. Туку обратно: ако не беа такви какви што се, Фрчкоски немаше да направи Устав, немаше да ја конституира и дефинира оваа земја како граѓанска држава со релативно демократско-либерален поредок; немаше да биде еден од најчитаните колумнисти, аналитичари и професори кои некогаш оваа земја во својата историја имала. Дури, би рекол, амбасадорувањето на Фрчкоски во Њујорк, тоа е „завршен крај“ на една брилјантна политичко-филозофска кариера за еден нетипичен и несекојдневен ерудит; тоа е реализација на една легенда, односно тоа е реализација која се остварува во сегашноста. Тоа што велат дека мицковци можат да го обезвреднат Фрчкоски (демаскирање на неговата личност, човечкото минато, грижата за историско-мислечката аура на државата), всушност е негова апотеоза.
Сè што десничарите поплукаа за Фрчкоски, во конечноста за реализација на една величина, едноставно го оттргнаа од амбиентот на оперските кулиси, од штелувањето на сентименталните воздишки и пренемагања.
Од друга страна, има еден важен момент низ кој се отсликува денес ВМРО-ДПМНЕ.
Гребењето, влечењето и плукањето по Фрчкоски, во основа е драмско, ама сепак не е драма. Фрчкоски е несекојдневна личност, не е тоа „everymen“ од нашиот сокак; цела своја кариера ја помина во сопствен белег, во свој стил и глас. Фрчкоски за овој наш свет е „вишок на смисла“, а знаеме дека во цивилизирани и култивирани средини од вишок глава не боли. Во таа негова оштро-нежна „донкихотовска“ политичка борба не можам а да не приметам една од најфините и најрафинираните форми на патриотизам. Тоа зборче кое од нас го киднапираа најлошите меѓу нас, тие кои денес лицитираат жестоко и гадно кој е оној што смее, може и заслужува да биде на служба во онаа или оваа метропола.
Кога малку подобро ќе размислам, точно е дека тоа врескање и урлање по грбот на Фрчкоски е невоспитано и непристојно од оние кои претендираат еден ден да бидат власт во оваа земја, ама исто така треба да се знае дека има и некои други луѓе на кои Фрчкоски им е важен како автор, како дух, како „исплазен јазик на епохата“ (читај, се мисли на логото на Стоунси!), дури и ако сакате како една бурна демократско-либерална авангарда која е на „крајот на својата политичка кариера“.
Фрчкоски отсекогаш бил само свој, ниту нивни, ниту „наш“, а така репрезентативно инклузивен и сеопфатен. Но, сè тоа е помалку важно, најважно кај Фрчкоски е она кое не потсетува на нас самите, и кое – фала му на Бога – суштински се разликуваме, како од „нив“, така богами и меѓусебно.
Нека Фрчкоски ужива во рафинираниот џез на Њујорк. Заслужи.
3.3.2022 година
Дугин, руската агентура и домашните фолклористи
Гледам дека во нашата земја постојат вљубеници во путинизмот, а некои го глорификуваат и Александар Дугин. Грешна ми душа „старословенска“, си реков ајде да се впуштам во „истражувачко новинарство“ и да откријам кој е овој човек. Најдов на интернет еден видео клип од 3. март 2018 година. Погодувате? Јанко Бачев го носи Александар Дугин во Скопје (овдешната јавност смета дека се работи за советник на Владимир Путин?), за, попатно, овој вториот да ни проповеда дека ние сме биле – пазете сега – македонци кои имале право на јазик, идентитет и суверенитет. И тука, категоричен е Дугин, немало право никој да ни кажувал што сме и кои сме. После овие зборови, публиката паѓа во егзалтација, а немам сомнеж дека путинистите на Јанко Бачев се во „климактеричен“ шок: бравооо, така еее, ние сме македонциии, имаме право на свој јазик, идентитет и суверенитет…
Шега на страна, во „светските работи“ Русија има своја математика, а не македонска. Тоа како прво би требало да ни биде јасно. Како второ, „шурување“ и тапшање по рамо на среде Скопје во името на „нашиот национален идентитет“ е дел од таа агенда, ама не македонска, туку руска. Тоа не е видливо за „обичните граѓани“ ако вие ги хушкате и им делите „патриотски“ комплимент дека сме биле Македонци и сме имале право на јазик.
И ако сега го тргнеме овој „геополитички“ фолклор на страна, па само за момент се потсетиме што се случуваше во 2018 година, ќе видиме на кому вистински му сметаше решението на спорот со Грците? Или да бидам попрецизен: преку што се наметнува Рускиот интерес на Балканот?
Само Русија беше незадоволна со тоа што го решивме тој исцрпувачки, апсурден и штетен македонско-грчки спор. За разлика од другите меѓународни актери кои го поздравуваа решението на спорот, Москва со тој договор беше незадоволна. Зошто? Затоа што Москва секогаш игра на карта „пат позиција“ (да употребаме шаховски термин) и трајно продолжување на спорот поради него самиот, а не затоа што Москва ја интересира Грција или Македонија. Не, таа е рамнодушна кон било кого, освен, се разбира, кога се работи за неа самата.
Причината за тоа се надsира: Русија сакаше да одржува нестабилност во регионот, Грција да биде на танок ланец, а Македонија што подалеку од Европската Унија и НАТО, места во кои не можат да бидат ако не го решат македонско-грчкиот спор.
Четири години подоцна, ние сме членка на НАТО, Москва Македонија ја изгуби трајно: нема да бидеме повеќе полигон за руски конфликти, руска нестабилност и руски бељи. Дали овој пример ќе нè отрезни и прибере дека главна пречка (сите овие години) за нашата Европска интеграција беше Москва и Кремљ? Да, верувам во тоа. Од досегашните потези на македонската Влада гледам дека идеолошки и вредносно не застранува. Нашиот правец – конечно – не е према Москва, туку према Брисел и Вашингтон.
А што ќе правиме со нашите „дугини“ и „бачеви“ и останати „путинофили“ во земјата? Ништо посебно, ќе разберат дека Путин е мал и беден; тоа може да го заклучат од неговите политички потези и како човек и како политичар. Ако навистина Путин е при себе, тогаш се поставува прашањето како е возможно да му падне на памет тоа да ни го прави?
2.3.2022 година
Судбината на Украина е и наша судбина
Страшни и турбулентни времиња се пред нас кои, само „за момент“, му се случуваат на некому друг, а ние, пак, се надеваме дека тоа нема врска со нас. О, и тоа како има врска со нас, затоа што несреќата е поврзана како вода во природа. И ниеден човек не е остров сам за себе, туку е дел од една заедница која има врска со некој друга заедница.
Без разлика што ние мислиме дека времето многу поспоро тече од она време на Запад, глобалните движења, било да се случуваат во Украина и Исток, или потресите на глобалниот капиталистички пазар на Запад, и тоа како ќе влијаат и на нашата земја. Ниедна банкнота не е сама свое острово во џебот на граѓанинот, туку е поврзана во глобалната целина која може да ја наречеме „финансиска заедница“.
„Што ние е нам Украина“, некој ќе праша, а може и да праша, „Што сме им ние на Украинците“? Овдешните реакции за туѓата неволја се така типични: „Украина? Па, добро, има и полошо; секаде е исто“. Цинична и одвратна констатација е дека ние не чиниме, ама ниту другите не се подобри; ваквите коментари ја убиваат секоја општествена динамика. Ваквите реакции најчесто ја следнаат онаа „санта мраз“ од рамнодушност.
Ако амбицијата е да се создава клима која вели не е важно да се биде подобар, туку е важно да не се биде полош, се создава општество на инфериорни поединци со губитнички светонадзор.
Oд сите наши бедни реакции од случувањата во Украина, најбедната беше оваа: не е тоа наша мака, не е тоа наш отпор. Ние не сме Украинци. А работата е дека сме: ние сме тие. И тие се ние. Солидарност, пријатели, тоа е важно. Солидарноста секогаш ќе ја победи омразата. Ако тоа не сме го научиле до сега, ништо не сме научиле.
Од друга страна, судбината на Украина е судбина на цела Европа. Судбината на Украина е и наша судбина. Ако Путин ја гледа Украина како рај на земјата така што од неа ќе направи пекол, тогаш најмалку што може да направиме е да апелираме војната да запре. Затоа што не постои сценарио кое вели „Ако Украина падне, Европа ќе стане“, да употребам сосема банална реторика. Не, ако Украина падне, паѓа и Европа, а ќе паднеме и ние. На крајот на краиштата, ние со Украинците сме многу поблиски отколку што се блиски луѓето од Западот. Со секоја украинска жртва, исчезнува и нашиот свет. Бил тој вистинки или бил апстрактен и метафизички.
Ако падне Украина, ќе падне и по нас.
Ненад Јовановиќ
