Пишува: БРАНКО ТРИЧКОВСКИ
Ако е точно дека „најголемите умови на Македонија“ ги вградиле своите експертизи во изработката на МКД 2030, тогаш можам да кажам дека нашите најголеми умови се една прилично скромна и во основа разочарувачка категорија. Што е поблиску до очекувањата отколку до некое изненадување.
А амбициите на претседателот, во паузите меѓу две снимања со најинтересните личности на денот, да изготви рамка за развојот на државата во наредните осум години, се со многу тенко покритие.
Јас сум фасциниран, не толку од откритието на врвните приоритети, туку од храброста тие елементарности да се прикажат како провидение и саможртва на најголемите умови, на бизнис заедницата, на медиумите, на граѓанскиот сектор, и на самиот претседател, за спас на Македонија.
Лего коцките на нивната Рамка се поредени исто како и во мал милион други документи на партии, институти, академии, универзитети, професори, здруженија.
Тие приоритети се општи места во програмските ориентации на сите влади и безмалку на сите партии.
Економски развој, заштита на животната средина, дигитализација и реформа на образованието. Со вклучени рефлектори врз секторите и темите какви што се младите, правниот систем, администрацијата, енергетскиот сектор и инклузивниот социјален развој.
Заедно со критичките забелешки за денешната состојба и процесите кои нѐ следат во изминативе триесет години: бавен економски развој, корупција, социјално раслојување, енергетска неефикасност и неускладеност со современите потреби и обврски, проблематичен правен сектор, лоша администрација, проблематични медиуми.
Итн.
Што тука не е в ред?
Ништо.
Односно, сѐ е тоа единствен рефрен кој на Фестивалот на македонската транзиција го пее секој што ќе се фати за микрофонот.
Верувам дека истите приоритети се поместени и во програмата на Интегра или во програмата на Сузана.
Во илјадници колумни и индивидуални студии.
Во таа смисла, Рамката е театрален гест кој смета со кратката памет на луѓето и покрива одредени амбиции на претседателот во врска со битката за втор мандат, односно во идејата да ги искористи актуелните констелации и на политичката сцена за да се наметне како арбитар и самостоен авторитет.
Документ на бесконфликтноста.
Меѓу другото и поради неговите амбиции.
Проекција во која сите ќе бидат среќни.
Мала илузија дека развојот нема да произлезе од конфликтот, туку дека ќе го тушира.
Овие забелешки немаат намера да го дисквалификуваат документот.
Обратно, можат да се сметаат и како израз на одредени симпатии и кон материјалот и кон идејата на Пендаровски. Со сите критички осврти тој материјал сепак отвора одредени перспективи, буди некакви надежи и отвора простор за благ оптимизам.
Што е многу важно.
Но, клучните забелешки се нешто друго.
Еве за што станува збор:
Прво, имам чувство дека во изработката на Рамката претседателот има излезено од уставната рамка на своите овластувања, обврски и задолженија.
Не е работа на претседателот да се занимава со изработка на стратегија за развојот на државата.
Тој може да има мислење, да учествува во расправата, да се залага за одредени решенија, но Стратегијата е работа на владата и на Собранието.
Според тоа, Рамката е некоректна интервенција во политичкиот систем, банална според содржината, но сериозна според нарушувачките потенции.
Не знам која влада ќе се нафати да ја спроведува програмата на претседателот, независно од тоа колку е таа програма добра или лоша.
Особено ако основните постулати на претседателската програма веќе се вградени во политичките определби на владата и на владејачките партии.
Можам да ги замислам благородните намери на Пендаровски, но неговиот материјал е сериозна работа не според содржината, туку според интервенцијата.
Се разбира, ние можеме да се согласиме дека промените во политичкиот систем се нешто што е нужно за да се стигне до остварување на приоритетите, но таква определба нема во рамката.
Второ, не е познато врз основа на што претседателот очекува и сите идни влади да се придржуваат во спроведувањето на неговиот документ. Всушност, општоста и, на некој начин, елементарноста, па дури и баналноста на содржината, му дава за право да се надева дека секој што ќе дојде на власт ќе се придружува до принципите на економскиот раст, правната држава, компетенцијата и компетицијата, грижата за младите и социјалната инклузија, но истовремено тоа може да значи дека претседателот или нема доволно увид во природата на македонскиот конфликт или го потценува.
Документот е натпартиски, тврди Пендаровски.
Да, но врз основа на што тој верува дека партиите ќе прифатат да спроведуваат натпартиски документ?
Само врз основа на тоа што тој мисли дека понудата е добра?
Ма, неее!
Ние имаме едно чудовиште кое тврди дека тоа и народот се поклопуваат сто отсто, без остаток, дека вмро е народот, а народот е вмро. Во тој свет нема место за натпартиски документи. Нема место ниту за претседателот. Нема место за ништо. Само шума, дрва, колиби, јатаци, села, комити, војводи, јагниња, ракија и вино, жени. И затоа, ова другото, што го бевме изградиле од почетокот до денеска, беше растурано. Систематски. И како власт и како опозиција.
Со други зборови, претседателот пропушта да забележи дека ние, за жал, имаме големо парче од политичката конфигурација и од излудениот народ кои ударнички работат против државата и дека едвај чекаат со неговиот документ да си го избришат газот.
Тука доаѓаме до моментот кој го дисквалификува обидот на Пендаровски и на најголемите умови на нацијата.
Нема анализа на силите и процесите низ кои од нивото на еден субјект и култура, нацијата е сведена на хистеризирана маса која е флотантна во сѐ, освен во омразата кон сопствената држава, се разбира, преку одредени партиски проекции и мотивации, негативни или позитивни, сеедно, значи нема одговор на прашањето како е нацијата доведена во состојба на одземена деловна способност, односно без способност да носи разумни одлуки за себе и за своите.
Можам да претпоставувам зошто ги нема овие моменти.
Најблиску до одговорот ми е отсуството на амбиција и оценката за опасноста на таквата амбиција, односно – опортунизам.
И, второ, нема ништо за потребата да се ослободува Македонецот од Македонија и од своите погледи врз Македонија и врз самиот себе, затоа што тие погледи се нереални, глупави, затворени, митолигизирани. Во интерес на Македонецот. Нема ништо за потребата да се олабавува темата за народот како една глупава апстракција за сметка на темата за индивидуата, темата за идентитетот за сметка на темата на поединецот, темата за истотијата за сметка на темата на сегашноста. Нема ништо за соочувањето со проблемите на историската конституција не за да и се удоволи на Бугарија, туку за да се ослободиме од тие пранги на минатото. Да не правиме муабет за потребата од критичко преиспитување на пресното културно наследство во форма на литература, музика и друга уметност, за да се ослободиме од таканаречената национална функционалност во насоката на реални стандарди и критериуми.
И, конечно, медиумите.
Во рамката се погалени со перцето на благата критика и убавите желби. Не знам дали е полошо ако е тоа така затоа што претседателот не ја знае вистинската димензија на проблемот или ја знае, но не сака да ја отвори темата на вистински начин за да не се конфронтира со таканаречените новинари.
А јас кажувам: медиумите се главни колаборационисти и изведувачи на работите за крах на македонското општество, на неговото претворање во неписмена маса.
Нема шанси ниту рамката на Стево ниту рамката на Свети Стево, што би рекол Црвенковски, без радикална критика и промена на состојбите.
Специјално за ПРВАТА ЛИНИЈА. Сите права се задржани. Текстот е личен став на Авторот.
