Достоевски беше, колку што знам, првиот што ја формулираше оваа идеја за Русија како вечна жртва на Европа.
Со наслов „Денацификацијата треба да започне дома, во Русија“, во интервју за Радио Слободна Европа (РСЕ), словенечкиот филозоф Славој Жижек ја коментира актуелната руска агресија врз Украина во широк геополитички контекст, состојбите со демократијата во Европа, можните идни сценарија за развој на состојбите, реорганизирање на левите и десните, ситуацијата на северот од Косово. Тој прави аналогија на германскиот нацизам и руската агресија, ги коментира корените на потребата од руски империјализам.
Контроверзниот „ентертејмент“ филозоф како што многумина го нарекуваат, во ова интервју разговараше со Важ Тавбериџе од грузискиот сервис на РСЕ. Во продолжение пренесуваме дел од интервјуто.
По академската филозофска кариера во 1970-тите и 1980-тите, Славој Жижек почнал да пишува на англиски јазик, објавувајќи го, неговото ремек-дело, „Возвишениот објект на идеологијата“.
Магазинот „Форин полиси“ го нарече „селебрити филозоф “. Жижек е познат по хаотичното излагање, и контроверзната реторика. Иако претходно се идентификуваше како комунист, тој рече дека ќе гласа за Доналд Трамп на претседателските избори во САД во 2016 година.
Жижек моментално е меѓународен директор на Институтот за хуманитарни науки Биркбек на Универзитетот во Лондон. .
РСЕ: Пред да зборуваме за Украина и војната, би сакал да ве прашам за Русија. Дали Русија сè уште е империја? Или тоа е остатокот од империјата? Или тоа е земја која би сакала да биде империја?
Славој Жижек: Тоа е многу интересно прашање. Мислам дека таа би сакала да биде империја, но мислам дека „потеклото на злото“ е и начинот на кој Западот реагираше на распадот на Советскиот Сојуз.
Патем, јас сум тотално против Путин. Она што сакам да го кажам е дека, во текот на 1990-тите, во ерата (на рускиот претседател Борис Елцин), премолчениот договор меѓу Русија и Западот беше дека Русија беше формално призната како суперсила, под услов таа всушност да не се однесува како таква. Беше како, ние ве третираме како велесила, но да бидеме реални, вие не сте велесила, а потоа Путин го прекрши тоа правило. Исто така, мислам дека начинот на кој Западот влијаеше на економијата во Русија во 1990-тите не беше многу конструктивен во услови на економски пад во годините на Елцин. Економскиот пад, недовербата во демократијата, корупцијата, сето тоа му создаде услови на Путин. Но, не правете грешка, Путин е глобална катастрофа. Но, ние, Западот, не сме без грев.
РСЕ: Каде завршуваат империјалните амбиции на Русија? И што значат тие? Дали е тоа Советскиот Сојуз? Дали е тоа Русија од времето на Петар Велики? Каде ги повлекуваме линијата и границите?
Жижек: Како што е случајот со сите царски сили, тие самите веројатно немаат прецизен план. Тие само продолжуваат да се обидуваат да туркаат и понатаму. Во случајот со Украина го наведоа руското малцинство, но дали се сеќавате на кратката војна во Грузија?
РСЕ: Јас сум од Грузија, па морам да се сеќавам на него.
Жижек: Русија во војната го зазеде јужниот дел на Осетија. Но, жителите на Осетија не се руско малцинство… Некои луѓе тврдат дека сета таа голема империјалистичка реторика и таа идеја за рускиот трет пат, сите тие фантазии на Дугин (Александар Дугин, ултрадесничарски идеолог со врски со Кремљ, оп. ед.) се само реторика, а во реалноста Русија тој само сака да приграби некоја територија во Украина. За жал, не верувам во тоа.
Како левичар марксист, мислам дека реториката никогаш не е само празни зборови. Идеологијата е застрашувачка материјална сила; Не ја потценувајте… О, тие само зборуваат… Но, тоа што го велат е страшно. Знаете дека Путин во еден од неговите говори не ги вклучи само балтичките земји, туку и Финска, а во некои назнаки дури и Шведска.
Ситуацијата на северот на Косово-новите десничарски популисти на Западот
Она што ме загрижува е ситуацијата во Босна и Херцеговина и на северот на Косово. Како што истакнав во моите написи, некои политичари од Србија веќе зборуваат на јазикот на Путин, тврдејќи дека и Косово треба да се денацизира. И сега идеологијата се приближува кон лудилото. Дали забележавте дека сега не зборуваат само за денацификација, туку и за десатанизација? Путин е прогласен за главен егзорцист, не само на Украина, туку и на цела Западна Европа. И тука, според мене, работите стануваат многу загрижувачки.
Забележавте ли во последната посета на украинскиот претседател Володимир Зеленски на Вашингтон, но веќе претходно, силниот отпор на екстремната десница, некои поддржувачи на Трамп итн., таа длабока солидарност на новите десничарски популисти на Западот со Путин .
Никогаш не треба да заборавиме, иако сум против секаков вид расистички евроцентризам, дека Европа денес е нешто уникатно. Тоа го велам како левичар, Боже мој! Визија на корпорација на држави во глобална вонредна состојба заснована на социјалдемократски вредности, дури и кога конзервативците се на власт, глобално здравствено осигурување, солидарност, бесплатно образование итн.
Дали забележавте како Европа ги нервира сите? Од левичарите во Латинска Америка до американските десничари до Русите и лажните антиколонисти од третиот свет…
Сега ќе се обидам да бидам што е можно поотворен во разбирањето на руската позиција. Да, има некои неофашистички тенденции во Европа овде и таму. Многу добро ја знам ситуацијата во Украина и (неонацизмот) е маргинален.
Но, сега ќе направам разлика меѓу фашизам и нацизам. Фашизмот е страшен. Но запомнете, режими како Мусолини (Бенито Мусолини, италијански фашистички диктатор) до 1938 година, португалскиот диктатор Антонио де Оливеира Салазар и шпанскиот диктатор Франциско Франко. Тие не беа толку експлозивен, скап фашизам. Тие само се обидуваа да го одржат редот во нивните земји, додека нацизмот беше нешто друго. На Хитлер му требаше таа војна, постојани тензии… Значи, се согласувам со целта за денацификација, но мислам дека треба да почне дома, во Русија. Во Русија опасно се приближуваат до нова верзија на нацизмот.
РСЕ: Кога сме веќе кај идеологијата, да ве прашам следново – кога зборуваме за империјалистички менталитет, дали е само Путин? Или империјата е нешто вкоренето во руската потсвест?
Жижек: Интересно прашање. Многу пријатели на Русија и обожаватели на руската култура сакаат да кажат: „Ох, тоа е само сегашната елита, Путин итн. Не треба да се меша со руската култура“.
Мислам дека секогаш беше многу покомплексно. Во една гранка, еден правец на руската култура се вградени овие империјални амбиции. На пример, и знам за што зборувам кога го кажувам тоа затоа што мислам дека неговата опасност е многу потценета и тој е преценет како писател – Фјодор Достоевски. Достоевски беше, колку што знам, првиот што ја формулираше оваа идеја за Русија како вечна жртва на Европа.
Извор Радио Слободна Европа
