До неделата, Синан Оган беше екстремен, ултранационалистички турски политичар практично непознат надвор од Турција. Но, во следните две недели, тој може да стане најважната фигура во турската политика, потенцијално одлучувајќи за политичката судбина на претседателот Реџеп Таип Ердоган.
Турскиот Врховен изборен совет (YSK) во понеделникот објави дека ниту Ердоган, ниту неговиот главен ривал Кемал Киличдароглу добиле повеќе од 50 отсто од гласовите потребни за да стане претседател, со што трката се носи во втор круг.
Прелиминарните резултати од YSK покажаа дека Ердоган добил 49,51 отсто од гласовите, додека Киличдароглу 44,88 отсто.
Оган, третиот кандидат, доби 5,17%, доволно за да го промени вториот круг гласови во корист на кој било од кандидатите. Со тоа тој се најде во улога на одлучувачки фактор на најважните избори во историјата на модерната Турција, се наведува во анализата на Си-Ен-Ен.
55-годишниот Оган, сакаше да избегне да одговори на кого од двајцата кандидати ќе му ја испорача својата гласачка база во вториот изборен круг.
„Ќе се консултираме со нашата избирачка база за нашата одлука во вториот круг“, изјави тој за Ројтерс во понеделникот. „Но, ние веќе јасно ставивме до знаење дека борбата против тероризмот и враќањето на бегалците се нашите црвени линии.
Мурат Сомер, професор по политички науки на Универзитетот Коч во Истанбул, рече дека Оган е критичен и кон Ердоган и кон Киличдароглу, но дека мнозинството од неговите гласачи се поблиску до претседателот Ердоган отколку до неговиот главен ривал.
„Киличдароглу треба да објасни како може стабилно да владее со парламентот контролиран од АКП. Тој исто така треба да најде начин да ја добие поддршката од Оган, но тоа нема да биде лесно“, изјави тој за Си-Ен-Ен.
Кемалистите одлучуваат
Не е јасно дали Оган ќе постави услови за негова поддршка за било кој од кандидатите и какви би можеле да бидат тие, но неговите претходни врски и политички позиции може да дадат индикација за тоа како можат да гласаат неговите поддржувачи.
Оган во неделата вечерта рече дека турските националисти и кемалисти ќе бидат „одредници на вториот круг“. Кемализмот се однесува на цврсто секуларната, прорепубликанска државна идеологија на Турција, како што е замислена од нејзиниот основач Мустафа Кемал Ататурк.
Централнолевичарската Републиканска народна партија (ЦХП) на Киличдароглу е главната кемалистичка партија во земјата, основана од самиот основач на турската република Мустафа Кемал Ататурк. Во последниве години, таа ја омекна својата позиција за улогата на религијата во земјата и на Курдите, значително етничко малцинство кое долго време се жалеше на прогонство. За изборите во неделата, таа им се додворуваше на дезертерите од исламистичката партија АК на Ердоган, па дури и доби поддршка од прокурдската партија ХДП и нејзиниот затворен лидер.
How does the voting process in Turkey work? I caught up with @ertim_orkun of ‘Vote and Beyond’ at an Istanbul voting station to see it firsthand. “I believe the system is quite safe,” he said. #TurkeyElections pic.twitter.com/KCNmW9cBjs
— Becky Anderson (@BeckyCNN) May 14, 2023
Сомер вели дека политиката на Оган е антиимигрантска и анти-ПКК, мислејќи на милитантната Курдистанска работничка партија, која официјално се смета за терористичка група од Турција, САД и Европската унија. Тој смета дека одобрувањето на Киличдароглу од ХДП е проблематично, рече Сомер, но исто така се противи Ердоган да ги здружи силите со исламистичката партија Худа Пар (Слободна кауза), која е поврзана со сунитскиот исламистички курдски Хезболах.
На прашањето од новинарите во март дали ќе ги поддржи Ердоган или Киличдароглу доколку има втор круг, Оган рече дека неговата партија ќе ги разгледа „националните ставови и компетентност“ на секој кандидат, како и „ситуацијата на поврзаност со тероризмот и барање помош од тероризмот .“
„Ќе одлучиме со здрав разум“, рече Оган. „Здравиот разум ни покажува дека можеби нема да можеме да го ветиме рајот, но време е да ги затвориме портите на пеколот.
Оган се кандидираше за претседател како кандидат за АТА сојузот на истомислениците националистички партии. Но, неговата политичка кариера започна со екстремно десничарската Партија за националистичко движење (МХП), каде што помина шест години пред да се раздели со неа, делумно поради нејзината растечка блискост со АК партијата на Ердоган, според турските медиуми.
Порано во опозиција, МХП на овие избори се приклучи на Народната алијанса која ја предводи АК партијата на Ердоган.
Џејлан Акча, кандидат за пратеник на Зелената левичарска партија во претежно курдската провинција Дијарбакир, рече дека гласовите на Оган го покажуваат порастот на десничарскиот, националистичкиот и антибегалскиот бран во Турција.
„Курдите ја донесоа својата одлука. Тие го поддржаа г. Киличдароглу, а гласовите за него се огромни во курдските делови на земјата“, изјави Акча за Си-Ен-Ен, кој исто така е поврзан со ХДП. Курдската заедница го заврши својот дел, сега останува на Турците да ја заштитат земјата“.
Сомер вели дека изборните резултати во неделата фрлаат светлина на тоа колку Турција станала поларизирана.
„Кога општеството е поделено на два осифицирани ригидни блока кои меѓусебно се гледаат како егзистенцијална закана, тоа е навистина тешко да се надмине“, рече тој, додавајќи дека и покрај обидите на опозицијата да ги надмине грешките на нацијата, таа не можеше успешно да го стори тоа.
Подготви: Ј. Ѓ.
