Останаа малку места на Земјата каде луѓето не оставиле некаков белег. Се проценува дека 95% од копното на нашата планета – не вклучувајќи го Антарктикот, иако човештвото оставило свој отпечаток и таму – сега покажува некои знаци на човечка активност. Според една неодамнешна анализа, околу 16 отсто од тоа земјиште е силно модифицирано, објави Би-Би-Си.
Урбаниот развој, големите градежни работи и рударските проекти преобликуваат цели предели, додека уништувањето на шумите и земјоделството менуваат цели екосистеми. Загадувањето произведено од луѓето е присутно на речиси секој агол на нашата планета.
Преобликувањето на Земјата продолжи со забрзано темпо во текот на 2023 година. Ви пренесуваме дел од најдраматичните начини на кои нашиот вид ја променил површината на планетата оваа година.
Пред само две години, гребенот Пирсон во Јужното Кинеско Море беше малку поголем од мал атол меѓу повеќе од 100 гребени и дамки од корали покриени со песок – кога се гледаат од вселената – кои ги сочинуваат островите Спратли (видете ја сликата подолу за да видите како изгледаше во 2021 година). Но, Виетнам, кој го окупираше островот од доцните 1970-ти, започна голем проект за проширување кон крајот на 2021 година. Со копање и депонирање, Виетнам додаде 66 хектари земјиште на островот и создаде заштитено пристаниште на средината на гребенот, што може да се види на оваа сателитска снимка погоре направена во август 2023 година.
Развојот на островот Пирсон е само еден од бројните проекти коишто Виетнам ги презеде на островите Спратли од 2021 година. Голем број нации, вклучувајќи ги Кина, Филипини и Тајван, ги побараа островите, и тие сега се причина за растечките тензии меѓу овие народи. Во 2023 година, Виетнам создаде дополнителни 133 хектари земјиште на пет нови островски места во Спратлис, според Центарот за стратешки меѓународни студии, која ја следи морската средина во областа којшто тврди дека 2.150 хектари корален гребен биле уништени во изминатата деценија со градење на островот во Јужното Кинеско Море, а најголемиот удел го има Кина со изградени неколку воени бази на новоизградените острови, вклучително и голема воздушна база.
Во последните години поради растот на електричните возила и другите уреди на батерии, побарувачката за литиум се зголеми. Но, предупредувањата за претстојниот недостиг на овој метал во годините што доаѓаат поттикнаа дискусија да се отворат нови рудници за негово извлекување. Во 2023 година стартуваше проектот Каучари-Олароз во аргентинската провинција Јуџуј. Светло-зелените езерца за испарување се јасно видливи на оваа сателитска снимка. Литиумот се извлекува од солта на јужноамериканските салари – соли – со претворање во саламура која потоа се испарува за да се концентрира литиумот.
Во планините Шан во источен Мјанмар, менувањето на земјоделските практики ја трансформираше површината на езерото Инле. Признато како светско наследство на УНЕСКО, езерото е познато по пловечките градини создадени од селаните кои живеат покрај неговите брегови. Но, растот на големата аквакултура на домати драматично ја намали површината на езерото.
Високо на Андите, на надморска височина од околу 4.400 метри се отвори огромна дупка во земјата. Станува збор за рудникот за бакар со отворен коп Квебрада Бланка, кој ги прошири своите операции во 2023 година. Компаниите што го водат рудникот се надеваат дека од него ќе произведат 300.000 тони бакар годишно.
На 6 јуни 2023 година, серија експлозии во раните утрински часови ја отворија браната Каховка, предизвикувајќи навлегување на вода во реката Днепро и доведе до сериозни поплави во деновите што следеа. Украинската војска ја обвини Русија за намерно уништување на браната. Без браната да ја спречи водата, пејзажот и над и под браната доживеа промена во текот на следните месеци. Мрежата канали што се напојуваа од резервоарот се исушија во текот на летото и им предизвика сериозни проблеми со наводнување на посевите на земјоделците кои работат во околните обработливи површини.
Пред експлозиите, нивото на водата во резервоарот Каховка беше највисоко во последните неколку години, но по пробивањето на браната истиот речиси е пресушен. Проценката на Програмата за животна средина на ОН ја опиша штетата како „далекосежна еколошка катастрофа“ која би се протегала многу подалеку од границите на Украина. Самиот резервоар беше целосно функционален екосистем кој беше десеткуван, додека поплавите низводно предизвикаа значителна штета на природните живеалишта и растителните заедници. Организацијата предупреди дека штетата предизвикана од пробивањето на браната најверојатно ќе биде „неповратна“.
Делница од пустината која се наоѓа на 35 километри од Абу Даби е трансформирана во најголема соларна централа во светот. Повеќе од четири милиони соларни панели се насочени кон небото кон проектот за соларна енергија Ал Дафра, кој е способен да генерира доволно електрична енергија за речиси 200.000 домови.
Во септември 2023 година, Етиопија објави дека успешно ја наполнила својата голема етиопска ренесансна брана на Синиот Нил. Но, веста ги налути нациите, при што Египет ја обвини Етиопија дека се заканува на нејзиното снабдување со вода. Браната, која Етиопија сака да ја користи за производство на електрична енергија, е многу контроверзно прашање, бидејќи може да и даде контрола на владата на земјата врз снабдувањето со вода на нејзините соседи.
Поставени се темелите на градот The Line долг 170 километри кој се гради во Неом, на западниот брег на Саудиска Арабија. Градежните работи на проектот – кој Саудиска Арабија сакаше да го промовира како високотехнолошки еко-град кој ќе биде „план за утре“ – може да се видат на едниот крај од патот што се протега помеѓу Гајал и Рас Ал Шеик Ал Хамид. Некои критичари, исто така, ги доведуваат во прашање зелените акредитиви на планираниот град.
Подготви: М. Пешевска
Извор: ЦИВИЛ Медиа
