Влијанието на вооружените конфликти врз децата ширум светот достигна разорни и веројатно рекордни нивоа во 2024 година, според извештајот на УНИЦЕФ на најновите достапни податоци и преовладувачките светски трендови пред почетокот на 2025 година.
Според извештајот, се проценува дека повеќе деца од кога било живеат во конфликтни зони или присилно раселени поради конфликти и насилство. На рекорден број деца погодени од конфликт им се прекршуваат правата, вклучително и убиени и повредени, напуштање на училиште, недостаток на вакцини за спасување животи и критично неухранети. Бројката само се очекува да расте. Конфликтот предизвикува приближно 80 проценти од сите хуманитарни потреби ширум светот, нарушувајќи го пристапот до основните работи, вклучително и безбедна вода, храна и здравствена заштита.
Над 473 милиони деца – повеќе од едно од шест на глобално ниво – сега живеат во области погодени од конфликти, при што светот се соочува со најголем број конфликти од Втората светска војна. Процентот на деца во светот кои живеат во конфликтни зони е двојно зголемен – од околу 10 проценти во 1990-тите на речиси 19 проценти денес, се наведува во прегледот на УНИЦЕФ.
До крајот на 2023 година, 47,2 милиони деца биле раселени поради конфликти и насилство, а трендовите во 2024 година укажуваат на дополнително раселување поради интензивирањето на конфликтите, вклучително и во Хаити, Либан, Мјанмар, државата Палестина и Судан. Децата сочинуваат 30 отсто од светската популација, но во просек сочинуваат околу 40 отсто од популацијата на бегалци и 49 отсто од внатрешно раселените лица. Во земјите погодени од конфликти, во просек над една третина од населението е сиромашно (34,8 проценти) во споредба со нешто повеќе од 10 проценти во земјите кои не се погодени од конфликт
„Според секоја мерка, 2024 година беше една од најлошите години за деца во конфликт во историјата на УНИЦЕФ – и во однос на бројот на погодени деца и нивото на влијание врз нивните животи“, рече извршната директорка на УНИЦЕФ, Кетрин Расел.
„Детето кое расте во зона на конфликт е многу поверојатно да биде надвор од училиште, неухрането или принудно да го напушти својот дом – премногу често постојано – во споредба со дете кое живее во мирни места. Ова не смее да биде новото нормално. Не можеме да дозволиме една генерација деца да стане колатерална штета на неконтролираните војни во светот“.
Во најновите достапни податоци, од 2023 година, Обединетите нации потврдија рекордни 32.990 тешки прекршувања на 22.557 деца – највисока бројка од почетокот на набљудувањето наложено од Советот за безбедност. Со севкупниот нагорен тренд на бројот на тешки прекршувања – на пример, илјадници деца се убиени и повредени во Газа и во Украина, ОН потврдија повеќе деца жртви во текот на првите 9 месеци од 2024 година отколку во текот на целата 2023 година – оваа година најверојатно ќе забележи уште едно зголемување.
Состојбата за жените и девојчињата е особено загрижувачка, со широко распространети извештаи за силување и сексуално насилство во конфликтни услови. На Хаити, досега оваа година, има зголемување за 1.000 отсто на пријавени инциденти на сексуално насилство врз деца. Во ситуации на вооружен конфликт, децата со попреченост, исто така, имаат тенденција да бидат несразмерно изложени на насилство и прекршување на правата.
Образованието е сериозно нарушено во конфликтните зони. Се проценува дека повеќе од 52 милиони деца во земјите погодени од конфликт не одат на училиште. Децата во Појасот Газа и значителен дел од децата во Судан, пропуштија повеќе од една година на училиште, додека во земји како Украина, Демократска Република Конго и Сирија, училиштата се оштетени, уништени или пренаменети, оставајќи милиони деца без пристап до учење. Уништувањето на образовната инфраструктура и несигурноста во близина на училиштата ја влошија и онака страшната ситуација за образованието на децата во овие региони.
Неухранетоста кај децата во конфликтните зони, исто така, се искачи на алармантно ниво, бидејќи конфликтот и вооруженото насилство продолжуваат да бидат примарни двигатели на гладот во бројни жаришта, што ги нарушува системите за храна, раселување на населението и го попречува хуманитарниот пристап. На пример, во Судан, условите за глад беа утврдени во Северен Дарфур, прва определба за глад од 2017 година. Во 2024 година, повеќе од половина милион луѓе во пет земји погодени од конфликт се проценува дека живеат во услови на IPC* фаза 5, најмногу екстремни ситуации со несигурност на храна.
Конфликтите исто така имаат разурнувачки ефект врз пристапот на децата до критична здравствена заштита. Околу четириесет проценти од не- и недоволно вакцинираните деца живеат во земји кои се делумно или целосно погодени од конфликт. Овие деца често се најранливи на појава на болести како што се мали сипаници и детска парализа, поради нарушувања и недостиг на пристап до безбедносни, исхрана и здравствени услуги.
Влијанието врз менталното здравје на децата е исто така огромно. Изложеноста на насилство, уништување и губење на саканите може да се манифестира кај децата преку реакции како депресија, кошмари и тешкотии со спиењето, агресивно или повлечено однесување, тага и страв, меѓу другото.
2024 година стана најсмртоносната досега за хуманитарниот персонал, со регистрирани смртни случаи на 281 хуманитарен работник на глобално ниво, надминувајќи ги претходните рекорди.
„Децата во воените зони се соочуваат со секојдневна борба за опстанок што им го одзема детството“, рече Расел. „Нивните училишта се бомбардирани, домовите уништени и семејствата растурени. Тие ја губат не само својата безбедност и пристапот до основните животни потреби, туку и шансата да играат, да учат и едноставно да бидат деца. Светот ги изневерува овие деца. Додека гледаме кон 2025 година, мораме да направиме повеќе за да ја свртиме плимата и да ги спасиме и подобриме животите на децата. ”
УНИЦЕФ ги повикува сите страни во конфликтот и оние кои имаат влијание врз нив, да преземат решителна акција за да се стави крај на страдањето на децата, да се осигураат дека нивните права се почитуваат и да се придржуваат до нивните обврски според меѓународното хуманитарно право.
Д. Т. / Цивил Медиа
