Она што со месеци се случува во Србија, протести на студентите и средношколците, блокади на патиштата, оставки на политичари, започна по 1 ноември и падот на настрешницата на железничката станица во Нови Сад, кога животот го загубија 15 лица, а двајца беа тешко повредени.
Студентите во Србија повеќе од три месеци ги блокираат факултетите, не откажувајќи се од нивните барања, меѓу другото, да се утврди кривична одговорност за трагедијата во Нови Сад.
Неодамна, блокирани се и многу средни училишта, а сообраќајот е редовно запрен на главните раскрсници во многу градови низ земјата, со цел да се достави пошта до жртвите од Нови Сад.
Адвокатите ја прекинаа работата на еден месец, а беа окупирани и некои згради на институции – од општински до културни.
„Неуставни и незаконски блокади на патишта, железници и институции на Србија траат со месеци“, тврди Александар Вучиќ, претседател на Србија.
„Со месеци спроведуваат обоена револуција, криејќи се зад измислените, во суштина непостоечки барања.
„Малцинството ги малтретира и врши насилство врз граѓаните на Србија, преземајќи ја јурисдикцијата на обвинителството, судот, полицијата и моралните праведници на кои им е дозволено да прават се, но немаат никаква одговорност и обврски“, рече Вучиќ, извинувајќи и се на новинарката на РТС која ја нарече „имбецил“.
Блокадите на факултетите и универзитетите траат повеќе од три месеци.
Тие беа иницирани од студентите на Факултетот за драмски уметности (ФДУ) со средба на 22 ноември 2024 година, со цел да им се оддаде почит на загинатите во Нови Сад.
Потоа дошло до конфликт меѓу насобраните кои 15 минути го запреле сообраќајот во непосредна близина на колеџот и неколку луѓе кои инсистирале да минат.
Студентите на ФДУ наведуваат дека станува збор за „организирана група“ која физички ги нападнала студентите и професорите, поради што побарале против нив да биде поднесена кривична пријава.
Тоа е едно од четирите барања со кои бараат утврдување кривична одговорност за падот на настрешницата, како и објавување на целосна документација. Студентите тврдеа дека дел од напаѓачите се јавни службеници, барајќи нивно разрешување.
Против три лица е покрената кривична постапка за нападот, а две ќе одговараат за прекршоци, соопшти на 6 февруари Вишото јавно обвинителство (ВЈТ) во Белград.
Деканатот на ФДУ бара проширување на истрагата, тврдејќи дека насилството врз студентите се казнува „само онолку колку што притисокот од јавноста и медиумите ги принудил институциите на тоа“.
Претходно ВЈТ соопшти дека се покренати вкупно пет кривични постапки поради напади за време на студентски протести и блокади, а во два случаи сторителите се обвинети за обид за убиство.
Студентите велат дека блокадите ќе продолжат се додека не се исполнат нивните барања, иако власта повторува дека се е исполнето.
Бранот студентски блокади ги зафати и средните училишта ширум Србија.
Некои од нив, како Земунската и Петтата белградска гимназија, се под 24-часовна блокада, каде што учениците, по примерот на учениците, спијат во училниците.
Тие ги поддржуваат студентите и нивните барања, но и професорите кои со недели штрајкуваат и одржуваат скратена настава или целосно ја прекинуваат работата. И покрај предупредувањата од властите дека може да им се намалат платите на оние кои не работат, бунтот продолжи.
Многу театри исто така беа затворени во февруари.
Седум дена претставите не се играа во белградскиот и во новосадскиот театар, како и во Сомбор и Зрењанин, во знак на поддршка на студентските барања.
Беа откажани и претставите во театарот „Ѕвездара“ во Белград, иако првично планираа да ги организираат како гест на поддршка.
Одлуката ја донеле откако студентите ја одбиле нивната понуда за бесплатни дневни билети.
„Ние ги поддржуваме студентите од почетокот на нивниот протест и не сакаме да се поделат по ниту едно прашање.
Претходните месеци беа блокирани многу патишта низ државата. Последен што е додаден на тој список е Ибарската магистрала, важен пат на запад на Србија. Беше блокиран четири часа во неделата на 2 март од матуранти и студенти од Горњи Милановац, 135 километри од Белград.
Ден претходно во Ниш се одржа 18-часовен протест наречен „Студентски едикт“ при што главните улици беа затворени, додека илјадници луѓе од различни делови на Србија беа на улиците со студентите.
Претходно беше организирана тричасовна блокада во Нови Пазар на Бањска петља, главниот автопат кој води кон Белград и Црна Гора.
Во средината на февруари, илјадници студенти и демонстранти го блокираа Крагуевац, во централна Србија, на протестот под слоганот „Да се сретнеме во Сретење“.
Нишките студенти на почетокот на февруари организираа повеќечасовна блокада на една од наплатните станици на автопатот Ниш-Белград.
Во екот на блокадата падна и владата на Милош Вучевиќ, но неговата оставка се уште не поминала на собраниската расправа.
На дневен ред на првата бурна собраниска седница на 4 март имаше 62 точки, но меѓу нив ја немаше оставката на Вучевиќ, иако Ана Брнабиќ, претседателката на парламентот најави дека ќе се расправа на крајот на седницата.
Оставка поднесе и Милан Ѓуриќ, градоначалникот на Нови Сад, а него го наследи Жарко Миќин, долгогодишен близок соработник на премиерот во оставка, и покрај протестот на новосадската опозиција, на која и се придружија стотина демонстранти.
Претседателот Вучиќ често ги повикува студентите на интервју, тврдејќи дека нема причина за блокади бидејќи се исполнети сите барања, но студентите заедно со професорите кои ги поддржуваат ја одбиваат поканата, велејќи му дека не е компетентен.
Често зборува за наводните штети, пред се економски, предизвикани од блокадите.
„Ќе ни требаат околу шест месеци за целосно да се вратиме во форма, во ритам и се што имавме до неодамна, бидејќи блокадите и неодговорното однесување ни нанесоа огромна штета во различни сфери на општественото живеење“, рече Вучиќ.
Д. Тахири / Цивил Медиа
