ЦИВИЛ МЕДИА започна серијал на тема „НАТО лидерски самит 2025: Предизвици и перспективи“ во кои релевантни соговорници, експери во областа на геополитиката, безбедноста, одбраната и членството во НАТО одговараат на прашањата за предизвиците и перспективите на Алијансата во периодот по Самитот на НАТО во Хаг, зголемување на трошоците за одбрана на земјите членки на 5% од ГДП до 2035 година и единството на Алијансата во претстојниот период.
Своите ставови по овие прашања, ексклузивно за ЦИВИЛ МЕДИА ги сподели Проф. д-р Оливер Андонов, кој предава по предметите Тактика на мировни операции, Национална безбедност и Методика на настава со пешадиско вооружување на катедрата за Безбедност и кризен менаџмент на Воената академија.
ЦИВИЛ МЕДИА: Кои се предизвиците и перспективите на Алијансата во периодот по Самитот на НАТО во Хаг?
ОЛИВЕР АНДОНОВ: По самитот ви Хаг можеме да зборуваме најпрво за предизвиците, додека перспективите ќе зависат токму од предизвиците. Најпрво да напоменеме дека НАТО е глобален геополитички воен сојуз. Најпрво поради тоа што носечките скржави членки се големи сили и самите тие претставуваат глобални актери во меѓународните односи.
Оттука, предизвиците за НАТО во многу ќе зависат од политиките на овие држави. Тоа е видливо и во однос на последните случувања со Иран и вмешувањето на САД што значи вмешување на НАТО. Затоа предизвиците ќе ги одредуваат перспективите на НАТО.
Засега јасно можеме да зборуваме за милитаризација на државите членки како перспектива, а видливи предизвици ќе бидат останатите глобални актери како Кина и Русија и секако најинтересно ќе биде да се следат хибридните активности и создавањето на прокси држави во рамките на НАТО. Но сепак, образложението на овој предизвик за НАТО во своите редови да има прокси држави и автократски режими како дел од хибридната војна со Русија и Кина како и економско-финансиските влијанија и прашањата на стратешката инфраструктура за потребите на НАТО бараат поголема елаборација.
ЦИВИЛ МЕДИА: Со кои предизвици се соочува иницијативата за зголемување на трошоците за одбрана на земјите членки на 5% од ГДП до 2035 година?
АНДОНОВ: Токму основниот предизвик кои допрва ќе предизвика ефекти врз односите во НАТО е одлуката за издвојување на 5% од БДП на државите за одбранбени потреби. Тоа беше очекувана одлука и токму врз основ на таа одлука се гледа тенденцијата за милитаризација. Но, основниот “проблем” е во распределбата на тие 5%.
Имено, две третини се предвидени за опремување и вооружување на армиите на земјите членки а една третина за одбранбени способности. Ова вооружување како акцент може да биде во согласност со основата на новиот одбранбен концепт на НАТО “Отпорност и Одвраќање”, и тоа со акцент врз одвраќањето на потенцијалните или видливите непријатели со засилување на воените пред се борбени капацитети на државите.
За нас како мала држава, ова не е поволно решение и можеби требаше да предложиме за економски, територијално и капацитетно помалите-послаби земји членки овие 5% да бидат во обратен сооднос. Доколку Македонија во следните 10 години низ НАТО програмите издвојува 2 /3 за производство во воената индустрија, инфраструктура и логистички објекти тоа ќе ја засили македонската економија и секако државата, бидејќи овие вложувања ќе имаат и цивилна употреба со што ќе се засили отпорноста на населението и државата.
Вака како што е направен соодносот ние ќе мораме да купуваме вооружување и борбена опрема од надвор, бидејќи не произведуваме самите за да си купиме сами од себе. Тоа значи дека околу 200 милиони евра годишно ќе одвојуваме за купување вооружување заради опремување на армијата. Тоа на прв поглед изгледа убаво да имаме опремена армија, но за нас тоа е незначаен удел ви НАТО. Тоа што ме загрижува во овој аспект е од каде ќе скратиме во буџетот кој и така тешко со позајмици го полниме и второ, отвораме можност за дополнителни јавни набавки со големи суми. Трето прашање е одржувањето на купената борбена и неборбена опрема.
ЦИВИЛ МЕДИА: Дали по овој самит може да се очекува поголемо единство на Алијансата во претстојниот период
Драган Мишев / Цивил Медиа
ПРОЧИТАЈТЕ И:
