Со борбени авиони, црвен тепих и надежен слоган – „Во потрага по мир“ – залепен на ѕидот, претседателот Доналд Трамп го пречека својот руски колега Владимир Путин на самитот во Алјаска, чии резултати останаа целосно нејасни откако ненадејно заврши.
По состанокот што траеше речиси три часа, двајцата излегоа да прогласат напредок. Но, тие ја напуштија закажаната прес-конференција без да објаснат што точно постигнале, пишува Си-Ен-Ен.
Во анализата на Си-Ен-Ен се наведува дека едно нешто било очигледно – Не беше постигнат договор. А прекинот на огнот за кој Трамп рече дека сака да се воспостави кога ќе заврши самитот беше далеку од тоа да стане реалност, како што сè повеќе го ставаше товарот врз украинскиот претседател Володимир Зеленски да „постигне договор“.
„Имаше многу, многу точки за кои се согласивме – повеќето од нив, би рекол“, рече Трамп на прес-конференцијата, зборувајќи по Путин. „Неколку големи точки за кои не сме стигнале до целта, но постигнавме одреден напредок.“
„Нема договор додека нема договор“, изјави Трамп.
Тој и Путин ја напуштија сцената без да одговараат на прашања.
Тоа беше неубедлив крај на еден раскошен самит кој – и покрај сите негови непознати – се чинеше дека решително го пречека Путин назад во дипломатската сала.
Сепак, и покрај целата помпезност и протокол, индикациите за тоа колку ќе биде тешка задачата на Трамп беа очигледни од моментот кога започна состанокот.
Токму кога претседателите се поздравуваа на пистата на воздухопловната база Елмендорф, во Украина беа испратени предупредувања за дојдовни руски беспилотни летала и авиони – знак за намерата на Путин да продолжи со својата војна, дури и додека Трамп го облеваше со почит на американска почва.
Еве ги клучните заклучоци од самитот во петокот во Анкориџ:
Напредок, но не и договор
И Трамп и Путин понудија нејасно објаснување за состанокот што се протегаше со часови.
„Имавме исклучително продуктивен состанок и многу точки беа договорени“, им рече Трамп на новинарите. „Остануваат само неколку. Некои не се толку значајни. Една е веројатно најзначајна, но имаме многу добри шанси да стигнеме таму. Не стигнавме таму, но имаме многу добри шанси да стигнеме таму.“
Во интервју веднаш по самитот, Шон Ханити од „Фокс њуз“ го праша Трамп за територијалните отстапки што би ѝ дале на Русија земја што претходно ја немала и за потенцијалните американски безбедносни гаранции за Украина.
„Па, мислам дека тоа се точки за кои преговаравме и тоа се точки за кои во голема мера се согласивме“, рече Трамп без да образложи.
Тој нагласи дека Украина „мора да се согласи со тоа“. На прашањето каков е неговиот совет за Зеленски, Трамп одговори: „Мора да се направи договор“.
Во периодот пред разговорите, секогаш беше појасно како би изгледал неуспешен исход отколку успешен. Трамп вети дека ќе „излезе“ ако не му се допадне она што го кажува Путин, се закани дека ќе ја деградира заедничката прес-конференција на соло појавување и рече дека „тешки“ последици ќе дојдат за Москва ако војната не заврши.
Но, додека леташе за Анкориџ, Трамп рече дека не знае како ќе изгледа успехот – сугерирајќи дека ќе го препознае кога ќе го види.
Се испостави дека успехот бил подеднакво тежок за идентификување по самитот како што бил кога започнал.
Трамп вели дека ќе биде на потенцијалната средба Путин-Зеленски
Во интервјуто за Фокс, Трамп рече дека и Путин и Зеленски го сакаат на потенцијална втора средба – за која рече пред самитот дека ќе биде негова крајна цел.
„И двајцата ме сакаат таму, и јас ќе бидам таму“, изјави тој за Ханити.
Трамп не кажа ништо за можноста за трилатерален состанок на прес-конференцијата, само навестувајќи дека ќе разговара по телефон со „различните луѓе за кои смета дека се соодветни“ – вклучувајќи го и Зеленски – за да ги информира за разговорите.
Но, единствената претстојна средба спомената за време на заедничкото појавување на Трамп и Путин беше потенцијална средба со рускиот лидер.
„Ќе разговараме со вас многу наскоро и веројатно ќе се видиме повторно многу наскоро“, рече Трамп.
„Следниот пат во Москва“, одговори Путин на англиски – предлог што се чини дека го исклучува Зеленски од дискусијата.
Путин се врати на сцена по години западна изолација
Набргу по неговото пристигнување во САД, насмевката на Путин додека ѕиркаше низ прозорецот на лимузината на Трамп кажуваше сè: по години западна изолација, тој се врати во најмоќната нација на земјата.
Поминаа 10 години откако Путин последен пат беше во Америка и уште неколку откако беше пречекан во земјата за големиот претседателски самит. Откако ја нападна Украина во 2022 година, рускиот лидер беше прогласен за отпадник од многу лидери, непожелен во повеќето западни земји, па дури и под закана со потерница од Меѓународниот кривичен суд. (Алјаска беше пожелна локација за самитот, делумно затоа што САД не се членка на МКС.)
Но, изолацијата на Путин заврши кога неговиот авион слета во Анкориџ. Со добредојде на црвен тепих, надлетување на борбени авиони и аплауз од самиот американски претседател, пораката од Трамп беше јасна: Путин се врати од студот. Нивниот насмеан поздрав беше поздравен на руската државна телевизија како „историско ракување“.
Иако Путин сè уште не е добредојден на многу места во Европа, одлуката да го угости Трамп – кој ја надгледува најголемата економија во светот и најмоќната војска – прави повеќе за да ги поткопа обидите за дипломатско избегнување отколку што би можел да се обиде кој било друг лидер.
Тоа стана појасно кога Путин се качи во возилото на Трамп, необичен гест што се чинеше дека во еден момент го долови враќањето на рускиот лидер во глобалната дипломатија. Дури и без никаков поголем напредок, тоа беше, за него, победа.
Помошници беа додадени на она што беше најавено како ‘еден на еден состанок’
Изненадувањето дојде токму кога Трамп инсистираше на тоа дека тој повеќе немаше да се среќава со Путин еден на еден, туку само со присуство на нивните преведувачи. Наместо тоа, по двајца помошници ќе им се придружат на секој лидер на нивните билатерални разговори.
Тоа беше различно од претходното во текот на неделата, кога Белата куќа соопшти дека самитот ќе вклучува и компонента еден на еден. Американски функционер рече дека станува збор за доцна промена, но не понуди објаснување зошто форматот се променил.
Средбите еден на еден на Трамп со Путин за време на неговиот прв мандат беа обвиткани во одреден степен на мистерија. Само со преведувач во просторијата, честопати не беше јасно што точно се дискутирало. Помошниците понекогаш имаа потешкотии да утврдат дали двајцата постигнале некакви договори. По една таква средба, во Германија, Трамп го замоли својот преведувач да ги отфрли неговите белешки.
Додавањето на двајца помошници на петочната сесија – државниот секретар Марко Рубио и специјалниот претставник на САД Стив Виткоф – би можело да овозможи поголема јасност во наредните денови, особено ако Русија понуди опис на настаните што се разликува од американската перспектива.
Сепак, имаше еден момент што само Трамп и Путин ќе можат да го раскажат: нивното кратко возење во претседателската лимузина од пистата до просторијата каде што се одржа состанокот. Никој друг не беше во автомобилот со нив освен агенти на Тајната служба – немаше советници, па дури ни преведувачи.
Со тоа, содржината на нивниот краток разговор им е позната само на нив.
Прес-конференцијата по самитот:
Извор: Си-Ен-Ен
Подготви: Ј. Ѓ.
