пишува: САШО ОРДАНОСКИ / ЦИВИЛ МЕДИА
Вечерта, некни, кога последниот американски воен авион, во кого се наоѓаа командантот на американската операција за повлекување од Авганистан и американскиот амбасадор во таа земја, го напуштија аеродромот во Кабул, во Скопје слета првиот авион со 149 цивили пребегани од „гробницата на империите“. Истиот тој ден, завчера, високиот претставник на ЕУ за надворешна и безбедносна политика, Жозеп Борел, во разговор за „Кориера дела сера“ порача дека ЕУ мора да го зајакне сопствениот воен капацитет и „стратегиската воена автономија“ – со други зборови, да почне да се ослободува од воената зависност од САД – со што поитно создавање на „почетна воена сила“ од 5.000 војници кои би можеле самостојно да интервенираат во ургентни ситуации, под „комплементарната“ закрила на НАТО пактот.
Тоа е новата меѓународна реалност на Западот и на оние кои аспирираат тоа да бидат (патем, сѐ уште мнозинството од македонските граѓани), што се „крчкаше“ со години, пред сѐ, во Вашингтон, особено во мандатот на подемот и падот на Доналд Трамп (но, и пред него), а својата молскавична, официјална глобална промоција ја доживеа со хаотичното повлекување на Американците од Авганистан. По не цели осум месеци на власт, Џо Бајден и неговиот претседателски мандат ќе останат вечно запаметени (што и да се случува понатаму) по оваа катастрофа во Кабул. И тука нема оправање, без разлика на импресивниот „воздушен мост“ со кој Американците, за само две недели – во оние услови! – успеаја да извлечат околу 120.000 луѓе преку Кабулскиот аеродром. И да остават уште илјадници на милоста и немилоста на талибанците.
Впрочем, минатонеделниот уреднички коментар во „Њујорк Тајмс“ ги сублимира двете лица на дебаклот во Авганистан, меѓу другото, потсетувајќи на едно старо правило во војската: водниците се грижат за тактиката, додека генералите ја планираат логистиката… А играњето со големите „геостратегии“ им се препушта на политичарите. Навистина, одлуката на Бајден, без никакво советување ни со најблиските сојузници, за нагло и тотално повлекување од Авганистан и последиците од таа одлука ќе останат да се проучуваат уште многу децении по светските воено-политички школи и академии. Но, не помалку шокантен е и фактот што и најголемите авганистански градови и цивилни и воени упоришта, за не цели десет дена, им се предадоа на талибанците речиси и без ни еден испукан куршум. Па, повеќе напнатост и драма видовме во американската постизборна претседателска транзиција и настаните во Конгресот, отколку во заземањето на претседателската палата во Кабул од страна на вахабистиве!
Питер Галбрајт, поранешниот заменик пратеник на ООН за Авганистан со право забележува дека власта што ја оставија Русите зад себе по нивното не помалку трауматично повлекување од еднодецениската окупација на Авганистан во 1989 година (што, несомнено, барем малку придонесе и за распадот на СССР) траеше околу три години пред да падне под дефинитивниот налет на талибанците во 1992 година; власта, пак, што Американците ја издигнаа и ја одржуваа во Авганистан во последните дваесет години од почетокот на окупацијата на таа земја – не го додржа ни нивното наврат-нанос повлекување, кое се претвори во вистински калабалак. И тоа после неколку трилиони потрошени долари (искрено, јас и не можам сосема да го разберам количеството на милијарди долари во тој износ) и околу 240.000 изгубени животи, од кои барем една третина цивили. Многу е компликувана целата таа сторија, но ако 35-40 милиони Авганистанци сакаат да бидат владеани од режим како талибанскиот – макар и заради целата дискредитирана власт на паднатиот „демократски“ режим – која странска сила може или треба да ги спасува од таквата „судбина“?!
Она што ја засега Македонија, пак, е глобалната дискредитација на нашиот најдобар западен партнер и сојузник, САД. Тоа, локално, им ги крева амбициите на сите оние „мали Ѓокици“ кои би сакале земјата да ја видат надвор од западната, американска сфера на влијание. И нашите „талибанци“ се надеваат дека времето работи за нив, без разлика што македонскиот часовник се „навива“ на Запад. Не му е првпат во историјата на Западот да му го прогнозираат крајот, дополнително на „американската ера“ во него, за потоа тој „крај“ да се претвори во уште поубедлив нов почеток. Долга ќе биде таа историја што допрва ќе се пишува, можеби е Бајден, сепак, само на почетокот на прередување на новите западни приоритети.
