Истражувачите предложија модел за тоа како двојната месечина по име Селам се формирала околу малиот астероид Динкинеш. Ова е првата „контактна бинарна“ месечина откриена досега, велат научниците.
Кога мисијата Луси на НАСА прелета покрај астероидот Динкинеш на 1 ноември 2023 година, откри неочекуван придружник: пар споени месечини кои научниците ги нарекоа Селам. Сега, истражувачите предложија модел кој објаснува како се формирал Селам.
Астрономите што ја надгледуваат Луси – вселенско летало со големина на автомобил што беше лансирано на 16 октомври 2021 година – првенствено имаа намера да ги проучуваат тројанските астероиди на Јупитер, два роеви вселенски карпи кои водат и заостануваат зад гасниот џин додека се врти околу сонцето. Меѓутоа, во јануари 2023 година, тие го додадоа минијатурниот астероид од главниот појас Динкинеш – наречен „Динки“ – на маршрутата за патување на вселенското летало како негова прва дестинација. Ова прелетување требаше да биде генерална проба, што ќе му овозможи на тимот на Луси да тестира систем за следење и сликање на астероиди.
Додека Луси се приближуваше до Динки, астрономите видоа знаци дека околу малиот астероид орбитира уште помала месечина. Но, кога Луси помина – на крајот дојде на 267 милји (430 километри) од астероидот додека правеше стотици фотографии со висока дефиниција – истражувачите видоа дека вистината е уште почудна отколку што предвидуваа. Сликите открија дека Селам не бил еден, туку две „месечини“ кои се допирале една со друга додека орбитирале околу Динкинеш.
Таквите објекти, наречени контактни бинарни, не се многу чести во Сончевиот систем. Но, тие вклучуваат некои поголеми објекти од Кајперовиот појас, како што е Arrokoth со двојни лобуси, според Џесика Саншајн, професорка по астрономија на Универзитетот во Мериленд и коавтор на нова студија за објектот. Сепак, „Селам се издвојува како единствен контактен бинарен сателит“, рече таа.
Сега, Џесика Саншајн и другите научници од мисијата Луси дополнително ги анализираа сликите – и фотографиите што леталото ги направи одблиску и многу други што ги сними додека се оддалечуваше – за да соберат нови сознанија за Динки и Селам, како и да понудат можно објаснување за како се формирал Селам. Нивните наоди беа објавени на 29 мај во списанието Nature.
Далечните снимки покажаа дека Селам синхроно ротира околу својот матичен астероид, што му требаат околу 52,5 часа за еден целосен циклус. Ова значи дека Динки гледа само едно лице од својот пар месечини, исто како што Земјата гледа само едно лице на својата месечина. Фотографиите исто така покажаа дека Селам орбитира околу Динки на оддалеченост од околу 3,1 километар. Со овие податоци, истражувачите пресметале дека Селам најверојатно тежи помеѓу 2 и 20 милиони тони, а Динки е 16 пати помасивен.
Овие набљудувања сугерираат еден можен начин на формирање на Селам: со распаѓање под сјајот на сончевата светлина, предлагаат научниците. Според студијата, кога сончевото зрачење ја загревало површината на Динки, астероидот нерамномерно повторно ја зрачил енергијата како топлина, создавајќи мал потисок. Ова предизвика Динки да се врти побрзо, правејќи го да отфрли делови што формираа кружен прстен.
„Голем дел од материјалот би бил повторно депониран на примарниот астероид“, како што е екваторијалната испакнатост, рече Саншајн, но некои честички би се соединиле во две грутки маси кои се споиле заедно, формирајќи го Селам. Моделот се вклопува со другите параметри што ги заклучија авторите; според нивните пресметки, Динки бил доволно тежок и се вртел доволно брзо за да исфрли дел од својот материјал.
Џесика Саншајн вели дека „ако можеме да разбереме како овие мали тела се формираат и комуницираат, ние сме еден чекор поблиску до разбирање како се формирале планетите, вклучувајќи ја и Земјата“.
Што се однесува до Луси, вселенското летало ќе лета назад до Земјата во декември, користејќи ја гравитацијата на нашата планета за да добие доволно брзина за да се пробие низ астероидниот појас. Предвидено е да стигне до тројанските астероиди на Јупитер до 2027 година.
Извор: Live Science
Подготви: Ј. Ѓ.
