Беа тешки неколку години на планетата Земја, со пандемија што ја зафати земјината топка и рекордни топлотни бранови и природни катастрофи.
Настаните како овие се добри примери за тоа зошто луѓето треба да најдат ново место за живеење, според поборниците на футуристичката идеја. Тие велат дека постојките на Месечината или Марс би можеле да дејствуваат како полиса за осигурување од исчезнување поради катастрофа или самоуништување.
Но, има многу што не знаеме за нашата способност да преживееме и да напредуваме во вселената – вклучително и дали можеме да се репродуцираме. Сега, спермата на глувчето исушена со замрзнување, складирана на Меѓународната вселенска станица (ISS) во кутија за заштита од радијација, може да ни помогне подобро да ја разбереме способноста на цицачите да се размножуваат надвор од Земјата, анализира Си-Ен-Ен.
Кога примероците ќе се вратат во Тера Фирма следната година, Терухико Вакајама, професор на напредниот биотехнолошки центар на Универзитетот во Јаманаши, ќе ги проучува за да го одреди влијанието на вселенската средина и дали може да се искористат за создавање здрави потомци.
Во својата лабораторија во Јапонија, Вакајама развива уред кој ќе им овозможи на астронаутите да спроведуваат ин витро оплодување на глодари (ИВФ) на ISS во наредните години. На крајот, експериментите би можеле да помогнат да се спаси човештвото, вели тој.
„Нашата цел е да воспоставиме систем за безбедно и трајно зачувување на генетските ресурси на Земјата некаде во вселената – било на Месечината или на друго место – за да може животот да се оживее дури и ако Земјата се соочи со катастрофално уништување“.
Можеби звучи како научно-фантастичен филм, но Вакајама долго време ги поместува границите со своите репродуктивни студии. Во 1997 година, тој и друг академик развија нов метод што го користеа за клонирање на првиот глушец во светот од возрасни клетки.
Тој водеше студија за развој на ембриони на глувци во вселената – нешто што претходно беше направено само со водоземци и риби. И тој и неговиот тим беа пионери на методот на сушење со замрзнување што се користи за испраќање на сперма од глушец до ISS, каде што се чуваше во замрзнувач до шест години. Кога примероците се вратиле на Земјата, истражувачите ги рехидрирале и создале здрави бебиња глувци.
Од таа студија, тие утврдија дека спермата исушена со замрзнување може да остане одржлива 200 години во вселената. Иако тоа е импресивно, Вакајама вели дека „апсолутно не е доволно долго за нашата иднина“. Со неговите најнови вселенски примероци, тој користи нов уред за заштита на спермата складирана на собна температура, од зрачење, за да види дали е можно да се складираат примероци во вселената на неодредено време.
Од „Chix in Space“ до космички лебарки
Со децении, научниците лансираа суштества од Земјата во вселената за да проучат како микрогравитацијата и космичкото зрачење влијаат на биолошките процеси – вклучително и репродукцијата.
Во 1989 година, на пример, 32 оплодени кокошкини јајца беа испратени во орбитата за да проучат како тие ќе се развијат без гравитација, во експеримент наречен „Chix in Space“, спонзориран од американскиот синџир за брза храна KFC.
Полноглавци родени на вселенскиот шатл Ендевор во 1992 година станаа првите ‘рбетници кои ги поминаа првите неколку дена од животот во вселената. Таму пливаа непредвидливо и се мачеа да најдат воздушни меури за дишење.
И во 2007 година, тавтабита по име Надежда родила 33 потомци зачнати во орбитата. Тие беа главно нормални, настрана од ненормално темните егзоскелети.
„Видовме дека повеќето специфични фази на репродуктивниот циклус можат да се случат во вселената, барем кај еден или два вида, не секогаш целосно успешно“, рече Вирџинија Вотринг, професорка на Меѓународниот вселенски универзитет, приватна непрофитна организација од Стразбур, Франција, посветена на вселенското образование.
Рибата Медака, мала риба родена во оризовите полиња, мочуриштата и езерцата во Јапонија и полжавите, го завршија целиот циклус на репродукција во вселената. Цицачите се следниот природен чекор, за да се види кои делови од него ќе функционираат, рече Вотринг.
Кога станува збор за глувците, замрзнатата сперма од глувчето Вакајама што моментално се чува на ISS ќе се врати на Земјата во 2025 година за проучување.
„Нашата цел е да ги зачуваме [репродуктивните клетки] на собна температура засекогаш“, вели тој.
Одржување на жителите во вселената
Луѓето се далеку од тоа да станат мултипланетски вид, но ние напредуваме. Кон крајот на 2026 година, програмата Артемис предводена од НАСА ќе ги однесе астронаутите на Месечината за прв пат од 1972 година, каде што се надева дека ќе развие тековно присуство. И ако предвидувањата на основачот на SpaceX, Илон Маск се точни, првата мисија со екипаж на Марс би можела да биде на пат во следните четири години.
The first Starships to Mars will launch in 2 years when the next Earth-Mars transfer window opens.
These will be uncrewed to test the reliability of landing intact on Mars. If those landings go well, then the first crewed flights to Mars will be in 4 years.
Flight rate will… https://t.co/ZuiM00dpe9
— Elon Musk (@elonmusk) September 7, 2024
Научниците веќе знаат дека патувањето во вселената може да предизвика хаос врз човечкото тело. Космичкото зрачење може да предизвика мутации во ДНК-та што го зголемува ризикот од рак и предизвикува други заболувања. Микрогравитацијата може да предизвика проблеми со видот, ослабен имунолошки систем и губење на мускулите и коските.
Тоа значи дека има поитни грижи отколку репродукција, вели Вотринг.
„Постојат други информации што ни се потребни во моментов за да се грижиме за астронаутите што сега ги испраќаме во вселената. Тоа мора да има приоритет“, вели таа.
Но, Вакајама верува дека неговата работа ќе биде клучна бидејќи луѓето поминуваат повеќе време во вселената. Оштетената ДНК во спермата и јајце клетките, на пример, може да пренесе генетски абнормалности на следната генерација, вели тој.
И без насоченото влечење на гравитацијата, оплодениот ембрион можеби нема да може да се развие правилно.
„Формирањето на нервниот систем и развојот на екстремитетите… не знаеме дали тоа ќе се случи правилно во микрогравитацијата, каде што нема горе или долу“, вели тој.
Тој додава дека работата би можела да се реплицира и изгради за други видови, што би можело да биде корисно за транспорт на животни како кучиња за дружење и добиток за храна, на други планети.
Вакајама планира да се држи до проучување на глувците. Неговиот проект за ИВФ беше прифатен од јапонската вселенска агенција, но уредот што ќе се користи за завршување на ИВФ е сè уште во развој. Тој се надева дека ќе биде подготвен за лансирање до ISS во рок од две години.
„Во научно-фантастичните филмови, луѓето живеат на други планети и се раѓаат бебиња, но ние дури и не знаеме дали тоа е можно уште“, вели тој.
Тој се надева дека неговите експерименти можат да помогнат да се расветли дали луѓето можат нормално да се репродуцираат и да се развиваат во суровата средина на вселената.
„Ако можеме да го потврдиме тоа, тоа ќе донесе сигурност. И ако не функционира, треба да разбереме како да се справиме со тој предизвик“, вели Вакајама.
Подготви: Ј. Ѓ.
