Научниците ја проучувале површината на Месечината со децении за да помогнат во составувањето на нејзината сложена геолошка и еволутивна историја. Доказите од „lunar maria“ (темни, рамни области на Месечината исполнети со зацврстена лава) сугерираат дека Месечината доживеала значителна компресија во нејзиното далечно минато. Истражувачите се сомневаа дека големите, заоблени гребени на блиската страна на Месечината се формирани од контракции што се случиле пред милијарди години – заклучувајќи дека „lunar maria“ оттогаш останала неактивна.
Сепак, една нова студија открива дека она што се наоѓа под површината на Месечината може да биде подинамично отколку што се веруваше досега. Двајца научници од институцијата Смитсонијан и геолог од Универзитетот во Мериленд открија дека малите гребени лоцирани на далечната страна на Месечината се значително помлади од претходно проучуваните гребени на блиската страна. Нивните наоди беа објавени во The Planetary Science Journal на 21 јануари 2025 година.
„Многу научници веруваат дека повеќето од геолошките движења на Месечината се случиле пред две и пол, можеби три милијарди години“, рече Џејклин Кларк, асистент истражувач во Одделот за геологија на ОМД. „Но, гледаме дека овие тектонски копнени форми неодамна биле активни во последните милијарда години и можеби се активни и денес. Се чини дека овие мали гребени се формирале во последните 200 милиони години“.
Користејќи напредни техники за мапирање и моделирање, тимот откри 266 претходно непознати мали гребени на далечната страна на Месечината. Според истражувачите, сртовите обично се појавувале во групи од 10 до 40 во вулкански региони кои најверојатно се формирале пред 3,2 до 3,6 милијарди години во тесни области каде што може да има основни слабости на површината на Месечината. За да ја проценат староста на овие мали гребени, истражувачите користеле техника наречена броење кратери. Откриле дека гребените биле значително помлади од другите карактеристики во нивната околина.
„Во суштина, колку повеќе кратери има една површина, толку е постара; површината има повеќе време да акумулира повеќе кратери“, објасни Кларк. „Откако ги преброивме кратерите околу овие мали гребени и видовме дека некои од гребените сечеа низ постоечките кратери од удар, веруваме дека овие копнени форми биле тектонски активни во последните 160 милиони години“.
Кларк забележа дека гребените од далечната страна биле слични по структура со оние што се наоѓаат на блиската страна на Месечината, што сугерира дека и двете биле создадени од истите сили, најверојатно комбинација од постепеното собирање на Месечината и поместувањата во орбитата на Месечината. Мисиите Аполо открија плитки гребени пред неколку децении; новите наоди сугерираат дека овие мали гребени може да се поврзани со слична сеизмичка активност. Дознавањето повеќе за еволуцијата на површината на Месечината може да има важни импликации за логистиката на идните мисии на Месечината.
„Се надеваме дека идните мисии на Месечината ќе вклучуваат алатки како радар што продира на тлото за истражувачите да можат подобро да ги разберат структурите под површината на Месечината. Знаејќи дека Месечината е сè уште геолошки динамична има многу реални импликации за тоа каде планираме да ги поставиме нашите астронаути, опрема и инфраструктура на Месечината“, рече Кларк.
Подготви: Ј. Ѓ.
