Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, упати нова рунда прикриени закани кон Молдавија на 12 октомври, предупредувајќи го Кишињев да не ја доживее истата судбина како Украина само неколку недели по изборите на кои проевропската Партија за акција и солидарност (ПАС) на Молдавија обезбеди парламентарно мнозинство.
По изборите на кои ПАС, поддржана од претседателката Маја Санду, обезбеди над 50% од гласовите на 28 септември, владата на Молдавија одобри нова воена стратегија на 8 октомври, која ја означува Русија како главна безбедносна закана за земјата, предупредувајќи дека војната во Украина може да „се прошири во Молдавија“.
Како што пренесува Кијив Индипендент, осврнувајќи се на новата воена стратегија, Песков ја осуди позицијата на Молдавија како антагонистичка кон Русија.
„Ова е продолжение на прилично конфронтациска линија кон нашата земја, непријателска линија. Сегашното раководство на Молдавија, според нас, прави сериозна грешка“, беше цитиран Песков, според рускиот државен медиум ТАСС.
„Тие веруваат дека политиката на градење односи со Европа вклучува целосен антагонизам кон Русија. Една држава веќе ја направи оваа грешка. Тоа не ѝ донесе ништо добро на таа една држава“, додаде Песков.
Иако Песков не ја спомена експлицитно Украина, коментарите јасно алудираат на целосна инвазија на Русија врз Украина.
Како и Украина, Молдавија не е дел од воениот сојуз на НАТО. Кишињев ја поднесе својата апликација за пристапување во Европската Унија неколку дена по почетокот на целосната инвазија на Русија врз Украина.
Победата на изборите на ПАС беше удар за Москва, која беше обвинета за мешање и финансирање на проруски дезинформации пред гласањето.
ЕУ предупреди дека Молдавија се соочува со „невидена кампања на дезинформации“ од Русија пред изборите. Медиумските истраги, исто така, открија обемна руска пропаганда и кампања за мешање во пресрет на изборите.
Во деновите пред изборите, Централната изборна комисија одлучи да ги исклучи и проруските партии „Срцето на Молдавија“ и „Голема Молдавија“ од гласањето откако полициските, безбедносните и разузнавачките службеници открија докази дека групите користеле нелегално финансирање.
Москва продолжува да одржува воено присуство во Транснистрија, која е под контрола на проруските сепаратисти од почетокот на 1990-тите. Околу 1.000 до 1.500 руски војници се моментално стационирани во регионот.
Санду предупредува на руските хибридни закани
Претседателката на Молдавија, Маја Санду, изјави дека Русија може да употреби нови методи на влијание насочени кон дестабилизација на ситуацијата во европските земји и повика на зајакнување на заштитата на демократските вредности од растечките закани. Информациите беа презентирани како дел од официјалните изјави на лидерот на земјата, без да се поврзе со конкретен извор за време на церемонијата по повод 35-годишнината од Венецијанската комисија.
Како што пренесува Межа, Санду нагласи дека молдавските граѓани, на парламентарните избори, ги бранеа своите права со поддршка на државните институции, граѓанското општество и слободниот печат. Таа предупреди дека ова достигнување е од краткорочен карактер и бара постојано внимание и зајакнување на институциите.
Знаеме дека Русија се адаптира – ќе тестира нови методи во нови земји, предупреди Санду
Во свет каде што технологијата, финансиите и дезинформациите се развиваат побрзо од законот, лидерката на земјата повика на преиспитување на основните принципи на демократијата и зајакнување на правните и институционалните механизми за заштита на вредностите и одговор на заканите.
Главни ризици за европските демократии
Претседателката Санду нагласи дека заканите не се ограничени само на Молдавија:
Првата е војната на Русија против Европа. Нејзиниот највидлив фронт е бруталната агресија против Украина. Покрај тоа, Русија води и хибридна војна против други европски демократии, користејќи дронови, кибернапади, мешање во избори и нелегално финансирање, вели Санду.
Втората закана, според шефицата на државата, е самиот дигитален свет, „свет за кој нашиот демократски систем на владеење на правото сè уште не е подготвен“ – фактор што го зголемува притисокот за одбрана на вредностите и одредување на ефикасни чекори за одговор.
Друг општ заклучок беше дека искуството од изминатите години ја покажа потребата од засилување на одбраната на демократските процеси низ целиот регион: современите закани бараат зајакнување на правните механизми, медиумската писменост и консолидација на напорите на партнерите.
Сето ова стана очигледно на нашите неодамнешни избори. Сега, со ова искуство и лекциите што се уште се свежи во сеќавањето, можам да кажам дека одбраната на демократијата никогаш не била толку тешка и важна. Светот од 1990-тите и 2000-тите повеќе не е таков. Заканите со кои се соочувавме тогаш – олигарси, корумпирани политичари, слаби институции – беа сериозни. Но, тие изгледаат мали во споредба со она што го соочуваме денес, смета Санду.
Во светлината на мешањето на Русија во изборите во Молдавија, Санду истакна дека Москва брзо формира групи финансирани од Кремљ и се претставуваат како претставници на молдавските граѓани. Нивните полномошници се познати – корумпирани лица, поранешни судии и обвинители кои беа отстранети за време на реформите. Тие се поддржани од огромни суми пари што слободно циркулираат низ непроѕирниот свет на криптовалутите.
Резултатите од парламентарните избори во 2025 година го потврдија проевропскиот курс на Молдавија: коалицијата ПАС доби повеќе од 50% поддршка, а на второто место со голема разлика беше опозицискиот блок. Други партии, исто така, влегоа во Парламентот, што ќе овозможи формирање стабилно проевропско мнозинство.
Во контекст на понатамошниот развој на настаните, претседателот Зеленски ѝ честиташе на лидерката на Молдавија и ја нагласи важноста на заедничките цели во зајакнувањето на регионалните демократии и унапредувањето на европската интеграција.
Исто така е познато дека претходно Санду го привлече вниманието на зголеменото влијание на Руската Федерација врз молдавската дијаспора и мрежата Матрјошка, која е финансирана од Кремљ и води лажни медиуми пред парламентарните избори. Според советникот за национална безбедност, Русија ги интензивира своите обиди за влијание преку употреба на ботови и криптовалути за дезинформации.
Во август 2025 година, лидерот на молдавската опозиција документира невиден притисок врз дијаспората од страна на непријателски сили пред гласањето, повикувајќи ги граѓаните во странство да се обединат и да го бранат суверенитетот и европскиот избор. На есен веќе имаше засилени кампањи за дезинформација на интернет и користење на религиозни мрежи за ширење пропаганда, како и лансирање на ботови мрежи за креирање содржина под маската на легитимни медиуми.
Како заклучок, напорите за спротивставување на руското влијание остануваат приоритет за Кишињев и европските партнери кои имаат за цел да ја зачуваат регионалната стабилност и да го поддржат европскиот пат на Молдавија.
Зголемена активност на руската пропаганда пред изборите во Северна Македонија
Во Северна Македонија исто така се забележува зголемена активност на руската пропаганда, иако не со директни закани како во случајот со Молдавија, туку преку пренесување на про-руски наративи во дел од македонските медиуми, кои имаат за цел, иако се работи за локални избори, да го зголемат анти – ЕУ расположението кај таргетираниот дел од гласачкото тело, детектирано во изјавите на партискиот врв кој ја обвинува ЕУ за наводен напад врз македонскиот идентитет, при што сака да се прикаже Русија и Путин како сојузници во борбата за одбраната на македонизмот, со што ќе се одвратат граѓаните да гласаат за проевропските опции.
Сето ова во услови кога информативниот простор во Северна Македонија е изложен на напади преку јавни ФБ групи што се против членството во ЕУ/НАТО, како што е „Референдум против членство на Р. Македонија во ЕУ и НАТО.“
Ваквите наративи не е случајна бучава – тие се пресметан обид да се поткопа довербата во евроатлантските институции и да се ослаби демократската отпорност. Тоа е намерна употреба на руските пропагандни наративи и дезинформациите, создадени да ги поделат општествата и да ја нарушат довербата во ЕУ и НАТО. Разоткривањето и спротивставувањето на таквата пропаганда не е само прашање на историска точност, туку неопходен чин на одбрана на вистината, стабилноста и иднината на Европа, и на Северна Македонија, како кандидат за влез во ЕУ.
Д. Мишев / Цивил Медиа
