пишува: НЕНАД ЈОВАНОВИЌ
Кризата во Бугарија предизвика бурни реакции во земјата, регионот и Европа. Точно е она што го рече Еди Рама, цитирам по сеќавање: „Бугарија ја киднапира Северна Македонија и Албанија“.
Имено, оваа криза со Бугарија е вештачка, што значи е индуцирана и неприродна, на неа, пак, влијаат „проруски“ центри на моќ кои не сакаат овие две земји (Македонија и Албанија) да ги видат ниту во наводници дека почнале пристапни преговори со Европската унија. Ајде да видиме како се создава вештачка криза пред сè кај нас дома.
Во првата приказна ги имаме ама баш сите состојки кои за криза ни се потребни: прашањето за „националниот идентитет“ и на тоа уште неколку остро спротивставени наративи.
ВМРО-ДПМНЕ кога зборува за „загрозен национален идентитет“, мисли исклучиво на пари и враќање на власт, тоа е едниот наратив; во другиот наратив ја имаме СДСМ и Ковачевски кои уште од самото доаѓање на власт (четири години на Заев, а половина година Ковачевски), се обидуваа(т) со сите сили да ја сменат парадигмата во земјата на начин што од „задрогази“ националисти ќе исчекориме во мир, пријателство и добрососедство.
Ќе прашате, како изгледа тоа во практична смисла? Па, убаво. Кога ВМРО-ДПМНЕ мисли на „националниот идентитет“, тие пред сè мислат на државните пари, потоа мислат на господарење со институциите, па господарење со културата, па господарење со јавните простори, и на крај – господарење со самиот живот и смрт. А, што? Вие мислите дека тие нешто разбираат од историја, идентитет и јазик? Ви се молам, па половина од нив пишуваат со КАПС-ЛОК, а другата половина анонимно блуе на социјални мрежи со истиот КАПС-ЛОК. Нејсе.
Кога СДСМ, пак, мисли на „националниот идентитет“, таа мисли на македонскиот, ама мисли и на сите други идентитети кои не се македонски; мисли на албанскиот, турскиот, ромскиот, влашкиот, српскиот… Еве, дури мисли и на бугарскиот, мисли и на хрватскиот, мисли и на црногорскиот. Кога е СДСМ на власт, таа мисли на „националниот идентитет“ како на универзална вредност, а кога е ВМРО-ДПМНЕ во прашање, на идентитетот мисли страшно партикуларно, мисли страшно глупаво и мисли исклучиво интересџиски. Мисли исклучиво на пари, браќа и сестри, што има сега да се лажеме. Пари за кои десетина луѓе ќе одлучуваат, а другите ќе бидат „куш“.
Или може вие мислите дека покрај идентитетот мислат и на демократијата, на малцинските права, на човековите права, или вие мислите дека тие мислат на индивидуалните права на единката, на слободата… Може вие мислите дека тие мислат на Џон Стујарт Мил? Не, не мислат, тоа за нив е премногу апстрактно.
Зарем се уште оваа лекција на ја научивме?
Димната завеса околу приказните за „националниот идентитет“ на Мицковци во суштина е длабока неспособност, безидејност и незнаење да смислат нова парадигма (или корнтрагруевистичка парадигма) за односот кон соседите, да го спуштат хистеричниот национализам за некоја октава подолу, и да почнат да ги преобмислуваат своите животи и животите на своите гласачи на еден норамален и питом начин. Во спротивно, ваквите наративи можат да нè доведат до загрозување на самиот безбедносен поредок во земјата и регионот.
Верувајте, тие луѓе имаат капацитет за такво срање ако не се врзаумат. Уморен сум, драги мои, од празното ломотење на овие теми: на секој еден што предолго живее во оваа земја јасно му е се, а оние другите ионака живеат во паралелен универзум на своите фантазми од каде никој жив не може да ги извлече на светло на денот.
Од друга страна, не е грешка ако повториме чисто практично, што направи Заев, а денес и Ковачевски?
Ја свртеа парадигмата, покажаа дека ние сме капацитетни и можеме поинаку и подобро. Покажавме дека како мала земја, можеме да се носиме и со поголемите од нас, помоќните од нас, можеме да се носиме рамо до рамо и со оние држави кои имаат подолга демократска традиција од нашата. Покажавме дека како македонци, како турци, како срби, како албанци, дека сме подобри од она што бевме пред тоа. Покажавме дека сме луѓе, дека знаеме да помогнеме, да решиме спорови, секогаш тешко и мачно, ама никогаш злонамерно, гадно и страшно себично. Секогаш широки, питоми и добри. А знаеме и да стегнеме, да се скараме, да ги отераме во мајчина оние за кои ги сметаме дека се опаки, злонамерни и себични. Знаеме, го видовме тоа милион пати до сега. Подадовме рака на сите, човечки и европски. Ако тоа не е менување на парадигмата, тогаш тие кои мислат обратно се во тешко бунило.
Заев и Ковачевски ни покажаа дека можеме поинаку, ни покажаа и се уште ни покажуваат дека ние сме подобри, поинакви и европски. Дури и кога ќе го отераме во „шпирови ораи“ еден Макрон, тоа сме го направиле не од безобразие, туку сме го направиле заради нивната европска непринципиелност. Им верувавме, а и денес се уште веруваме во нивните вредности. И само бараме и тие да веруваат во вредностите на кои почива Европската Унија. Тоа е се.
Да се биде човек со „идентитет“, значи да се поседува лична автентичност. Или со други зборови, идентитет кој во разумна и човечка смисла може да се доживее како „вистински“/„реален“. Да се живее слободно, да се зборува и да се изразува слободно, токму тоа значи да се биде автентичен и да се поседува личен идентитет. И тоа помалку или повеќе секогаш значи помалку или повеќе „културолошки“, јазично, алфабетски, обичајно, прехрабрено и секаков друг „crossover“, оти „чисти“ идентитети и јасно раздвоени идентитети никогаш и немало, а посебно ги нема денес во овој глобално-смален, вмрежен и измешан свет.
Чист идентите нема никаде, освен во фантазиите на стерилните, етницентрични умови, а ова посебно значи за тоа парче кое се нарекува Европа, па уште повеќе значи и за тоа парченце земја кое се нарекува Балкан, кајшто на два-три-часа се насобрале разни идентитети кои ни самиот Господ не може да ги раздвои…
Ќе ни биде многу подобро со Заев, односно со Ковачевски. Вие тоа го знаете, јас го знам тоа.
Личен став на Авторот. Дозволено е преземање на текстот според лиценцата Creative Commons 4.0.
