Додека лидерите на НАТО се подготвуваат да разговараат за зголемување на трошоците за одбрана на 5% од БДП на самитот следната недела во Хаг, шпанскиот премиер Педро Санчез отворено го отфрли предлогот во писмо испратено до генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, во четврток.
„Посветувањето на целта од 5% не само што би било неразумно, туку и контрапродуктивно“, објаснува Санчез во писмото до кое дојде Euractiv.
Зајакнувањето на европската одбрана со зголемување на трошоците е „некомпатибилно со нашата држава на благосостојба и нашата визија за светот“, додаде Санчез.
Во својата порака до Руте, социјалистичкиот шпански лидер нагласи дека „нема намера да ги ограничи амбициите за [воени] трошоци на другите земји, ниту да го попречува исходот од самитот следната недела“.
Наместо тоа, Санчез предлага „пофлексибилна формула“ за исполнување на барањата за капацитети на НАТО во опрема и војници – формула што не е поврзана со процентите од БДП. Тој, исто така, предлага целта од 5% да стане опционална или Шпанија да биде „ослободена“ од почитување, како што претходно беше случај со другите сојузници.
Влогови на самитот
32-та лидери на земјите-членки на НАТО треба да се состанат во Хаг следниот вторник и среда, а новата цел за трошење на одбраната ќе биде главна – и единствена – тема на дневен ред.
Шпанија во моментов е единствената што се спротивставува на одобрувањето на целта од 5% од БДП, бројка предложена од Руте по притисокот од американскиот претседател Доналд Трамп, лидер на најголемата воена сила на алијансата. Други земји, вклучително и Италија, изразија неподготвеност и бараат повеќе време за исполнување на целта.
Предложените 5% се поделени на две компоненти: 3,5% од БДП за основни трошоци за одбрана – повеќе од сегашниот репер од 2% – и дополнителни 1,5% за „трошење поврзано со одбраната“, како што се помош за Украина, сајбер капацитети, отпорност и инфраструктура.
Според Санчез, Мадрид може да ги исполни барањата за капацитети на НАТО со трошење 2,1% од својот БДП за одбрана.
Шпанскиот премиер, исто така, ја доведе во прашање валидноста на користењето на БДП како репер.
„Капацитетите се плаќаат со евра, а не со проценти од БДП“, напиша тој.
Домашни пречки
Отпорот на Шпанија не е единствената пречка за договор на ниво на целата алијанса на претстојниот самит. Нерешените прашања околу роковите и механизмите за годишно известување, исто така, остануваат.
Санчез се соочува со притисок и дома. Неговиот помлад коалициски партнер, левичарската партија Сумар, претходно гласаше против зголемување на трошоците за одбрана во Парламентот, предупредувајќи дека поголем воен буџет „ќе дојде по цена на намалување на социјалните политики“.
Претседателката на Сумар, Јоланда Дијаз, дури се залагаше Шпанија да се повлече од НАТО и се закани дека ќе ја растури коалицијата поради „планот за преоружување“ на Санчез.
Д. Мишев / Цивил Медиа