Јенс Столтенберг не беше навикнат да биде обвинет за мешање во изборите на земјите-членки на НАТО. Но, токму тоа му се случи на генералниот секретар на Алијансата додека ја посети Словачка, земја која се соочува со гласање што се заканува да ја прекине нејзината цврста поддршка за Украина.
Политичарите кои го поддржуваат Путин исто така водат на анкетите во блиската Австрија, предизвикувајќи загриженост дека европското единство наспроти агресијата на Путин може да почне да се распаѓа.
Во Германија, Алтернатива за Дојчланд се искачи на второто место во анкетите зад опозициската ЦДУ и врат и врат со СПД на канцеларот Олаф Шолц. Тешко-десничарската партија, која победи на своите први окружни избори во неделата, сега планира да поднесе кандидат за канцелар за прв пат на изборите во 2025 година.
Во Грција, три националистички партии, вклучително и проруската партија Грчко решение и Спартанците, наследникот на забранетата и неонацистичка Златна зора, освоија 34 од 300 места во парламентот и 12,8 отсто од гласовите на изборите во недела.
Политичарите пријателски настроени кон Путин се дистанцираа од рускиот претседател по шокот од инвазијата, рече Даниел Хегедус, висок соработник кој се фокусира на Централна и Источна Европа во Германскиот Маршалов фонд. „Но, нишалото полека се враќа назад“, додаде тој.
Тоа се врати најмногу во централна и источна Европа, меѓу некои од земјите најблиску до украинската граница, како што доаѓа заморот од војната и кризата со трошоците за живот.
Со тоа се ризикува да се прекине оружјето и помошта од тие земји, како и да се спречат одлуките на НАТО или ЕУ за Русија, доколку про-Путин партиите можат да ги сфатат лостовите на моќта.
Столтенберг беше принуден да ја брани информативната кампања на НАТО за војната, откако поранешниот словачки премиер Роберт Фицо ја означи како мешање во предвремените избори претходно овој месец.
Фицо води бесрамно популистичка кампања, барајќи помека линија кон Москва, повикувајќи на мировни преговори, па дури и споредувајќи ги трупите на НАТО во Словачка со нацистите.
58-годишникот и неговата националистичка левичарска партија Смер се на врвот на анкетите во земја која трпи зголемена инфлација и криза со трошоците за живот пред изборите во септември.
Остро свртување на тековната политика
Словачка прими десетици илјади украински бегалци, испрати оружје и е првата земја што испрати киевски борбени авиони МиГ-29.
„Тоа е еден од најжестоките поддржувачи на Украина во НАТО“, рече Хегедус. „Доколку Роберт Фико ги спроведе своите предизборни слогани, тоа ќе биде блиску до пресврт на сегашната политика“.
Истражувањето на НАТО покажа дека само нешто повеќе од половина (51 отсто) од Словаците би гласале за останување во Алијансата доколку има референдум и дека 51-60 отсто од нив на возраст од 25 до 64 години сакаат да престанат да испраќаат помош во Украина.
Фицо го раскажува наративот дека треба да има смирување со Русија за да се олесни економскиот товар на Европа.
Тоа е тактика извлечена од книгата на Виктор Орбан, премиерот на соседна Унгарија, кој се противеше на санкциите на ЕУ против Москва, повика на итни мировни преговори и се судри со Володимир Зеленски, претседателот на Украина.
Андреј Бабиш, поранешен чешки премиер, го искористи истиот трик во неговиот неуспешен обид да стане претседател на блискиот сојузник на Словачка на изборите во јануари, каде што беше поразен од Петр Павел, прозападен поранешен генерал на НАТО.
Будимпешта беше надворешен поддржувач на Русија во Вишеградската група сојузнички земји кои се приклучија на ЕУ во 2004 година, која ги вклучува Унгарија, Словачка, Полска и Чешка.
„Вишеград е партнерство на интереси и вредности и со сигурност се распадна во однос на Украина“, рече дипломат на ЕУ, посочувајќи на ставот на Полска кон Москва, кој најверојатно нема да се промени по изборите таму подоцна оваа година.
На работ
Австрија, сојузник на Вишеград и сосед кој не е членка на НАТО поради нејзината уставно наложена неутралност, исто така е на работ на помирување со Москва.
Екстремно десничарската Слободна партија на Австрија (ФПО), која беше основана од поранешни нацисти, води на анкетите пред изборите следната година и неодамна постигна значаен изборен успех во Салцбург.
Водачот Херберт Кикл ги опиша Украинците како „воинственици“ и кога Зеленски се обрати пред австрискиот парламент, ФПО излезе, тврдејќи дека говорот ја нарушува австриската неутралност.
Пред војната во Украина, таа беше силно зависна од рускиот гас и имаше блиски економски врски со Москва.
Експертите рекоа дека ФПО има корист од зголемувањето на протестните гласови додека коалициските владини партии се борат соочени со високата инфлација и кризата со трошоците за живот.
Додека ФПО ќе мора да оди во коалиција, што може да ја ограничи на власт, омекнувањето кон Москва ќе остнае во рацете на Орбан и Фицо доколку одлучат да работат заедно за да ги фрустрираат санкциите на ЕУ.
Тие мерки бараат едногласна поддршка од сите 27 земји-членки, што им дава ефективно вето на земјите кои се во сè помекото опкружување на европскиот одговор на Русија.
„Орбан јасно може да идентификува дека овие избори се отвораат за него и се можност да не се спротивстави сам на украинската политика“, рече Хегедус.
„Политичкиот успех на партиите во Австрија и Словачка кои се чини дека се залагаат за циничен трансакцијализам би бил предизвик за солидарноста во име на Украина“, рече Даниел Фрид, поранешен американски амбасадор во Полска.
Притисокот на САД и ЕУ ќе биде од витално значење за да се задржи линијата против задржувањето на Путин, додаде соработникот од Атлантскиот совет.
Фабијан Зулиг, главен извршен директор на Центарот за европска политика во Брисел, посочи дека ЕУ можеби ќе треба да ги ревидира своите правила за едногласност за да спречи блокирање на мерките во иднина.
„Ако добиеме поширока коалиција против санкциите, тоа ќе ги отежни амбициите на ова поле во иднина“, рече тој. Но, ЕУ ќе треба добро да размисли за тоа какви промени се потребни во процесите на донесување одлуки во иднина бидејќи ова прашање повторно ќе се појави“.
Во Брисел, дипломатите на ЕУ рекоа дека толку многу санкции се веќе наметнати на Русија, што секој нов пакет мерки ќе биде поинкрементален и потешко да се договори од претходно.
„Иако од време на време имавме кочничари, како и сега повторно со Унгарија, секогаш успевавме да стигнеме до целта“, рече еден пратеник.
Подготви: Д. Мишев / CivilMedia
