Едвард П. Џозеф е водечки американски глас на Балканот. Во моментов е предавач на Џонс Хопкинс САИС, Едвард е познат експерт за менаџмент на конфликти, аналитичар за надворешна политика и предавач, со над 15 години искуство во најнестабилните региони во светот. Има работено интензивно во Босна, Косово, Северна Македонија, Хаити, Ирак, Авганистан и Пакистан, водејќи преговори со високи влогови, изборен мониторинг и мисии за одговор на кризи.
За време на војната во Босна, тој ја координираше евакуацијата на Жепа среде масакрите во Сребреница, директно преговарајќи со српскиот командант Ратко Младиќ – клучно искуство што подоцна придонесе кон значајна пресуда за воени злосторства во Хаг. Како заменик-шеф на мисијата на ОБСЕ во Косово, тој одигра одлучувачка улога во неутрализирање на потенцијално насилната конфронтација меѓу Белград и Приштина, со што заслужи признание од државниот секретар Хилари Клинтон. Неговата експертиза, исто така, беше клучна во напорите на САД и меѓународната политика во Либија, Блискиот Исток и Северна Африка.
Покрај неговата работа на терен, Едвард е почитуван надворешно политички коментатор, со над 50 објавени написи во големите медиуми, вклучително и „Foreign Affairs“, каде што неговото дело “The Balkans, Interrupted” беше прогласено за едно од Најдобрите во 2015 години. Поранешен извршен директор на Институтот за тековни светски случувања, тој моментално го води Националниот совет за односите САД-Либија. Едвард е автор на десетици написи и извештаи за регионот, вклучувајќи и на „Како историјата на САД може да ја спаси Северна Македонија (How US History Can Save North Macedonia) во SAIS Review. Едвард беше главен автор на извештајот на Центарот САИС-Вилсон од јануари 2021 година, објаснувајќи како еврпските непризнавачи (на Косово) го спречуваат целиот регион и поставување на корективна стратегија.
Едвард е воен ветеран на американската армија и пилот на воени хеликоптери, дипломирал на Универзитетот Џонс Хопкинс, како и на Универзитетот на Вирџинија. Зборува српско-хрватски, француски, италијански и шпански.
Проф. Џозеф учествуваше на меѓународната конференција #DefendingDemocracy во декември, одржана во Скопје. Неговото драгоцено учество во конференцијата е документирано и објавено на медиумската платформа на ЦИВИЛ (Едвард Џозеф: Не може да има демократски напредок на регионот со најголемата земја со поткопувачки интереси за соседите).
Ја имавме привилегијата да го направиме ова ексклузивно интервју со него, во кое разговаравме на многу критични теми, вклучително и за најновиот проект „Да се види е да се верува“ со препораки од млади лидери од Западен Балкан за клучни прашања поврзани со НАТО стратегиите. Ова ексклузивно интервју ги истражува
Ова ексклузивно интервју ги истражува убедливите сознанија на Едвард П. Џозеф за дезинформациите, демократијата, решавањето конфликти и другите итни глобални предизвици.
ЏАБИР ДЕРАЛА / ЦИВИЛ МЕДИА: Професор Џозеф, ви благодариме што одвоивте време да разговарате со нас. Ќе почнам веднаш со најважното прашање за денес, а тоа е извештајот и препораките од младите лидери од Западен Балкан. Можете ли да ни кажете нешто повеќе за извештајот за нашата публика, но и да ги истакните главните препораки што произлегоа од оваа иницијатива што ја водевте во изминатиот период?
ЕДВАРД П. ЏОЗЕФ: Се разбира и Џабар, прво дозволете ми да кажам дека ми е чест да седам на ова интервју со вас, со целото ваше искуство и вашата работа со Цивил медиа и други медиуми. И задоволство ми е да разговарам за овој извештај, кој верувам дека е доста значаен, и тајмингот е доста значаен. А она што би било, мислам, најинтересно за вашите гледачи е што само што го претставивме ова во седиштето на НАТО, заедно со мојот ко-директор, Саша Ордоновски.
Ние заедно го водиме овој проект. Тоа е под грант САД-НАТО, грант од мисија на САД во НАТО. И ова само што ѝ го претставивме на Радмила Шекаринска, новиот заменик генерален секретар на НАТО. Имавме брифинг со заменик генералниот секретар Шекаринска, која веќе беше запознаена со ова, бидејќи во септември овде во Скопје имавме јавен настан. И беше јасно дека таа темелно ги прочитала овие препораки. Значи, тоа е првата точка, дека ова е подигнато на многу високи нивоа.
Го претставивме ова, јас лично му го дадов ова, во седиштето на НАТО, на генералниот секретар Руте, Марк Руте. Значи, ова е претставено, овој извештај, на највисоките нивоа на НАТО, и очигледно со поддршка на мисијата на САД, јасно, се разбира, најголемата членка на НАТО алијансата.
Третата точка овде, јас би рекол, Џабир, беше тајмингот, тајмингот на ова. Ова го претставивме во седиштето на НАТО истиот ден кога Мирослав Лајчак, специјалниот претставник на ЕУ, специјалниот претставник на ЕУ беше и самиот во седиштето на НАТО. Всушност, го видов таму. Таму се ракував со Миро. Го сретнав претходниот ден во неговата канцеларија во ЕУ. Но, потоа го видов следниот ден.
Што значи ова? Тоа значи дека НАТО алијансата, на денот кога бевме таму и го презентиравме ова, истата беше фокусирана на Балканот, фокусирана на самото прашање и секако прашањето што најмногу ги засега е ситуацијата во Косово и Србија. Сè уште тензичната, нерешена ситуација меѓу Косово и Србија и каде што се распоредени војниците на КФОР, трупите на НАТО и каде што имаше многу сериозни инциденти, вклучително и неодамна. Значи, тоа е поентата.
А другата поента е дека овие препораки се значајни, и можеме да зборуваме за тоа Џабир и можам да објаснам зошто.
ЦИВИЛ МЕДИА: Да. Ви благодарам. И јас сум запознаен со целиот процес бидејќи дел од нашиот тим, мојот колега Драган Мишев беше дел од оваа иницијатива во првата фаза од проектот. А „Да се види е да се верува“ е исто така многу илустративен наслов, а добар е и за насловите во медиумите. И секако тајмингот е критичен.
Професоре, Вие сте искусен професионалец, познат по Вашите значајни и навремени чекори, и секако со поддршката и на нашиот драг колега Ордановски. Ве молам, кажете ни ја суштината на препораките. Што слушнаа од вас министрите на НАТО и ЕУ на овој самит на НАТО на таа презентација и можеби кои се перспективите на овие препораки? Дали мислите дека тие навистина ќе го остварат тоа?
ЏОЗЕФ: Ова се одлични прашања, Џабир. Дозволете да почнам со последното. Дали ќе го остварат тоа? Се разбира, нема гаранција, но тука е мојата поента за тајмингот. Бевме таму во ден кога фокусот на НАТО беше на Балканот. И се поставува прашањето, веднаш, што може НАТО да направи? Добро, тие се распоредени во КФОР, но што можат да направат надвор од мисијата на КФОР? И тоа е она за што се работат овие препораки.
И има два значајни аспекти за препораките. Еден е процесот. Да потсетиме дека ова се од младинските лидери на ЗБ6. Затоа отидовме наоколу и регрутиравме. Јас лично посетив секоја од ЗБ6, Скопје, Белград, Приштина, Тирана, Подгорица, Сараево. Лично отидов, се сретнав со овие тимови повеќе од еднаш, собирајќи ги заедно и давајќи им некои насоки. Значи, ова е број еден. Тоа е преку ЗБ6. Број два е низ ЗБ6, а тука е и Србија. А во Босна и Херцеговина ги вклучува Србите и Хрватите и Бошњаците. Значи имаме разновидна… Овде во Северна Македонија ги вклучува Македонците и Албанците.
ЦИВИЛ МЕДИА: И од она што го знам, имавте и бројни онлајн состаноци.
ЏОЗЕФ: Да, имавме. Вклучително и семинари.
ЦИВИЛ МЕДИА: Интензивна кореспонденција. И семинари, различни видови работилници. Беше исклучително динамично.
ЏОЗЕФ: Така е. За да им објасниме, на пример, имавме експерти за хибридно војување. Имавме семинар со Центарот за извонредност од Хелсинки за хибридно војување.
И ова им беше претставено на овие младински лидери за да им се даде уште поголема свест. Значи, што имате? Го имате фактот дека сите овие младински лидери гледаат конструктивна улога на НАТО надвор од она што веќе го прави. Па, за тоа се работи.
И за тоа на што се однесуваат овие препораки, во секој случај, овие младински лидери, имаше група од нив во секоја од овие шест земји и тие навистина на некој начин дојдоа до… навистина на некој начин нивните експертски препораки за тоа што НАТО може да помогне за сајбер безбедноста, за заштита на нашата инфраструктура, што е сериозен проблем. Имаше многу сериозни напади и во Црна Гора и во Албанија. Овде, во Северна Македонија, тоа е загрижувачко.
Значи ова е нешто каде што НАТО може да помогне. Има предлози за тоа што може да направи КФОР. Промени во Косово, таму има канцеларија на НАТО. Во Сараево има канцеларија на НАТО. Значи, постојат препораки за тоа како НАТО може да ја подобри својата интеракција. Бидејќи тие се младински лидери, постојат препораки кои се однесуваат на ангажирање на младите. И ова е препорака со консензус.
ЦИВИЛ МЕДИА: Исто така, албанската младина, колку што се сеќавам, предложи ова да стане постојана локација и за земјите членки на НАТО, Албанија, Северна Македонија и Црна Гора. Што мислите за тоа? Мислам дека тоа е многу интересен предлог.
ЏОЗЕФ: Апсолутно, и тоа е консензусната препорака. Значи, секоја од овие шест се однесува на секоја од шесте земји на ЗБ6. Но, заедно тие препорачуваат сите да го поддржат ова, да има центар под покровителство на НАТО.
Тие го користат терминот центар за извонредност. Центарот за извонредност за младински ангажман, за младинско лидерство во ЗБ6, се фокусираше на ЗБ6 и на тоа да биде постојана локација со ротирачко лидерство по година. Така, секоја година, една земја ќе го има раководството на тоа, но ќе има физичка, постојана локација во регионот. И сите тие се согласуваат со тоа, а ние го поддржуваме тоа.
Но, овие препораки одат дури и подалеку од младите луѓе. Пример, воена обука. Ова е уште еден аспект, дека има препораки. Така, ова се случува во моментов, тоа е на веб-страницата на Џонс Хопкинс SAIS. Мојот универзитет е партнер, Џонс Хопкинс SAIS, заедно со Форум. И гледате, и ние сме спонзорирани од мисијата на САД, односно Стејт департментот, Стејт департментот на САД е спонзор овде. Но, тоа е многу важно бидејќи во НАТО, очигледно, САД имаат голем кредибилитет.
ЦИВИЛ МЕДИА: Кажете ми, дали мислите дека НАТО може да им помогне на овие општества, на овие земји, на ЗБ6, да ги одвратат нападите на хибридното војување на балканската почва? Не само сајбер нападите и така натаму, туку мислам на сложените и силните операции на влијание кои доаѓаат преку отворената авенија на руското влијание, која е со седиште во Белград, но и преку црквата и другите верски заедници, а исто така и преку економијата, олигарсите, балканските олигарси работат многу добро, и со хибридни режими во Европа и пошироко, но и со Русија, наоѓајќи секакви начини за прекршување на санкциите и така натаму. Колку овие препораки, вие, вашата иницијатива и НАТО заедно, и, се разбира, кој друг би можел да помогне, кажете, во одвраќањето, во одбраната на Западен Балкан од воените тактики што очигледно се водат веќе неколку години?
ЏОЗЕФ: Па, тука има неколку препораки кои се однесуваат на дезинформации. И кога нашиот тим, јас и Сашо и нашите младински лидери, бевме во седиштето на НАТО, имавме брифинзи и од нивните експерти, така што беше двонасочна улица. Младинските лидери ги презентираа своите препораки, а претставниците на НАТО презентираа тоа што тие го прават, така што ова беше вистинска размена на информации. И јас бев решен да го имаме ова, да не биде само младинските лидери да ги посетат и да добијат турнеја и брифинзи. Не, не, ова не беше тоа. Ова беше размена. Тие слушаа, и можам да ви кажам, Џабир, беа многу заинтересирани. Го имаме доказот. Официјалните претставници на НАТО беа многу импресионирани од капацитетот на сите шестмина млади лидери и фактот, повторно, дека тие споделуваат заедничка визија дека НАТО може да им помогне во нивната земја, а тука нагласувам дека ја вклучува и Србија. Затоа, навистина сакам да го истакнам тоа и дека во Србија постои група и перцепција. И да преминам на вашето прашање, да, неколку од клучните препораки се однесуваат на дезинформации, а ова е нешто на кое НАТО е активен. За ова ги информираа претставниците на НАТО, тоа го прават во областа на дезинформациите. Тие имаат доста интелигентен пристап на тоа што го прават, но можат да прават повеќе, и можат да прават повеќе овде на Балканот, и за тоа се работи, да истражат што друго може да направи НАТО. Значи многу е јасно.
ЦИВИЛ МЕДИА: Како одличен познавач на состојбите на Балканот, Ве нарекуваат и гласот на Балканот, не само на Западен Балкан, долги години – одговорете ми на неколку прашања за безбедносната и политичката ситуација, со акцент на безбедноста, во Западен Балкан.
Мислам дека можеме да препознаеме дека во повеќето земји на ЗБ6 гледаме жестоки операции за дестабилизација на овие земји, како однадвор, доминантно од Русија, и секако не смееме да заборавиме на кинеското влијание во ова сложено прашање, но и од внатрешни актери, екстремно десничарски, ултра-националистички актери, како што е Додик во Република Српска, а знаеме дека имаме и многу сериозна, предизвикувачка безбедносна ситуација меѓу Србија и Косово, во Банска и неодамна, во ноември, терористичкиот напад на каналот Ибар-Лепенец, а и во Северна Македонија гледаме турбуленции на ниво на меѓуетнички односи, Црна Гора да не ја заборавиме, итн.
Значи, може ли да ни кажете кои се перспективите, безбедносните перспективи на сите овие, секако, многу различни состојби, но сите заедно формираат слика за не толку стабилна или – дестабилизирачка ситуација.
ЏОЗЕФ: Џабир, ви благодарам, а и вие носите големо искуство во ова. Веднаш ќе кажам голема привилегија беше да работам во регионот, на терен, толку многу години, десетина години, и дека работев во секоја од овие конфликтни земји, вклучително и овде во тогашна Република Македонија во 2001 година. Така, бев во Босна и Херцеговина и Хрватска во текот на тие војни, во Косово и овде во 1999 година и овде повторно во 2001 година и никогаш не можеме да се вратиме на тие денови, и никогаш не смееме да се вратиме на тие денови, па дури и на нешто што се приближува до тој вид на поларизација и поделба и уништување.
Сега, овде се наоѓаме во многу чудна ситуација, поради ситуацијата што ја нарекувам Балкански парадокс. Балкански парадокс, зошто е парадокс? Затоа што од руската инвазија на Украина во февруари 2022 година, Западот е посилен и пообединет. Русија е послаба и поизолирана. А сепак, Балканот е полош. Повеќе влошување. Значи, Западот е посилен, Русија е послаба, но Балканот е во полоша форма. Ова нема смисла. Ова е парадокс. И тоа бара и има објаснување. И вие сте во право, во секоја од овие земји постои оваа турбуленција и неизвесност. Дури и во некои случаи, како што спомнавте, на Косово ја имате оваа нестабилност со 20 килограми експлозив поставен на мост. Сфаќате дека само експерт може да го направи тоа. Ова не е фрлање молотов коктел, како во Звечан во мај минатата година, во 2023 година, знаете, секој може да направи молотов коктел. Не ставаш 20 килограми таму за да разнесеш, намерно не уништувајќи, туку оштетуваш за да испратиш некој сигнал. Ова не се аматери. И ова е сигнал за сериозноста на ситуацијата. И мораме да разбереме дека не можеме повеќе во регионот да ја имаме оваа амбивалентност, оваа амбивалентност што, па, добро, ние сме, знаете, како во Србија. Па, добро, ние сме кандидати за ЕУ и сакаме да ги отвориме овие поглавја, но сè уште сме со Русија и Кина, ги избираме нашите пријатели. Не, не, вие не ги избирате вашите пријатели. Не, ако сте дел од процес и сакате да се придружите. Ззнаете, никој не ја тера Србија да влезе во Европската унија. Никој не ја тера Србија да влезе во НАТО. НАТО не им вели, леле, мора да влезете во НАТО. Велат, во ред, не сакаш да влезеш во НАТО. Но, Србија вели, ние сакаме да влеземе во ЕУ. Во ред, сакаш да влезеш во ЕУ? Треба да ги следите правилата. Мора да се усогласите со останатите.
Значи, со толерирање на оваа меѓународна амбивалентност за Србија се доаѓа до оваа регионална амбивалентност. Не, не, секој мора да прифати. Одиме напред, и погодете што прифаќаме? Границите се завршени. Границите не се менуваат. Нема повеќе од ова. И тоа важи и за Северна Македонија. Постои Охридскиот рамковен договор. Тоа е договорот. И ние можеме да дискутираме, луѓето можат да дискутираат, но тие дискутираат врз основа на тоа дека овде постои држава Северна Македонија, таа држава постои и постојат правила и можеме да разговараме во тие рамки. Токму тоа е рамката. Но, ние не излегуваме надвор од рамката. И ние не се закануваме и не претеруваме, а потоа велејќи, знаете, го менуваме ова и го менуваме тоа, и ние ќе го направиме ова на наш начин. Не. И оваа порака од Соединетите Држави, оваа црна листа, Артан Груби и слични работи, ова е сигнал, добар сигнал од САД дека има граници. Има граници за тоа што може да прават политичарите.
И секој што би рекол, добро, тоа е мешање, не, тоа не е мешање, бидејќи ова е во однос на нашата земја, со САД. Значи, не, нема да имате луѓе кои дејствуваат на начини кои се јасно дестабилизирачки, или кај кои постои отворен сомнеж за корупција, тогаш тие немаат привилегија да ги посетат САД и да комуницираат со Соединетите држави. Значи, тоа е поентата. Мораме да разбереме дека тоа е слободен избор. Сакаш да бидеш со Русија? Сакаш да бидеш со Кина? Во ред. Тоа е твое суверено право. Но, ако сакате да бидете Европска Унија, а исто така и оние кои се во НАТО или имаат аспирации за НАТО, мора да прифатите. Мора да прифатите. И тоа е тоа. И она што значи да се прифати е она што јас го нарекувам во пишаното, западниот поредок. А тоа значи дека прашањата за границата се завршени.
ЦИВИЛ МЕДИА: Дали мислите дека Додик е закана за унитарноста на Босна и Херцеговина? Дали мислите дека тој е закана за безбедносната ситуација, за таа земја и пошироко, особено знаејќи дека има наводи, па дури и веродостојни извештаи за вооружени групи и скриено оружје во планините и шумите на Република Српска?
ЏОЗЕФ: Па, нема сомнение дека тој е закана за поредокот. И треба да се потсетиме, тој доби многу значајна порака уште во август со посетата на директорот на ЦИА, Вилијам Барнс. Тоа не беше Барнс, кој има многу други работи да работи и е директор на ЦИА, туку оној кој доаѓа со многу силна позадина во Стејт департментот, исто така и висок дипломат. И мислам дека Милорад Додик доби многу јасна порака.
Сега, она што доаѓа е овој судски случај, оваа одлука. Значи, да видиме каква е судската одлука, па потоа да видиме каква е реакцијата. Она што е императив е каква и да е одлуката на судот, таа треба да се почитува. Значи, тоа е главната поента. И мислам и се надевам дека Додик и другите фактори разбираат дека има посветеност од САД, а мислам и дека имате висок претставник таму кој покажа дека е подготвен да дејствува исто така. Повторно, сепак, имаме вознемирувачка позиција од Србија.
Го имаме овој српски свет, го имаме ова сесрпско собрание, ги имаме овие интеракции и интервенции во Црна Гора. Во Босна и Херцеговина ги гледаме Додик и Вучиќ како заедно се појавуваат на многу места. Така, Белград сé повеќе ќе мора да ја прифати својата одговорност доколку има проблеми и нестабилност во Босна и Херцеговина.
ЦИВИЛ МЕДИА: На крајот, професоре, војната во Украина го промени светот откако започна. Бруталната агресија на Руската Федерација против Украина не е само агресија врз Украина, туку е и агресија против слободниот свет, против Западот и против слободниот свет. Тоа трае повеќе од три години, се разбира, но се засили со целосната инвазија врз Украина. Значи, какви се перспективите, професоре, на оваа војна, особено во однос на промената на власта во САД и политичките несигурности и нестабилности во Европската унија, особено со последната германска политичка криза и претстојните избори, предвремените избори, и некои други елементи во целата слика, вклучувајќи го и подемот на екстремната десница?
ЏОЗЕФ: Добро, ајде, за вашите гледачи да разјасниме, ајде да расчлениме на три. Ги имаме САД, ЕУ и НАТО, можеме да кажеме, и Русија, така? Значи, имаме ситуација од тие три. Ако ја погледнеме само динамиката на сурова моќност, САД, Русија, моќта на САД е зголемена, руската моќ е намалена. Во ред. Ајде да ги земеме САД за секунда. Доналд Трамп. Она што ние не можеме да го знаеме и никој не може да го знае, а веројатно дури ни самиот Доналд Трамп не знае затоа што е многу импулсивен, е токму што ќе направи Доналд Трамп. Не знаеме.
Не ја знаеме неговата позиција. Она што го знаеме е дека тој и неговиот тим околу него, сакаат да се фокусираат на Кина. Значи, тие имаат изразен интерес да се обидат да ја завршат војната во Украина, и, се разбира, не е лошо да се стави крај на војната. Знаете од вашата работа, вие сте почестени од претседателот Зеленски, Џабир, и јас ќе ве поздравувам за тоа, за вашата голема работа таму, но знаете, многу Украинци умираат и има огромно уништување, па би било добро да се заврши војната, но прашањето е под кои услови. Значи, сега доаѓаме до Путин. Путин е во многу слаба позиција. Моќта на САД е нагоре, руската моќ е намалена, и сите оние овде во Северна Македонија кои некако мислат дека Русија е добра и Србија и Русија, а исто така и многумина во Србија, ова е смешна позиција. Ова е само измислица како Алиса во земјата на чудата.
А доказот за ова го гледаме во Сирија со овој пад на Башар ал Асад. Така што, прашувам кој било од публиката, мислите дека Русија е толку моќна, зошто не можеа да го поддржат овој човек, Башар ал Асад, со стотици илјади војници против овие војски кои дури и не се бореле многу. Имаше само ограничени борби. И прочитав дури и цитати од ирански функционери кои таму виделе кои рекле дека војниците само побегнале. Тие побегнале. Дури и полицајците, тие само избегале. Значи, ова е рускиот клиент. И ова е она што го прави Русија. Значи, Русија дозволува вака да пропаднат нејзините пријатели.
И сега го имате овој брутален диктатор што го дваат откако закла толку многу луѓе користејќи цивили напаѓајќи ги болниците. Дозволете ми една минута овде. Сите викаат Газа, знаете Израелците во Газа. Барем Израелците дадоа предупредување. Барем. Тоа е многу големо страдање и го знаеме тоа за жителите на Газа. Ама барем опоменаа и сите се жалеа, знаеш народот се сели. Вистина е. Но, тие барем им велеа да се преселат. Многу цивили се убиени, но секако дека Хамас се вметна. Но, тоа е страшна трагедија во Газа.
Што правеше Башар ал Асад? Немаше предупредувања. Немаше предупредувања за цивилите. Кога ги напаѓаа болниците, тоа не беше затоа што војската беше вметната. Тоа беше затоа што намерно сакаа да ги уништат болниците. Алепо, ова целосно уништување со цел уништување на Израелците. И повторно, тие, се разбира, треба да бидат повикани на одговорност. Израел треба да одговара. Но, целта не беше да се уништат цивилите. Не беше тоа целта. Целта беше да се уништи Хамас. Во случајот на Асад во Сирија, целта беше апсолутно да се уништат цивилите и да се уништи цивилната инфраструктура бидејќи сакаше да докаже дека ова цивилно раководство не може да заштити. Тоа беше неговата стратегија.
И сите во Газа, околу 42, 43, можеби дури 45.000, можеби една третина од нив, не знаеме точно, се борци, некој број, значителен број борци. Во Сирија, бројот на загинати, бројот на загинати, минимум, според ОН, ова се потврдени смртни случаи по име, минимум 300.000, многу луѓе велат 500.000, некои велат дури и 600.000. Значи, ова е околу десет пати повеќе од Газа. Користење на хемиско оружје, еден од најужасните начини да се умре.
ЦИВИЛ МЕДИА: Геноцид врз сопствениот народ.
ЏОЗЕФ: Сопствениот народ, сопствените граѓани. И повторно, немаше 7-ми октомври, немаше никакво, знаете, одење во Дамаск и колење Сиријци и слични работи.
Тие се бореа за промени под Арапската пролет, и очигледно некои од војските се многу проблематични, некои од нив се екстремисти, тука се џихадистите, и тоа е вистина. Но, вие го имате овој фокус таму на Газа, овој Башар Асад, да речеме, веројатно околу половина милион беа убиени. Сигурно десет пати повеќе отколку во Газа, а згора на ова, според УНХЦР, 14 милиони бегалци, 1 4, 1 4 милиони, ова е повеќе од половина од земјата.
Замислете во Северна Македонија, еден милион бегалци во оваа земја, замислете го тоа. Како би било ова, половина од земјата, да создава нестабилност. Дури и во Европа, истото.
ЦИВИЛ МЕДИА: Само еден затвор во близина на Дамаск, најмалку 80.000 жртви.
ЏОЗЕФ: Во затвор, бруталност. Па зошто го кажувам сето ова? Затоа што оние овде во Северна Македонија кои некако мислат дека Русија е добра, Русија е добра, а ова го поддржа Русија. Ова е диктаторот што го поддржуваа Русија и Иран, а сега оваа голема Русија, takozvani, знаете, голема Русија, не може ни да го поддржи ликот што има предност, и руско оружје, и иранско оружје, и иранска поддршка, и сите трчаат сега како стаорци од бродот. Русија бега, Иран бега, дури и последните извештаи се дека Русија го изнесува својот авион затоа што се плаши. Значи, ова е Русија што луѓето на Балканот, во Србија, а можеби и на некои места во Црна Гора, во Република Српска, во Босна и Херцеговина и овде во Северна Македонија, не разбирам зошто некој би ја почитувал или би рекол, ова е некаква иднина и нам ни се допаѓа Русија затоа што тие се борат против Западот. Навистина? Ова е срамота, а тоа значи дека Владимир Путин е во многу слаба позиција, тој сега е во слаба позиција, Трамп е во многу посилна позиција, Иран, исто така, е во многу послаба позиција сега, така што и Русија и Иран се во послаба позиција, и ќе мора да видиме. Ако Трамп е паметен, и ако неговиот тим, има добар избор за државен секретар, Марко Рубио, ако се паметни, може да го искористат ова во корист и можат можеби да преговараат да се стави крај. Но, проблемот е што Владимир Путин сега е во многу ослабена позиција, особено со овој Асад. Дури и во Русија, пишуваат, дури и неговите поддржувачи во Русија признаваат дека ова е катастрофа за Путин, нема како да се спинува ова, дека ова е некако некаква победа, не.
Значи, тој е во ранлива позиција, и затоа не знаеме, на еден начин е слаб, тоа значи дека би можел полесно да преговара, на друг начин може да биде ранлив, па дури и исплашен, исплашен дека ќе заврши како Асад. Гледате? И така, во тој случај, тој може да мисли дека му треба поголема победа во Украина. Значи, тука стоиме, но јасно е дека САД ја имаат главната улога овде.
ЦИВИЛ МЕДИА: Професоре, се надевам дека ова интервју, особено последниот дел, ќе го видат и слушнат и разберат актерите кои треба да донесат одлуки во наредните месеци, особено во однос на Украина, која, според мене, е клуч за стабилноста и мирот во светот.
ЏОЗЕФ: Ти благодарам многу, Џабир.
Интервју, вовед и уредување: Џабир Дерала
Камера, фотографии и монтажа: Ариан Мехмети
Транскрипт и превод на македонски: Наташа Цветковскa
Преземено: Цивил Медиа
