Околу 1.500 километри западно од линијата на фронтот во целосната инвазија на Русија врз Украина, во планински регион што граничи со четири земји на ЕУ, се наоѓа град со црвен покрив чии неколку илјади етнички Унгарци добија огромна улога во судирот меѓу унгарскиот премиер. Министерот Виктор Орбан и Европската унија за тоа дали преговорите за членство на Украина треба да продолжат.
Берехове, на само 7 километри од унгарската граница, е центар на населението на етничкото унгарско малцинство во Украина од околу 100.000 луѓе, пренесува РФЕ.РЛ. Уличните знаци се напишани на двата јазика, унгарските знамиња се веат покрај украинските и знамињата на ЕУ на владините згради, а споменик на унгарскиот национален херој стои во близина на седиштето на регионалната администрација.
Како што објави вчера Цивил Медиа во анализата „Што не е во ред со Унгарија? Орбан тргнува во фронтален напад против ЕУ и Украина“, унгарскиот претседател кој во своите конфронтации со ЕУ, одби да му помогне на Кијив во борбата против инвазијата, меѓу другото ги наведува, како што тврди, потиснатите јазични права на етничките Унгарци од регионот Закарпатја кога се расправа против пристапувањето на Украина во ЕУ, изнесувачќи неразумно тврдење дека на етничките Унгарци во Украина им било подобро во времето на СССР.
Кон крајот на септември, тој изјави дека Унгарија нема да ја поддржи Украина за ниту едно меѓународно прашање додека Кијив не го укине законот од 2017 година со кој се бара од украинските училишта да учат ученици постари од 10 години на украински – мерка што тој тврди дека ќе доведе до затворање на унгарскиот јазик. училишта.
Како резултат на тоа, Орбан посочи дека ќе ги блокира преговорите за членство во ЕУ со Украина, препорачани од извршната власт на ЕУ, Европската комисија, на 8 ноември, кога предлогот ќе дојде за потврда на самитот на лидерите на ЕУ од 14 до 15 декември . Бидејќи сите 27 земји-членки на ЕУ мора да одобрат таква мерка, унгарското вето би било доволно за да се поништи предлогот.
Но, во Берехове и околината, многу етнички Унгарци интервјуирани во октомври ја отфрлија идејата дека им треба унгарскиот премиер за да ги брани нивните интереси.
„Живееме во Украина“, коментира Ласло Зубанич, шеф на Украинската унгарска демократска унија, една од двете организации на унгарската дијаспора во Украина. „Поради таа причина, треба да се однесуваме како граѓани на Украина и да се вклучиме во тие процеси што постојат во државата.
Стотици етнички Унгарци се бореле или се борат на првите линии на истокот и југот. Кога избувна војната меѓу Кијив и силите поддржани од Русија во Донбас во источна Украина во 2014 година, првата жртва во регионот Закарпатја беше етнички Унгарец, 19-годишниот Роланд Попович, кој беше погребан со воени почести, истакна градоначалникот на Берехове, Бабјак.
Откако Русија ја започна својата целосна инвазија во февруари 2022 година, многу од етничките Унгарци во Закарпатја свесно се оддалечија од позициите на Орбан за војната, според Дмитро Тужански, директор на Институтот за централна европска стратегија, невладина тинк-тенк со седиште во главниот град на Закарпатја, Ужхород.
На 17 октомври, во првите директни разговори меѓу Унгарскиот премиер, кој се смета за единствен сојузник на рускиот претседател во ЕУ и Путин, Орбан истакна дека „Унгарија никогаш не сакала да се соочи со Русија“. Тој одби да се приклучи на санкциите на ЕУ против Русија или да дозволи, како и другите земји од НАТО, испорака на оружје за Украина.
Тужански го смета унгарскиот лидер, кој одржува контакт со Путин и Русија и не ја посетил Украина од почетокот на инвазијата во целосен обем, како несихронизиран со етничките Унгарци во земјата: Студијата од 2023 година покажа дека две третини од испитаниците во Закарпатја ја поддржувале Унгарија ја снабдува Украина со оружје за да се бори против Русија, рече тој.
„Знаете, Виктор Орбан е политичар. За него, унгарската заедница [дијаспората] е дел од цинична и прагматична политика“, рече Тужански. „Свесно или несвесно, тој во основа ја направи унгарската заедница заложник на неговата политика.
Еден локален етнички Украинец – како и многумина овде, оженет со етничка Унгарка, рече дека унгарските медиуми влијаат на ставовите на многу етнички Унгарци за војната и за владата во Кијив, но тој советуваше да се внимава.
„Не треба да гледате на сите низ призмата на нивниот премиер“, вели Иван, жител на село во кое се зборува унгарски надвор од Берехове. „Таму тој е политичар, идеолог. Тој сонува за голема Унгарија. Но, не сите го поддржуваат толку многу“.
Седнати на клупа во Берехове, двајца постари мажи — едниот етнички Унгарец, другиот етнички Украинец — сугерираа дека дошле до свој пристап за надминување на какви било унгарско-украински разлики.
Двајцата се разбираат меѓусебно со јазиците, рече етничкиот Унгарец, кој го даде своето име како Јанус, и разговараат меѓу себе на кој јазик им одговара на нивното расположение.
„Ако плаќам за кафе, тогаш [зборуваме] на украински“, објасни Јанус додека неговиот пријател се смееше. „Ако платам кафе, тогаш на унгарски.
„Она што го зборуваат нека биде решено на [национално] ниво во Кијив“, рече Зубанич за поплаките на Будимпешта за наставата по јазици во Украина. „Ние живееме свој живот овде веќе околу 1.100 години“.
Официјалната веб-страница на Закарпатија го опишува регионот, кој се граничи со Унгарија, Полска, Романија и Словачка, како „раскрсница“, со дијалект што го отсликува неговото минато како дом на луѓе со чешки, унгарски, еврејски, ромски, романски, словачки и украински корени.
По неколку векови под контрола на Унгарија и Австро-унгарската империја, регионот стана дел од Чехословачка по Првата светска војна, пред Унгарија, сојузник со нацистичка Германија, да се обиде да го врати во 1939 година. По поразот на Германија во Втората светска војна, Чехословачка отстапи територијата на Советскиот Сојуз, што ја направи дел од Украинската Советска Социјалистичка Република.
Децении по распадот на Советскиот Сојуз и украинската независност, долгогодишното влијание на Унгарија е тешко да се пропушти.
Помеѓу 2011 и 2020 година, унгарската влада обезбеди најмалку 115 милиони евра (125 милиони американски долари) на Закарпатја, истрага од 2021 година од страна на украинската истражна единица на РСЕ, Шемес, и група централноевропски новинари формирана. Таа сума беше приближно еден и пол пати поголема од годишниот буџет на Закарпатја.
Градоначалникот на Берехове, Золтан Бабјак, изјави за Current Time, мрежата на руски јазик што ја води РСЕ во соработка со Гласот на Америка, дека средствата се наменети за образование, здравствена заштита и изградба на инфраструктура. Тој тврди дека тие не влијаат на тоа како градот гледа на политиката на Орбан кон Украина, за кои рече дека се „сопствена домашна работа“ на Будимпешта.
„Русија не е интересна тема [за нас]“, рече тој. „Затоа што е непријател. Непријателот е непријател“.
Еден средовечен маж кој го посети неодамна отворениот споменик во центарот на Берехове на жителите кои загинаа борејќи се против Русија, изрази фрустрација од омаловажувачкиот став на Орбан кон отпорот на Украина на руската инвазија.
„Навистина не ми се допаѓа таа политика бидејќи не знам каде дува ветрот, каде се врти“, рече човекот, мислејќи на проценките на Орбан за воените способности на Украина.
Орбан, кој повика на прекин на огнот во Украина, во интервју на 26 јуни за германскиот весник „Билд“ тврди дека економската и воената помош на САД и ЕУ ја чинела Украина нејзиниот суверенитет и дека земјата „може да се бори само затоа што ние на Запад ги поддржуваме“.
Атила, 26-годишен сопственик на кафуле и етнички Унгарец, кој го кажа само своето име, претпочита да глуви уво на таквите забелешки.
Опишувајќи се себеси како „говорник на унгарски, но Украинец“, тој не обрнува внимание на изјавите на Орбан за јазикот или критиките за борбата за опстанок на Украина против Русија.
„Украина е мојата татковина. Ако треба да одам да ја бранам Украина, така ќе биде“, рече Атила.
Драган Мишев / Цивил Медиа
