Унгарскиот премиер сам го блокира ослободувањето на свежи пари за Киев, и покрај постојаните молби од нацијата разурната од војна, на која и се потребни 37,3 милијарди долари или 34,45 милијарди евра западни донации за да ја одржи својата економија во 2024 година и да ги одржи основните услуги, како што се здравството, образованието, социјалната заштита и пензиите.
Чувството на итност се засили во средината на декември кога Орбан ја исполни својата закана и го блокираше предложениот фонд од 50 милијарди евра. Законодавниот ќор-сокак во Вашингтон само ја влоши драматичната ситуација, правејќи го самитот во четврток датум за правење или прекин во кој лидерите немаат друг избор освен некако да го надминат ќор-сокакот.
Одобрувањето на Украинскиот инструмент, кој е поврзан со поширок преглед на заедничкиот повеќегодишен буџет на блокот, бара едногласно одобрување, правило на гласање што Орбан маестрално го искористи во минатото за да ги попречи колективните одлуки и да извлече отстапки.
„Нивото на нервоза е доста високо. Но, треба да останеме смирени и фокусирани“, рече висок функционер на ЕУ, опишувајќи ја политичката атмосфера во пресрет на пригодата.
„Ние сме осудени на едногласност.
Официјални лица во Брисел ги поминаа изминатите недели во обид да разберат што точно сака Унгарија во замена за укинувањето на ветото. Сепак, според дипломатите кои сакаа да останат анонимни поради тековните преговори, сигналите што досега ги добиваа од Будимпешта се во најдобар случај иритирачки и во најлош невкусни.
Според предлогот на маса, Комисијата ќе ги надгледува исплатите на Факултетот, во просек 12,5 милијарди евра во комбинација и грантови секоја година до 2027 година, и ќе поднесе извештај до Советот и Европскиот парламент. Киев, пак, се очекува да исполни низа услови за постепено пристапување до средствата.
Унгарија бара годишен преглед на целиот објект, идеја што дипломатите ја толкуваат како слабо прикриен обид да се осигура дека Орбан ќе има доволно можности да го искористи своето вето. Дополнително, земјата побара промени во фондовите за наплата на КОВИД-19, кои не можеше да ги отклучи поради недостатоци на владеењето на правото.
Будимпешта, исто така, изрази противење за плаќање на каматните стапки што произлегуваат од Украинскиот механизам и фондовите за закрепнување на КОВИД-19, кои се делумно финансирани со заедничко издавање на долг и ќе треба постепено да се враќаат.
Згора на тоа, Орбан и неговите заменици станаа се погласни за ослободувањето на замрзнатите кохезиони фондови. Иако Комисијата контроверзно отпечати 10,2 милијарди евра непосредно пред самитот во декември, околу 11,7 милијарди евра остануваат задржани. Орбан често го опишува долгогодишниот спор како финансиска „уцена“.
Амалгамот на неповрзани барања сугерира дека може да има простор, иако ограничен, да се најде компромис на крајот од состанокот денеска. Како податлива алтернатива на годишниот преглед, некои земји покренаа „годишна дебата“ за имплементацијата на Факултетот, наместо неговите основни принципи и финансиски бројки. Дискусијата на високо ниво нема да биде предмет на гласање и затоа е заштитена од вето.
„Ќе треба да почекаме до почетокот на состанокот утре и да слушнеме од Виктор Орбан кој е неговиот простор за маневрирање“, рече висок дипломат.
„Никој не е подготвен да воведе нови вето“, продолжи дипломатот. Вака или онака, треба да дојдеме до пари за Украина“.
Ако Орбан си ги закопа и одбие да отстапи, лидерите би можеле да бидат принудени да се одлучат за импровизирани решенија поддржани само од 26 земји-членки. Изградбата на нова финансиска структура од нула, наместо користење на постоечкиот буџет на ЕУ, ќе троши енергија и ќе бара парламентарни процедури на национално ниво.
Што е уште позагрижувачки, таков план Б ќе ја означи смртта на политичкото единство изградено по одлуката на Владимир Путин да започне сеопфатна инвазија. Единството, кое Орбан постојано го ставаше на тест, беше клучна за одобрување на 12 рунди санкции против Кремљ и обезбедување континуирана финансиска и воена поддршка за Украина.
„Ова ќе биде дефинитивен момент“, рече висок дипломат од друга земја. Ако лидерите не успеат да постигнат договор на 27 години, „некој друг би прославил“.
Влогот стана толку голем – а шансите толку несигурни – што некои официјални лица го оживеаја долгогодишниот разговор за членот 7, „нуклеарната опција“ според договорите на ЕУ за зауздување на земјите кои вршат сериозни прекршувања на основните вредности на блокот. Според последниот чекор на написот, кој никогаш не бил активиран, на обвинетата држава може да и биде одземено правото на глас.
Но, поместувањето на членот 7 напред бара едногласност и не е јасно дали сите 26 ќе се согласат со идејата за казнување на Унгарија на таков радикален начин. Словачка, под власта на Роберт Фицо, е првата претпоставка во Брисел кога станува збор за потенцијалните пречки.
Лидерите можеби претпочитаат да бидат попрактични и да одат побрзо. Попречувањето на Украинскиот механизам го попречи прегледот на заедничкиот буџет на блокот. Во предлогот што беше речиси одобрен во декември, земјите-членки се согласија да издвојат 9,6 милијарди евра за миграција, 1,5 милијарди евра за најсовремени технологии, 1,5 милијарди евра за итна помош и 2 милијарди евра за инструмент за флексибилност за реагирање на непредвидени кризи.
Од самиот почеток, Брисел го поврза Објектот со надополнувањето на буџетот и ги направи двајцата неразделни еден од друг. Шпекулациите за стратегијата за „раздвојување“ се крчкаат со месеци и може да се претворат во акција доколку Орбан инсистира на своето вето.
Покрај помошта за Украина и заедничкиот буџет, лидерите ќе разговараат за испораката на муниција во Киев, војната меѓу Израел и Хамас, кризата во Црвеното Море, контроверзноста околу УНРВА и растечките протести на фармерите.
Извор: Нова ТВ
Подготви: А В.
