Руско беспилотно летало пред речиси два месеци ја проби скапата школка на нуклеарната централа Чернобил, која доживеа несреќа во 1986 година. Опасноста не е моментална, но поради радијацијата треба да се поправи обвивката. А тоа не е ниту лесно, ниту ефтино, пишува ДВ.
Украинските власти со недели бараат начини како да затворат голема дупка во заштитниот капак над оштетената единица 4 на деактивираната нуклеарна централа Чернобил, која беше предизвикана од рускиот напад, пренесува ДВ.
Ноќта на 14 февруари, руски дрон ја проби заштитната бариера. После тоа избувнал пожар кој предизвикал значителна штета на кровната конструкција. Пожарот беше изгаснат дури на 7 март, три недели по ударот.
„Примарната задача е да се затвори дупка со големина од околу 15 квадратни метри, но и повеќе од 200 мали дупки што Државната агенција за управување со вонредни состојби ги избуши на покривот за време на операцијата за гаснење на пожарот“, вели Григориј Ишченко, директор на украинската државна агенција одговорна за управување со зоната на исклучување околу централата во Чернобил.
Според Ишченко, на местото на настанот пристигнуваат експерти од истражувачки институти за да ги испитаат заштитните школки. „Прелиминарните препораки за поправки треба да бидат достапни во рок од еден месец“, вели експертот за ДВ.
Како да се пронајдат сите оштетувања?
Школката била изградена над старите таканаречени саркофази, привремени заштитни школки. Таа е наменет да го спречи ширењето на радиоактивното зрачење од блокот 4 на електраната што експлодираше во 1986 година.
За изградба на оваа понова школка, 45 земји донатори ги здружија силите со Украина и собраа повеќе од една и пол милијарда евра; Во проектот беа вклучени 10.000 луѓе од 40 земји. Од потпишувањето на договорот до пуштањето во употреба на новата заштитна обвивка во 2019 година поминаа речиси дванаесет години.
Ишченко вели дека сè уште нема прелиминарна проценка за штетата предизвикана од рускиот напад. Надлежните истражувачки институти ќе направат соодветна пресметка по истрагата.
„Нивото на радијација е нормално. Персоналот продолжува да работи како порано. Само системот за контрола на притисокот повеќе не функционира, а била измерена малку зголемена влажност. Тоа се должи на ударот и падот на притисокот под школката, која веќе не е херметичка”, објаснува Ишченко.
Може ли да „истече“ радиоактивност?
Според експертите, падот на притисокот под капакот не претставува непосредна закана, но има и други опасности.
„Во моментов е невозможно безбедно да се демонтира стариот саркофаг, кој во 1986 година беше поставен над уништениот блок на електраната веднаш по катастрофата“, вели Дмитро Хуменјук од Државниот научен и технички центар за нуклеарна и радијациона безбедност на Украина.
За таа цел е изградена нова заштитна покривка – затоа што стариот саркофаг се истрошил. Сè уште има 18 нестабилни греди. Се стравува дека една од трите главни вкрстени греди може да се урне во секој момент.
„Доколку делови од структурата се срушат под сега оштетената заштитна обвивка, ќе дојде до пораст на радиоактивна прашина“, вели Хуменјук. „Во моментов, заштитната обвивка не ја исполнува својата функција, имено задржување на производи за фисија во реакторот“, вели експертот.
Но, експертите нагласуваат дека тоа не значи дека граѓаните сега треба да складираат таблети со јод или да бараат начини за евакуација. Но, жалат што сите напори на меѓународната заедница, која собра пари за изградба на заштитно засолниште, сега практично се покажаа залудни.
Како може да се затвори дупката?
„Ќе биде невозможно да се завари и поправи оштетената обвивка на лице место бидејќи нивото на радијација таму е многу високо и работниците би биле премногу изложени. Заштитната обвивка беше поставена малку подалеку и се лизна на шините над стариот саркофаг. Со оглед на тоа што шините сега се демонтирани, мора да направиме нешто друго”, објаснува Дмитро Хуменјук.
Јан Ванде Путе од Гринпис Украина гледа само еден начин да се продолжи со работата на ограничувањето: „Поради високото ниво на радијација над саркофагот, целата територија на Чернобил веројатно ќе треба да се врати на шините, а потоа скапи поправки“.
Според него, сè уште е целосно нејасно колку ќе чинат овие работи.
Како што е објавено на веб-страницата на нуклеарната централа, на 18 март претставници на Европската банка за обнова и развој го посетија Чернобил, ги прегледаа техничките капацитети и просторот под заштитниот плашт, а разговараа и со претставници на раководството на нуклеарната централа.
Првично, 400.000 евра за експертска проценка на штетите ќе бидат достапни од сметката на Меѓународната соработка во Чернобил (ICCA), со која управува Европската банка.
Ј. Ѓ.
