Словачка може да ги блокира санкциите на ЕУ доколку не се дозволи рускиот гасен договор до 2034 година, вели премиерот Фицо

Словачкиот премиер Роберт Фицо ја фрли ракавицата во вторник кога отворено побара законско ослободување за продолжување на купувањето руски гас до 2034 година во замена за укинување на ветото за новиот пакет санкции на Европската унија против Русија, што блокот со нетрпение го одобрува за да ги затегне завртките на Кремљ, објави Еуроњуз.

Барањето „земи или остави“ покренува сериозни прашања за тоа дали политичкиот ќорсокак може да се прекине оваа недела, како што се надеваа дипломатите.

„Најдоброто решение за ситуацијата би било да се даде ослободување на Словачка што ќе ѝ овозможи да го исполни својот договор со рускиот Гаспром до истекот на 2034 година – нешто што Европската комисија моментално го отфрла по принцип, тврдејќи дека одобрувањето на таков предлог би ја поткопало суштината на антируските санкции“, напиша Фицо на социјалните медиуми.

Спротивставувањето на Словачка не се однесува на самите санкции, туку на постепеното укинување на руските фосилни горива до крајот на 2027 година. Увозот на енергија се смета за фундаментален извор на приходи за финансирање на агресивната војна против Украина, пишува Еуроњуз.

Како земја без излез на море, Словачка гласно протестираше против планот, предупредувајќи дека тоа ќе ги зголеми цените за потрошувачите, ќе ја ослабне конкурентноста и ќе ја загрози енергетската безбедност.

Бидејќи постепеното укинување е предмет на квалификувано мнозинство, Фицо прибегна кон санкции, кои бараат едногласност, за да извлече отстапки од Брисел.

Тензиите почнаа да се зголемуваат минатиот месец за време на самитот на ЕУ, кога Фицо поднесе низа барања за финансиска компензација кои не беа исполнети.

Премиерот вели дека неговата земја ризикува да се соочи со тужба од Газпром, рускиот гасен монопол, вредна помеѓу 16 и 20 милијарди евра поради раскинувањето на неговиот долгорочен договор. Комисијата го оспорува ова размислување тврдејќи дека законските забрани ќе дејствуваат како „виша сила“ на суд и ќе ги заштитат владите и компаниите од штети.

Застојот го интензивираше техничкиот дијалог меѓу Братислава и Брисел, со фокус на решенија за диверзификација на енергетскиот микс на Словачка подалеку од Русија, зајакнување на врските со соседните земји и ублажување на нестабилноста на цените.

Фицо го поздрави пристапот како „конструктивен“, но остана на ставот, што предизвика интервенција на германскиот канцелар Фридрих Мерц и полскиот премиер Доналд Туск.

Во вторник, фон дер Лајен му испрати на Фицо писмо од три страници со уверувања за спроведувањето на постепеното укинување, вклучително и евентуалното распоредување на државна помош и средства од ЕУ за „компензирање на негативните влијанија врз домаќинствата и индустријата“.

Фон дер Лајен, исто така, вети дека ќе ги разјасни критериумите за активирање на „итниот прекин“ и привремено ќе ја суспендира примената на забраните за гас во случај на „екстремни скокови на цените“.

Писмото не зборува за прилагодено ослободување или финансиски пакет за Словачка.

„Тесно соработуваме со земјите-членки кои се најдиректно засегнати, особено Словачка, за да се осигураме дека постепеното укинување на увозот на руска енергија во ЕУ ќе биде постепено и добро координирано низ целата Унија“, напиша фон дер Лајен.

Според Фицо, кој го објави целото доверливо писмо на своите социјални мрежи, понудата на фон дер Лајен била категорично одбиена од неговите коалициски партнери.

„Нивниот одговор е дека гаранциите на Комисијата за Словачка се недоволни – некои дури ги опишаа како НИШТО“, рече тој.

„На претставникот на Словачката Република му е наложено да побара одложување на гласањето за 18-тиот пакет санкции“.

Во Брисел, високата претставничка Каја Калас го изрази своето разочарување од ветото и се запраша дали домашната политика влијаела врз донесувањето одлуки на Фицо.

„Овие преговори траат веќе подолго време“, рече таа на крајот од состанокот на министрите за надворешни работи. „Ако се разгледаат вашите чувствителности, мислам дека е важно да не презентирате ништо дополнително“.

Калас рече дека техничките дискусии ќе продолжат во среда со надеж дека ќе се постигне договор пред крајот на неделата.

„Оптимист сум и сè уште се надевам дека ќе донесеме одлука утре“, рече таа.

„Имаме 27 различни демократии со 27 различни јавни мислења, како и опозиции, па затоа треба да се снајдеме во тој процес.“

Изјавената желба на Фицо да продолжи да купува руски гас наскоро би можела да се судри со надворешната агенда на Белата куќа.

Д. Т. / Цивил Медиа