Иако Месечината ни е најблизок небесен сосед, таа сѐ уште крие бројни тајни. Од причините зошто не сме се вратиле досега, преку нејзините чудни феномени и внатрешна структура, секој чекор во истражувањето открива нови информации.
Како настанала Месечината?
Најприфатената теорија е дека Месечината настанала пред околу 4,5 милијарди години, кога голем објект со големина на Марс, наречен Теја, се судрил со младата Земја. Од овој судир се откинал дел од материјалот кој подоцна формирал Месечина. Но, и покрај тоа, постојат некои недоследности во оваа теорија, како што се хемиските сличности помеѓу карпите на Месечината и Земјата, што сугерира дека Месечината содржи повеќе материјал од Земјата отколку што се мислеше. Поради ова, научниците и понатаму бараат докази и алтернативни објаснувања за нејзиното настанување.
Чудни феномени на Месечината
Постојат бројни извештаи за чудни феномени на Месечината, кои се наречени „Привремени лунарни феномени“ (Transient Lunar Phenomena – TLP). Тие вклучуваат краткотрајни црвени или светли точки на површината, магличави области или дури и светкави појави. Иако овие појави најчесто се објаснуваат со осветлување од сонцето, ослободување на гас од подповршината или паѓање на метеорити, некои од нив остануваат необјаснети. Ова сепак е предмет на истражување и дебата.
Јадрото – внатрешната структура на Месечината
Долго време се веруваше дека јадрото на Месечината е целосно цврсто, или дека е оладено уште пред милијарди години. Оваа претпоставка се базираше на податоци од сеизмографите што ги оставија мисиите на Аполо.
Но, неодамнешните истражувања и податоците од новите вселенски мисии укажуваат на тоа дека јадрото на Месечината можеби сè уште е активно.
Што открија научниците?
Една од најзначајните работи што ги дознаа е дека Месечината има многу посложена внатрешна структура отколку што се мислеше.
Делумно течно јадро: Нови анализи на податоците од мисиите Аполо и од модерните роботизирани мисии, како и компјутерски модели, сугерираат дека внатрешноста на Месечината содржи течен надворешен слој околу цврсто, метално јадро. Ова значи дека јадрото не е целосно оладено.
„Месечински потреси“: Уште во времето на Аполо се открија таканаречените „месечински потреси“ (moonquakes). Тие се многу послаби од земјотресите и се случуваат поретко, но се извор на важни информации за внатрешноста на Месечината.
Промена на орбитата: Податоците покажуваат дека ротацијата и орбитата на Месечината се менуваат на начин што сугерира дека нејзиното јадро не е цврсто. Овие промени во ротацијата се случуваат како резултат на гравитациската интеракција со Земјата.
Што значи тоа за идните истражувања?
Ако јадрото на Месечината сè уште е активно и содржи течен дел, тоа може да има големи импликации:
Формирање на магнетно поле: Активно, течно јадро може да објасни зошто Месечината некогаш имала сопствено магнетно поле. Иако денес е слабо, ова поле е од клучно значење за заштита од вселенско зрачење, што е важно за идните човечки мисии и за изградба на трајни бази.
Вулканска активност: Течното јадро може да биде поврзано со вулканска активност на Месечината во минатото, што би дало повеќе информации за нејзиниот развој.
Истражување на Сончевиот Систем: Разбирањето на јадрото на Месечината е клуч за разбирање на формирањето на планетите воопшто. Месечината е многу полесно достапна од другите небесни тела, па нејзиното истражување може да ни даде важни информации за формирањето на планетите.
Во моментов, научниците работат на тоа да добијат повеќе податоци од новите мисии како Артемис, за да можат да ја потврдат оваа теорија и да ги откријат сите тајни на јадрото на Месечината.
Зошто човештвото неколку децении не испраќа луѓе на Месечината?
„Ние избираме да одиме на Месечината во оваа деценија и да ги направиме другите работи, не затоа што се лесни, туку затоа што се тешки“, рече американскиот претседател Џон Кенедиа пред мисиите на Аполо.
Поминаа повеќе од четири децении од последната мисија на Аполо на Месечината. Иако тогаш изгледаше дека ова е само првиот чекор кон вселенска цивилизација, реалноста беше поинаква – човештвото запре. Зошто?
Еве некои од можните причини и размислувања, од нашите ВИ соработници
Политичката трка заврши
Аполо беше пред сè геополитичка демонстрација на моќ. Со спуштањето на Нил Армстронг во 1969, САД ја победија СССР во симболичната трка. Мисијата беше исполнета, а мотивацијата нагло опадна. Одеднаш, Месечината престана да биде „воена победа“ и се претвори во скап и повторлив потфат.
Скап луксуз наместо инвестиција
Вселенските мисии, особено оние со човечки екипаж, се исклучително скапи. Програмата Аполо чинела еквивалентно стотици милијарди долари во денешни пари. По еуфоријата на 60-тите, американската јавност и Конгресот почнаа да бараат од НАСА поевтини и покорисни програми – вселенски шатлови, телескопи, роботски сонди. Резултатот беше јасен: повеќе наука за помалку пари, без спектаклот на човечки чекор на сивата прашина.
Јавна рамнодушност
Првото слетување беше историски настан. Второто беше големо. Третото веќе звучеше како реприза. За јавноста, секое следно „одење“ изгледаше исто. Ниту медиумите, ниту даночните обврзници не сакаа да финансираат уште една мисија што изгледа како претходната.
Страв од катастрофа
Аполо беше храбар обид, но и игра со огромен ризик. Денес политичарите не сакаат да носат одговорност за човечки загуби. Една трагедија на Месечината би можела да ја уништи целата вселенска програма. Наместо херојство, владее претпазливост.
Илузија на прогрес
Луѓето сакаа да веруваат дека Аполо е почеток на „освојувањето на вселената“. Но тоа беше повеќе излив на ресурси и волја, отколку реална долгорочна стратегија. Како кога човек скока многу високо, но не може да лета – импресивно, но не и одржливо.
Технолошки предизвици
Иако технологијата многу напредна од времето на Аполо, враќањето на Месечината бара нови, напредни системи. Без постојано финансирање и развој, технологијата може да стагнира. Можеби не сме подготвени да направиме постојана база на Месечината или да го решиме проблемот со вселенско зрачење за подолг престој.
Фокус на други цели
После мисиите на Месечината, главниот фокус на вселенското истражување се префрли на други цели. Изградбата на Меѓународната вселенска станица (ISS) е една од нив. Таа служи како лабораторија во која се учат ефектите на долгорочен престој во вселената. Исто така, многу се инвестира во мисии со роботи, како роверите на Марс, бидејќи тие се поевтини и побезбедни.
И покрај ова, се чини дека интересот за Месечината се враќа. Програмата Артемис на НАСА, како и мисиите од други земји како Кина, Индија и Јапонија, покажуваат дека сме на прагот на нова ера на вселенски истражувања. Овие нови мисии најверојатно ќе бидат посложени и ќе имаат цел да постават трајно присуство на Месечината, а не само да слетаат и да се вратат назад.
Каква е симболиката на бројот 108 со Месечината?
Бројот 108 има многу симболично и мистично значење во различни традиции, а често е поврзан и со Месечината. Еве неколку начини на кои се врзува:
Астрономски врски
Растојание до Месечината: Средното растојание од Земјата до Месечината е приближно 108 пати поголемо од дијаметарот на Месечината. Со други зборови, ако го поставите дијаметарот на Месечината 108 пати еден до друг, ќе се стигне до Земјата.
Слично, и Сонцето е околу 108 пати подалеку од Земјата од својот дијаметар, што создава совршени помрачувања кога Сонцето и Месечината изгледаат со иста големина на небото.
Културни и духовни врски
Во хиндуизмот и будизмот, бројот 108 е свет број: има 108 мантри, 108 светилишта и бројаници (мала) со 108 зрна. Со тоа, Месечината (како небесно тело поврзано со ритам, време и цикличност) често се смета дека е во хармонија со овој број.
Во јогата и астрологијата, циклусите на Месечината и движењата низ зодијакот често се пресметуваат со кратни на 9 и 108.
Нумеролошки симболизам
Бројот 108 се смета за „цел број“ кој ја изразува врската меѓу Земјата, Месечината и Сонцето.
1 претставува единство, 0 – целост, 8 – бесконечност.
Со други зборови, врската на бројот 108 со Месечината е и астрономска (геометриска) и симболичка (духовна и културна).
Новата трка за Месечината – романтика или геополитичка шаховска табла?
Додека првата трка кон Месечината беше спектакл на Студената војна, денешната се враќа со нови играчи, нови интереси и старата човечка алчност. Ако во 1969 победата беше знаменце на американска гордост, денес повторниот поглед кон сивата површина изгледа како комбинација на геополитика, ресурси и маркетинг.
Кина – новиот предизвикувач
Кинеската вселенска програма систематски и тивко ја гради својата сила. Со успешните роботски мисии и планови за астронаути на Месечината до 2030-тите, Пекинг сака да покаже дека е рамноправен наследник на советско-американската ера. За Кина, Месечината не е само слика на постер, туку симбол на геополитички престиж.
САД – повратникот со бренд
НАСА ја продава програмата „Артемис“ како враќање на Месечината, но зад убавите видеа и прес-конференциите се кријат познатите интереси: лидерство во технологија, доминација во вселената и – не помалку важно – договори за милијарди со приватните гиганти како SpaceX и Blue Origin. Враќањето не е прашање на „знаење“, туку на политичка волја и комерцијални договори.
Приватниот сектор – новиот златен рудар
За Месечината денес се зборува како за идно складиште на ресурси – од ретки минерали до хелиум-3, кој се гледа како потенцијално гориво за идни генерации. SpaceX, Blue Origin и други компании ја гледаат Месечината како „трговски центар“ на патот кон Марс и пошироко. Романтиката? Заборавете. Ова е Wall Street со скафандри.
Европа, Индија и останатите
Европската вселенска агенција бара свое парче колач, Индија успешно ја позиционира својата технологија и амбиции, а Русија – некогашниот ривал на САД – денес делува како уморен ветеран кој заостанува во чекор.
Новата трка за Месечината не е љубовна приказна меѓу човекот и ѕвездите. Тоа е геополитичка шаховска табла, каде секое слетување е потег, секое знаменце е порака, а секоја мисија е пресметка. Ако во 1969 гледавме на телевизија херојски чекор за човештвото, во 2030-тите најверојатно ќе гледаме бизнис договори и геополитички позиции.
Месечината е иста – само играчите се сменети.
Редакција Фронтлај
