На 17 март во Скопје Советот за стабилизација и асоцијација помеѓу ЕУ и Северна Македонија го одржа својот 16-ти состанок. На состанокот претседаваше г. Димитар Ковачевски, премиер на Северна Македонија. Во делегацијата на Северна Македонија беа и г. Бојан Маричиќ, вицепремиер и г. Бујар Османи, министер за надворешни работи. Делегацијата на ЕУ беше предводена од г. Жосеп Борел Фонтелес, Висок претставник на ЕУ за надворешни работи и безбедносна политика, како и г. Оливер Вархеји, Комесар за соседство и проширување, кои ја претставуваа Европската комисија.
Ова е првпат Советот на СА да одржува состанок во Северна Македонија, со што се потенцира целосната и недвосмислена посветеност на перспективите за членство на Западен Балкан во ЕУ, како и кон процесот на пристапни преговори на Северна Македонија. Состанокот беше можност да се разгледа напредокот што Северна Македонија го постигна во подготовките за членство во ЕУ и во рамките на Спогодбата за стабилизација и асоцијација, како и да се дискутира за натамошната работа што е потребна. Учесниците го поздравија напредниот процес на аналитичко прегледување на законодавството на ЕУ (скринингот), додека со нетрпение го очекуваат завршувањето на скрининг процесот.
Учесниците ја поздравија јасната стратешка цел на ЕУ и амбицијата на Северна Македонија да напредува во процесот за пристапни преговори врз основа на континуиран напредок со реформите, истовремено потврдувајќи ја посветеноста на ЕУ за натамошна поддршка на Северна Македонија во нејзините напори за членство во ЕУ. Учесниците, исто така, ја истакнаа важноста од постојани реформи и натамошно консолидирање на нивната имплементација, во интерес на граѓаните на Северна Македонија.
Имајќи ја предвид новата геополитичка реалност по војната на агресија на Русија врз Украина, ЕУ силно ја подвлече важноста од натамошно продлабочување на соработката за прашања од надворешната политика. ЕУ го поздрави и пофали мошне добриот напредок на Северна Македонија со целосното и доследно усогласување со Заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, вклучително и рестриктивните мерки на ЕУ. Ова е силен израз на стратешкиот избор на Северна Македонија и нејзиното место во заедницата на вредности. ЕУ, исто така, го поздрави одржувањето на Претседателството со ОБСЕ 2023 од страна на Северна Македонија во глобалниот контекст исполнет со предизвици.
Учесниците ја истакнаа важноста од натамошниот севкупен напредок во областите што покриваат Поглавјата 23 (Правосудство и човекови права) и 24 (Правда, слобода и безбедност). Надоврзувајќи се на веќе постигнатиот напредок, потребни се постојани напори за да се обезбеди независност, професионалност, транспарентност и непристрасност на судскиот систем. ЕУ ја охрабри Северна Македонија да продолжи со консолидирањето на достигнувањата во истрагите, гонењето и правосилните пресуди во случаи на корупција, вклучително и на високо ниво.
Советот за СА го поздрави склучувањето на Договорот меѓу Република Северна Македонија и Европската унија за оперативните активности што ги врши европската погранична и крајбрежна стража (Фронтекс) во Северна Македонија и со нетрпение го очекува неговото стапување во сила.
ЕУ ги охрабри сите страни во Собранието да продолжат конструктивно да работат заедно и да изградат меѓу-партиски консензус што ќе се фокусира на преземање конкретни чекори во преговарачкиот процес и одржувањето на тековната динамика на реформите.
Во врска со економските случувања, Советот за СА потсети на „Заедничките заклучоци на Економскиот и финансиски дијалог меѓу ЕУ и Западен Балкан и Турција” за Програмите за економска реформа одржан на 24 мај 2022 година и ја охрабри Владата да се фокусира на нивното спроведување и следење. Ја повика земјата да ги решава преостанатите клучни предизвици и да ги ублажи негативните последици од војната на агресија на Русија против Украина.
Добрососедските односи и регионалната соработка остануваат суштински елементи од процесот на проширување, како и процесот за стабилизација и асоцијација. Постојните билатерални договори, вклучително и Договорот од Преспа меѓу Северна Македонија и Грција и Договорот за пријателство, добрососедство и соработка меѓу Северна Македонија и Бугарија, треба да бидат спроведени со добра волја.
ЕУ ќе продолжи да ја зацврстува и интензивира својата вклученост, на сите нивоа, за да ја продолжи политичката, економска и социјална трансформација на Северна Македонија, вклучително и преку непрекината помош врз основа на опипливиот напредок во делот на владеење на правото и социо-економските реформи, како и на придржувањето до вредностите, правилата и стандардите на ЕУ. По усвојувањето на правната рамка за Инструментот за претпристапна помош (ИПА) III, што е главен извор на средства, ЕУ ја подвлече потребата од зацврстување на административниот капацитет на ИПА структурите со цел да се овозможи непречено спроведување на ИПА III програмите.
ЕУ со нетрпение го очекува целосното спроведување на Економскиот и инвестициски план и Зелената и дигитална агенда за Западен Балкан, две важни алатки за надминување на социо-економскиот јаз, подобрување на инфраструктурата и поврзаноста и поддршка на зелената и дигитална транзиција на регионот истовремено градејќи отпорност и енергетска независност. Во изминатите три години Северна Македонија доби грантови во износ од 276,3 милиони евра и 362,5 милиони евра во заем во рамките на Економскиот и инвестициски план.
Учесниците исто така потсетија на важноста на Пакетот за енергетска поддршка на ЕУ во вредност од 1 милијарда евра за Западен Балкан (500 милиони во грантови и 500 милиони во поволни заеми и гаранции), од кои 80 милиони евра за Северна Македонија се насочени кон заштита на најранливите групи погодени од енергетската криза, особено бизнисите, домаќинствата и малите и средни претпријатија додека истовремено се унапредува енергетската транзиција и диверзификација. Првата транша од 72 милион евра веќе беше исплатена.
Советот за стабилизација и асоцијација, исто така, размени и ставови за настаните во Северна Македонија и за регионалната ситуација на Западен Балкан.
