„Бадентер“ предизвикува големи загрижености за можното исклучување на независните кандидати од изборната трка во земјата. Предложените измени во Изборниот законик, кои добија потписи и од владејачките партии и од опозицијата, се соочуваат со недостаток на поддршка од мнозинство пратеници од заедниците за нивно усвојување, што ја доведува во прашање нивната имплементација.
Претходно, владејачката коалиција ја загуби потребната „Бадентер“ мнозина по заминувањето на Арбен Таравари, додека пратениците од ДУИ и Левица се противат на начинот на кој се спроведуваат измените, обвинувајќи ја владејачката партија за еднострано донесување одлуки. Пратеничката на ДУИ, Рина Ајдари, остро го критикува процесот, нагласувајќи дека измените се носат без консензус и во канцелариите на двете најголеми политички партии, ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ.
Во центарот на загриженоста е и правната празнина што произлегува од укинувањето на неколку членови од Уставниот суд, кои влијаат на критериумите за кандидатурите на независните. Според Никола Мицевски, координатор на пратеничката група на ВМРО-ДПМНЕ, ако законот не биде усвоен со овие измени, независните кандидати нема да можат да учествуваат на избори.
Последните измени предвидуваат враќање на собирањето потписи во проценти за локалните избори, со високи барања, особено во Скопје каде што се потребни 3.500 потписи, што предизвика реакции од граѓанските организации. Овие организации најавуваат правни обиди за оспорување на уставноста на законот, истакнувајќи дека сегашните предлози не ги почитуваат одлуките на Уставниот суд.
Европскиот фронт и пратеничката Рина Ајдари се против овој процес, барајќи отворена дебата и вклучување на сите политички субјекти за постигнување широка согласност. Таа посочува дека предлозите се донесени зад затворени врати, без исполнување на препораките од ОБСЕ/ОДИХР, кои обично се стандард за подобрување на изборните закони.
Од друга страна, пратениците од ВМРО-ДПМНЕ аргументираат дека измените имаат за цел пофер и избалансиран процес во зависност од големината на општините, со постепено намалување на бројот на потребни потписи за кандидатура, од 100 потписи во помалите општини до 3.500 во Скопје.
Сепак, граѓанското општество останува загрижено, гледајќи во Изборниот законик средство за спречување на независните кандидатури и најавувајќи сериозни пречки за демократската конкуренција на претстојните избори.
Во оваа нејасна и сложена ситуација останува да се види дали законот ќе биде усвоен на време и дали ќе вклучува измени што ќе гарантираат фер и инклузивен изборен процес, каде гласот на сите, вклучувајќи ги и независните кандидати, ќе има целосна можност за искажување.
Предложените измени на Изборниот законик се последица на одлуката на Уставниот суд, кој ги поништи членовите 17 и 18 што одредуваа број на потписи потребни за независните кандидати за градоначалници и советници. Според новите измени, бројот на потписи ќе се одредува според големината на општината – од 100 за општини со до 10.000 гласачи, до 3.500 за градот Скопје. Целта е да се појаснат законските одредби и да се усогласат со препораките на ОБСЕ-ОДИХР.
Пред една недела, предлогот за формирање на една изборна единица, кој го поднесоа претседателката на Либерално-демократската партија, Моника Зајкова, и Демократската унија на Павле Трајанов, не доби потребно мнозинство во Собранието. Иако мнозинството партии, вклучувајќи ги и партиите од помалите етнички заедници и главните партии, беа за една изборна единица, само 19 пратеници го поддржаа предлогот.
Оваа ситуација го покажува постојаниот предизвик за реформите на изборниот систем, додека сè уште е неизвесно како предложените измени ќе влијаат врз независните кандидати на претстојните избори.
Дестан Јонузи
