Пред една деценија, петте членови на Пуси Рајот се облекоа шарено со качулки на глава и влегоа во московската катедрала каде што изведоа бурна „Панк молитва“ на Мајка Марија, молејќи ја да го „избрка“ рускиот претседател Владимир Путин. Три од активистките беа уапсени, осудени за „хулиганство мотивирано од верска омраза“ и осудени на две години затвор, каде што преживеаја некако под нехумани услови.
Во саботата вечерта, една од тие жени, Надја Толоконикова, уживаше во својата слобода на сцената на настапот на Пуси Рајот. На местото Терминал 5 во Њујорк, таа изведе клупска електропоп музика со жесток, садомазохистички шмек и уште еднаш зборуваше против човекот кој, неверојатно, 10 години подоцна, сè уште е претседател на Русија. „Јас мразам војна“, рече таа на публиката. „Го сакам мирот. Ја поддржувам Украина. Еби се Путин. Се надевам дека наскоро ќе умреш” – пренесува Ролинг Стонс.
Во деновите откако Русија ја нападна Украина, Толоконикова вели дека се чувствувала неизмерно вознемирена. Некои од нејзините пријатели во Русија се во затвор поради протестирање на инвазијата, а истовремено таа добива пораки од пријатели во Украина кои зборуваат за издржливоста на земјата и и даваат надеж.
Во деновите на руската инвазија врз Украина, таа ги насочи своите напори на лансирање на апликацијата УкраинаDAO, собирач на средства за крипто валути за која тврди дека испраќа пари директно до паричниците на украинските граѓани преку добротворната организација Come Back Alive. Со сета своја моќ таа собра речиси 3 милиони долари, продавајќи NFT на украинското знаме, во рок од 24 часа по лансирањето на апликацијата.
„Се договорив со себе дека е во ред да продолжиш да се занимаваш со уметност, особено ако твојата уметност е активно политичка“, вели таа за Ролинг Стоунс. „Денес пеев за многу работи за кои сум против- против полициска држава, против насилство, против војна – многу песни се посветени на полициското угнетување и на диктатурата. Се чувствував како да не го одвлекувам вниманието од пораката. Јас всушност придонесувам за антивоен и антиавторитаризам преку мојата музика и уметност“.
Пренесуваме дел од интервјуто на Надја Толоконикова за Ролинг Стоунс.
Како го собравте УкраинаДАО толку брзо?
Во последната година, работев многу во крипто и NFT и ја организиравме оваа работа наречена Pussyverse. Тоа е организација и движење на луѓе кои се обидуваат да донесат поголема еднаквост во дигиталниот уметнички простор. Собираме голем фонд на пари и планираме да ги искористиме за да купиме уметност од жени и ЛГБТ уметници во дигиталниот простор и навистина да ја подигнеме вредноста на нивните уметнички дела. Така, кога ја добивме оваа катастрофална вест дека Путин ја започна војната во Украина, мојата прва реакција беше да се обидам да помогнам преку она што знам да го направам, и решив да направам ДАО со голем број пријатели.
Зошто решивте да работите со Come Back Alive за да добиете пари на Украинците?
Имам многу пријатели во Украина. Мислам дека Украинците се исклучително храбри, убави, жестоки и инспиративни. Познавам многу луѓе, од анархисти до министри, од луѓе на улиците до парламент, и тоа ми дава прилично добро разбирање која е најдобрата основа за вложување пари. Повеќето од Украинците кои се во контакт со мене и со други луѓе во DAO велат дека Come Back Alive е најдобрата основа за придонес во моментов. Плус предноста на крипто е тоа што е без граници, без дозволи. Никој не може да го спречи, дури и ако е воена зона. Ако имате пристап до интернет, имате пристап до средства.
Што слушавте од вашите пријатели од Украина оваа недела?
Ниту една генерализација не е точна, но би рекла дека Украинците се навистина позитивни наспроти инвазивните катастрофи. Тоа е она што го видов во 2014 година кога Путин го анектираше Крим, кога Путин започна војна во источна Украина во тоа време. Познавам многу луѓе кои поминале низ војна и очигледно дека се трауматизирани, но тие го водат својот нормален живот. Оние што ги запознав се исклучително отпорни. Претпоставувам дека општиот став е дека тие се навистина лути на Путин. Тие разбираат дека не сите Руси го поддржуваат Путин. И таа разлика е навистина важна за мене бидејќи многу Руси протестираат и излегуваат на улица за да ги вратат своите слободи и животи.
Мислам дека најфасцинантниот факт за Украинците, и го слушам од нив, е дека тие никогаш нема да се откажат. Многу Украинци рекоа дека Путин очекувал да му ја препуштат контролата на земјата. Но, тоа не се случи. Тие едноставно го имаат овој дух: „Ова е нашата земја. Ова е нашето бебе.” И навистина мислам дека на претседателот на Украина, Володимир Заленскиј, му оди навистина, навистина добро.
Тој одби да го напушти Киев и рече: „Ние само ќе го браниме“. И тие постигнуваат неверојатни резултати.
Оваа недела низ светот имаше маршеви и демонстрации против инвазијата на Путин. Но, особено се забележуваат оние во Русија.
Колку е опасно да се спротивстави на режимот на Путин?
Тоа е крајно опасно, нешто најопасно што може да го направите во Русија. Илјадници луѓе беа уапсени во последните четири дена и беа уапсени брутално. Тие се тепани додека се апсени и тоа без никакви чувства.
На пример, ќерка ми, таа има пријателка која има 14 години, но изгледа како да има 10. Таа отиде да протестира со нејзиниот татко, а полицаецот се обиде да ја претепа и се обиде да ја уапси. Нејзиниот татко рекол: „Што правиш? Ова е мојата ќерка. Таа е дете.” А полицијата всушност ја трауматизирала, и и направила рана на раката, дури морале да посетат и болница за да се намали болката од повредата. Полицијата потоа се префрлила на нејзиниот татко и го фрлиле на земја. Го претепале и сега е уапсен на неколку дена. Значи, дефинитивно е навистина предизвик.
Цената на протестите во Северна Америка е сосема поинаква. Овде можете да протестирате, но најверојатно ќе бидете ослободени за ден-два, но во мојата земја не е така. Можете лесно да одите во затвор пет години само за едноставно учество во протест или дури и за твитање. Имам две кривични дела против мене за објави на социјалните мрежи. Владината казна не бара одење на протести; само бара да ја отворате вашата уста на YouTube, Twitter или Instagram. Тие ги следат вашите приказни на Инстаграм и секаде.
Една од причините зошто Путин ја напаѓа Украина е да го зајакне национализмот во Русија. Протестите сугерираат дека тоа не функционира. Колку е раширен национализмот таму?
Би рекол империјализам повеќе отколку национализам бидејќи тој сака да го обнови Советскиот Сојуз. Повеќе се работи за империи и градење на една единствена нација. Тоа е она што тој го сака, но мислам дека нема да го постигне тоа бидејќи луѓето не се гладни за војна. Друго беше во 2014 година. Тој имаше навистина брз успех, но тоа исчезнува навистина брзо кога Русите сфатиќаат дека странските воени авантури на Путин им носат повеќе проблеми на редовните руски граѓани поради санкциите. Тие страдаат. Путин нема да страда. Тој е исклучително богат. Значи, тоа нема да влијае на неговиот квалитет на живот, но тоа ќе влијае на обична личност, и навистина ми е жал за тоа.Второ, немаме добар изглед на светот. Кога патувате со руски пасош, луѓето ве гледаат со презир. Патувам со руски пасош и тоа е болка. Вие сте претставени од агресор.
Што би сакале да видите од американската влада или ЕУ – во врска со инвазијата во Украина?
Очигледно е дека Путин е само опасен диктатор кој треба да биде запрен. Тој не е опасен само за луѓето во неговата земја, тој е опасен и за мирот на глобално ниво. Многу луѓе се шегуваат, зборувајќи за оваа инвазија како нешто што ја започнало Третата светска војна. Но, тоа е војна во Европа. Тоа не е шега. Тоа е целосна војна.
Мислам дека владите или ЕУ, не го сфаќаат доволно сериозно. Мислам дека оваа војна е делумно резултат на меѓународната реакција на Путиновата анексија на Крим. Научи дека лесно може да започне војна во соседна земја која во основа е дел од Европа и нема да страда толку многу од тоа.
Затоа мислам дека е време да се направи нешто. Би рекол дека санкциите дефинитивно треба да го таргетираат Кремљ, а не редовните руски граѓани, бидејќи тие веќе се борат. Но, за мене е големо изненадување што многу западни земји, мислам дека светот воопшто, сè уште имаат бизнис и компании поврзани со Путин и Кремљ. Тој ги застапува олигарсите. Претпоставувам дека тоа се добри пари, но мораме да размислиме за етика во одреден момент.
Надежда Андреевна Толоконикова е руска артистка која во своите перформанси има длабоки политички активности. Таа е членка на анархистичката феминистичка група Пуси Рајот и има историја на политички активизам со контроверзната група за улична уметност Воина. На 17 август 2012 година, таа беше осудена за „хулиганство мотивирано од верска омраза“ по настапот во московската катедрала Христос Спасителот и осудена на две години затвор. На 23 декември 2013 година, таа беше предвремено ослободена со друга членка на Пуси Рајот, Марија Аљохина, според новоусвоениот предлог-закон за амнестија посветен на 20-годишнината од рускиот устав.
Владанка Крстевски
