Пишува: БРАНКО ТРИЧКОВСКИ
Македонската историја е збирка на фрагменти од пошироки целини. Југословенската, српската, бугарската, турската, европската и светската. Во тие фрагменти, се разбира има македонска супстанца, но тоа не ја негира нивната фрагментарна природа. Проблемот кај нас, а и не само кај нас, е во тоа што историографијата и поголем дел од јавноста гледаат на тие фрагменти како на оригинални целини. Тие мислат дека нивната Милоска Венера не е без екстремитети, туку дека е комплетна убавица. Што, се разбира, не е точно. Повеќе такви Венери како фрагменти, нашата историографија има извадено од бугарскиот историски трезор. Од невнимание или од брзање, или просто затоа што така се случува со фрагментирањето на историјата, екстремитетите односно цели парчиња се останати таму.
Во Софија.
Вмро, да речеме.
Тоа што ние го земаме како историска легитимација и основа на ослободителната борба, е бугарски фрагмент кој на неверојатен начин ја искривува претставата за нашата целина и како резултат на тоа искривување низ целата транзиција, денеска особено, имаме страшни и речиси нерешливи проблеми.
Проблемите со идентитетот не се во (не)посебноста туку во апсолутизирањето на фрагментот како целина, односно на хендикепот на фрагментот да ја признае и осознае целината.
Притоа тој, идентитетот, односно Македонија, мислат дека така се бетонираат, но, во суштина, се проблематизираат самите себе.
Така е и со многу други работи.
Од Југославија земаме само фрагменти.
Македонската транзиција е време на дистанцирањето и најбезочното зашлакување на единствениот светол, реално еманципаторски и ослободувачки, јас би рекол ренесансен период во тоа што може да се нарече историја на македонскиот народ.
Не без врска или од некаков каприц, туку со идеја дека ослободувањето од Југославија полесно ќе нѐ турне во прегратките на Бугарија.
Тоа беше и е мисијата на вмро-дпмне.
Ова со антиасимилаторските и антибугаризаторските и антиевропските протести и хистерии, е провев на сонце, кој има за цел да ги исуши македонските јуфки за да може убаво да се изедат.
Луѓето што ги поддржуваат тие хистерии со надеж дека ќе се спасат и себе и Македонија, на крајот ќе мора да се изедат самите себе.
Тоа е.
Фрагментарната природа, односно слабоста на Македонија, дојде до израз по уривањето на историскиот и геополитички контекст во кој успеа да се афирмира, имено, преку свеста за својата фрагментарност. Во Југославија како целина.
И вистина.
Задоцни да си обезбеди друга целина во Европската унија и остана да виси како фрагмент на балканската ветрометина.
Бугарија исто така ја негира сопствената фрагментарност во однос на османлиското или на руското и советското време, конечно, на регионалното и на европското и светско време, од периодот на големите војни, и живее во илузијата дека е целина која може од себе да ги отстрани неповолните фрагменти, како што се фашистичките парчиња од сопствената историја, а да припои други фрагменти, кои мисли дека историјата ѝ ги има откинато.
Македонија, на пример.
При што сакаат да го наметнат наративот дека македонскиот фрагмент е резултат на сакатењето на историјата, а не нова вредност на историјата.
Како што е.
И уште да го наметне чувството на вина кај луѓето што успеале да се вообличат себе во посебна нација.
На грижа на совеста.
А најмногу на страв дека нешто страшно згрешиле и дека се велепредавници на бугарската, односно на вморонската кауза!
Хахаха!
Срѓа Поповиќ на времето викаше дека малите народи немаат своја историја туку дека се резултат на пошироките и подлабоки историски процеси.
Јас мислам дека човекот беше во право.
Без руско-турската војна, без балканските војни и без двете светски војни, Бугарија би бил сосема поинаков фрагмент, таа е последица на тие процеси, а не автор на процесите, во таа смисла, би морале во Софија да бидат поскромни.
Како и ние тука.
Без југословенската народноослободителна и антифашистичка епопеја, тука веројатно ќе се свиреше друга песна. Повеќе сме ние резултат на историјата, отколку што е историјата резултат на нас.
Мојата заложба е фрагментот во македонската историја или македонската историја како фрагмент, да се стреми да ја осознае својата фрагментарност наместо да се пумпа со целината која ѝ фали, да се види себе си како Милоска Венера на која ѝ фалат рацете и да проба да ги најде таму откај што убавицата ја зела, да стане цела жена, односно субјект. Тоа не е преточување во поголемиот формат туку збогатување со димензиите на целината. Како што целината која тоа е или мисли дека е, мора да ги сфати аспектите на фрагментацијата и како сопствени пласмани, а не само како некакво разградување, односно да се препознае себе во фрагментот, без да го бута во себе или во бездната.
Второто би било така глупаво.
А првото – епохален исчекор и на Бугарија и на Македонија.
И на Европа.
Мислам дека тоа е таа реинтерпретација на минатото на начин кој може да произведе подобра иднина, отколку што тоа може да се очекува врз основа на сегашните преовладувачки мислења за минатото и за иднината.
И тука и во Софија.
Мислам дека такви елементи веќе има во преговорите на двете страни, со забелешка дека во историскиот дел тоа мора да се реши со еден, два или три широки откоси, а не со детални расправи за секоја историска будала која во меѓувреме е произведена во личност од национално значење.
