Пишува: ДРАГАН МИШЕВ
Брисел повика 15 истакнати компании, вклучувајќи ги Лидл, Кока-Кола и Л’ореал да ги прекинат своите рекламни кампањи во про-Кремљ медиуми низ Балканот. Оваа директива, наведена во писмо од членовите на Европскиот парламент, има за цел да го спречи ширењето на штетни дезинформации и пропаганда.
Писмото, предводено од бугарскиот конзервативен европратеник Андреј Ковачев и потпишано од 15 други пратеници од различни политички партии, ја нагласува потребата од внимателност во борбата против антидемократските наративи, особено за време на оваа клучна изборна година.
Како што пренесува Политико, членовите на Европскиот парламент им наложиле на целните компании „ригорозно да ги прегледаат своите политики за рекламирање“ за да се осигураат дека нивното трошење ненамерно не ги финансира медиумите познати по ширење лажни наративи.
Компаниите издвоени во писмото опфаќаат низа индустрии, од малопродажни гиганти како Lidl, Delhaize Group, преку Procter & Gambler, Coca-Cola, A1, Yettel, Ferrero, Heineken, Mars, Mondelez, L’Oreal, GlaxoSmithKlein (GSK), Bosch, до Samsung и Amazon.
Ковачев ја нагласи сериозноста на ситуацијата, наведувајќи дека „антидемократските наративи на злонамерните сили се сериозна закана за нашата демократија“.
-Петнаесет брендови треба „ригорозно да ги преиспитаат своите рекламни политики за да се осигураат дека нема да ги финансираат, дури и ненамерно, медиумските куќи познати по ширење дезинформации“, се вели во писмото испратено во четвртокот од бугарскиот конзервативец Андреј Ковачев и 15 други пратеници од централната десница, социјалистите и Зелените.
Ковачев за „Политико“ изјави дека „антидемократските наративи претставуваат сериозна закана за демократијата“, особено „во оваа клучна изборна година“, мислејќи на изборите во ЕУ.
„Многу медиумски организации кои промовираат проруски дезинформации често користат реклами купени од реномирани компании за да го зајакнат својот кредибилитет“, рекол Ковачев, додавајќи дека овие брендови не секогаш биле свесни дека на крајот може да „поддржуваат проруски пропагандни канали“.
Балканската иницијатива за слободни медиуми, невладина организација со седиште во Брисел што стои зад овој потег, во 2023 година објави дека светските брендови, преку агенции и фирми за адтехнологија, трошат стотици милиони евра на српски и бугарски медиуми кои шират владина пропаганда и поврзани приказни што ги поддржува Кремљ од почетокот на инвазијата на Украина.
ТВ Пинк и ТВ Хепи – две од најпопуларните станици во Србија, кои во голема мера се потпираат на приходите од реклами од меѓународни компании – објавија лажни тврдења дека Русија била „подолго време под агресија“ и дека „била принудена“ да спроведе „специјална воена операција“ во Украина, еуфемизам измислен од Москва за да се однесува на нејзината целосна инвазија на земјата.
Во меѓувреме, во Бугарија, земја членка на ЕУ, дезинформативните наративи се идентификувани како помалку распространети во радиодифузните медиуми, но опширно се шират преку онлајн дигиталните платформи. Ова вклучува неколку од широко посетените веб-страници за вести во нацијата, за кои во извештајот се вели дека постојано ги поддржуваат дезинформациите на про-Кремљ. Овие наративи тврдат дека НАТО ја користи Украина во конфликтот против Русија, сугерираат дека Бугарија ќе биде принудена да учествува во конфликтот и ја пропагираат неоснованата идеја дека украинските бегалци ги искористуваат земјите домаќини.
Како што објави Еуроактив на 6 декември минатата година, според извештајот на Балканската иницијатива за слободни медиуми (BFMI) и Центарот за истражување, транспарентност и одговорност (CRTA), големите северноамерикански и европски брендови ненамерно ги поддржуваат медиумите кои шират дезинформации за критичните геополитички прашања, како што е конфликтот Русија-Украина, во Југоисточна Европа.
Повикот од членовите на Европскиот парламент за прекин на рекламирање во про-Кремљ медиуми низ Балканот ги посочува токму брендовите именувани во овој извештај кој ги вклучуваат трговците на мало Lidl и Delhaize Group, мултинационалните Procter & Gamble, производителот на безалкохолни пијалоци Coca-Cola, електронската компанија Bosch и онлајн малопродажниот гигант Amazon. Извештајот, исто така, ги идентификува давателите на рекламна технологија Google и Criteo како олеснувачи на поврзувањето помеѓу брендовите и онлајн порталите за вести кои шират дезинформации на Балканот.
Извештајот идентификува значителни приходи од рекламирање од истакнати брендови од Франција, Германија, Обединетото Кралство, САД и други земји кои доаѓаат до медиумите во Србија и Бугарија (двете земји нагласени во извештајот). Утврдено е дека овие медиуми шират про-Кремљ дезинформации, вклучително и негирање на масакрот во Буча, прикажување на НАТО како „апокалиптична група на антируски крстоносци“ и критикување на Европската унија.
„Рекламирањето од големите меѓународни брендови игра значајна улога во одржувањето на медиумите во Југоисточна Европа и на Балканот. За жал, некои од овие места редовно промовираат дезинформации“, коментира Питер Хорокс, член на одборот на BFMI.
Извештајот предупреди на опипливите закани за стабилноста и демократијата од дезинформациите, особено имајќи го предвид придонесот што го дава за ескалација на тензиите и насилството во мултиетничките заедници на Балканот, како што е потврдено во Косово и Босна и Херцеговина.
„Сериозноста на оваа ситуација дополнително се влоши со целосната инвазија на Русија на Украина, која доживеа поплава од про-Кремљ дезинформативни наративи кои влегуваат во информациската средина на Балканот“, се вели во извештајот.
Антоанета Николова, директорка на БФМИ ги коментираше сериозните последици од дозволувањето на ваквите дезинформации да продолжат.
„Напливот на дезинформации на Балканот поттикнува етнички конфликт, ја еродира демократијата и го оддалечува регионот од ЕУ и во рацете на Путин“, вели таа и додава: „Глобалните брендови и посредниците вклучени во процесот на рекламирање имаат важна одговорност да обезбедат нивните инвестиции да не придонесуваат за понатамошна ерозија на слободата и стабилноста на медиумите на Балканот.
Оваа анализа открива особена загриженост за Србија, кандидат за пристап во ЕУ и, како што е детално опишан во Европскиот парламент, центар за руска дезинформација во регионот.
Извештајот укажува на дезинформации во мејнстрим медиумите во Србија, каде што веќе споменатите две истакнати провладини ТВ станици, ТВ Пинк и ТВ Хепи, постојано го промовираат неоснованото тврдење дека „Русија била принудена“ да се вклучи во „специјална воена операција“ во Украина. Двете станици заедно привлекуваат повеќе од половина од вкупните трошоци за рекламирање во земјата. Во 2022 година, 64% од расходите за рекламирање во земјава ќе потекнуваат од светски брендови. Коментирајќи ја ситуацијата во Србија, Раша Недељков, програмски директор во ЦРТА, истакна дека:
„Антизападната, проруската и провладината пропагандна машинерија во Србија во голема мера е финансирана и затоа е легитимирана од западните компании. Северноамериканските и европските нации, како и ЕУ, мора да преземат акција сега за да го запрат ова – во спротивно тие ќе продолжат да ја поттикнуваат руската игра во Србија што го турка нашето општество подалеку од демократијата и европските вредности директно во авторитарно владеење“.
Мониторинг тимот на Цивил во своите анализи при постојаната борба со странските, пред се руски малициозни влијанија во Северна Македонија издвои неколку македонски медиуми преку кои најчесто се шири руската малициозна пропаганда која во најголем дел доаѓа преку Србија, додека посочените српски провладини ТВ станици, ТВ Пинк и ТВ Хепи, кои ги шират лажните наративи на руските пропагандисти, преку кабелските оператори непречено се гледаат на територијата на целата држава, по што може лесно да се заклучи дека наодите од гореспоменатиот извештај на BFMI речиси во целост може да се аплицираат и на земјава која, да потсетиме, истовремено е членка на НАТО и претендент за отпочнување на преговори за полноправно членство во ЕУ, против што е насочен и најголемиот дел од делувањето на руската пропаганда, засилена пред и за време на претседателските и парлементарните избори.
Истовремено, предупредувања на зголемениот бран лажни вести на Интернет и обиди на странски земји да влијаат врз гласањето пред јунските парламентарни избори за Европскиот парламент доѓаат од претставниците на ЕУ и експертите за дезинформации.
Како што објасни Клер Аиткен, извршна директорка на Check My Ads, непрофитна американска непрофитна организација која помогна во извештајот: „Огласувачите самите не поставуваат реклами на интернет, технолошките компании го прават тоа за нив. За жал, ова води до нарушување на информациите“.
Како што објави во петокот ЦИВИЛ Медиа, европратениците по неодамнешните откритија за обиди поддржани од Кремљ за вмешување и поткопување на европските демократски процеси, во четвртокот усвоија резолуција со која го повикаа политичкото раководство во ЕУ и земјите-членки итно и енергично да се спротивстават на обидите за руско мешање
Европратениците, згрозени од веродостојните тврдења дека некои нивни колеги биле платени да шират руска пропаганда и дека неколкумина учествувале во активностите на прорускиот медиум „Гласот на Европа“, во исто време со илегалната агресивна војна на Русија против Украина, побараа од лидерите на ЕУ и земјите-членки да се справат со напорите за мешање на Русија, не само во институциите на ЕУ, туку и низ целата Унија. Според европратениците, овој проблем е итен, имајќи ги предвид претстојните европски избори од 6 до 9 јуни 2024 година.
Додека Русија останува главен извор на странско влијание и дезинформации во ЕУ, европратениците велат дека и други земји се активни во таквите операции. Тие истакнуваат дека одговорот на овој проблем може да биде ефикасен само ако „се заснова на вкрстен, холистички и долгорочен пристап на политики спроведени заеднички и од ЕУ, и од земјите-членки“, и истовремено го повикаа Советот на ЕУ да ги вклучи медиумите поддржани од Кремљ и други организации и поединци одговорни за дезинформациски кампањи во ЕУ во 14тиот пакет санкции за Русија и ги повикуваат земјите членки да забранат пристап на медиумот „Гласот на Европа“ во нивниот етер.
Извор: Цивил Медиа
