Во пресудна фаза на евроинтегративниот пат, Северна Македонија се соочува со клучен услов од Европската Унија: измена на Уставот како неопходен предуслов за отворање на пристапните преговори. Европската комесарка за проширување и соседска политика, Мартa Кос, на заедничката прес-конференција со премиерот Христјан Мицкоски, беше јасна:
„Нашата политичка цел е што поскоро да се отворат пристапните преговори со Северна Македонија за Кластер 1, веднаш штом Северна Македонија ќе ги исполни релевантните критериуми договорени со Советот на ЕУ, односно ќе ги спроведе обврските за уставните измени.“
Оваа изјава ја нагласува непроценливата реалност во процесот на интеграција: уставните промени се темелот на политичката стабилност и институциите во државата, и без нив преговорите не можат да започнат.
Европската комесарка Кос додаде и аргумент кој има големо значење за националниот идентитет, една од најчувствителните теми во регионот:
„Европската Унија се грижи за секоја членка посебно, во смисла на тоа дека нашиот идентитет добро се чува… Словенечкиот јазик е еден од 24-те службени јазици на ЕУ.“
Овој пример покажува дека пристапувањето во ЕУ не е закана за идентитетот, туку напротив, е заштита и афирмација на истиот на меѓународната сцена.
Од друга страна, премиерот Мицкоски одлучно истакна дека Северна Македонија нема да дозволи надворешни наметнувања:
„Не прифаќаме наметнувања под маска на европски процес… Нашите реформи не се декор, туку потреба. Нема да чекаме некој да не турка, ќе се движиме сами со наша волја, со конкретен план и јасна визија.“
Во регионален контекст, Северна Македонија се издвојува како земја која сака да биде доверлив партнер и сојузник за стабилност и развој, далеку од поделби и тензии што го обележаа Западниот Балкан. Во тој контекст, уставнитe измени служат како механизам за намалување на конфликтите и обезбедување фер претставеност на заедниците во државата.
Според експертите, двоумењето или одлагањето на овие измени би било голема загуба за Северна Македонија, која би ја блокирало уште повеќе во процесот на интеграција и би ја загрозило внатрешната политичка стабилност. Затоа, процесот бара отворен дијалог и компромис меѓу сите политички сили и етнички заедници во земјата.
Интеграцијата во Европската Унија носи со себе низа опипливи придобивки за Северна Македонија, но и значајни предизвици кои бараат постојано внимание. Од една страна, членството во ЕУ ќе донесе политичка и економска стабилност, ќе ги зголеми странските инвестиции, ќе ги отвори европските пазари за домашните производи и ќе ги зајакне демократските институции.
На социјален план, граѓаните ќе имаат корист од слободното движење, поголеми можности за образование и вработување, како и посилна рамка на основни права и слободи. Дополнително, членството во ЕУ ќе го зацврсти статусот на Северна Македонија на меѓународната сцена, правејќи ја покредибилен и регионален партнер.
Од друга страна, спроведувањето на европските стандарди бара длабоки реформи во области како владеење на правото, борба против корупцијата, реформа на правосудството и зајакнување на граѓанското општество.
Исто така, влијанието на регионалните и меѓународните фактори, вклучувајќи политички тензии на Балканот, може да го попречат напредокот во одредени клучни моменти. Затоа, конструктивниот дијалог, транспарентноста и ангажманот на сите чинители се есенцијални за обезбедување јасен пат кон членството.
Северна Македонија стои пред извонредна можност да го забрза својот интегративен пат кон ЕУ, искористувајќи ја силата на уставните промени и клучните реформи. Само преку искрен ангажман и широко соработка, земјата може да го претвори европскиот сон во реалност, отворајќи го поглавјето на една поосигурана, стабилна и просперитетна иднина за своите граѓани.
Дестан Јонузи
