Локалните избори во октомври 2025 година веќе го добиваат својот облик – не како административна процедура, туку како политичка пресметка со високи влогови. Во фокусот се двата главни албански политички блока: коалицијата „Европски фронт“ – предводена од ДУИ, и владеачкиот фронт ВЛЕН, кој амбициозно го напаѓа теренот каде до вчера доминираше ДУИ.
Поларизација наместо платформи – опасност за демократијата
Поранешниот градоначалник на општина Желино и политички аналитичар, Ќенан Алиу, ја отвора дебатата околу тежината и формата на претстојните локални избори, предупредувајќи дека тие сѐ повеќе ја губат својата суштинска административна димензија и се претвораат во длабоко политизирани битки со штетни последици за општеството.
– Локалните избори се несомнено многу важни за граѓаните, за демократијата и за општеството во целина. Но, по својата суштина, тие треба да бидат административни избори, а не политички, иако секоја изборна трка содржи политички нијанси, вели Алиу во изјава за Фронтлајн.
Тој посочува дека во Македонија често се случува партиите да го поларизираат општеството дури и при локални избори, и тоа – непотребно.
„Овој вид на поларизација, судири и поделби ја повредуваат демократијата, па дури и самото општество“, додава Алиу.
Во анализата на актуелниот дискурс, тој забележува отсуство на суштински идеи и проекти. Наместо аргументирани планови за подобрување на локалното живеење, доминираат теми од „големата политика“.
– Наместо да се презентираат конкретни, изводливи проекти во изборната кампања, слушаме само за национални теми. Не дека тие немаат значење, но во локални избори приоритет треба да добијат локалните проблеми, оценува Алиу.
Според него, партиите во Северна Македонија ги претвориле локалните избори во класични пазарења, наместо во трка на идеи и платформи. Тој остро критикува и дел од политичките гласноговорници кои уште сега „етаблираат“ идни градоначалници, без волја да се овозможи фер и демократска трка.
– Граѓанинот е потценет до таа мера што некои гласноговорници веќе го знаат исходот на изборите. Тоа е апсурд. Треба да се овозможи трка со достоинство и со креативни идеи, апелира Алиу.
ДУИ го активира „Фронтот“
ДУИ, преку коалицијата Европски фронт, веќе ги потврди првите кандидати: д-р Бујар Османи за Чаир, Бајрам Реџепи за Тетово, Емир Сулејмани за Желино, Валдет Џафери (носител на листа во Гостивар), Фатон Полложани (носител на листа во Струга).
Портпаролот Арбер Адеми истакна дека:
„Овие кандидати се резултат на заеднички договор со коалициските партнери. Од Алијанса за Албанците на Зијадин Села добиваме кандидати за Струга, Дебар и Арачиново, додека од крилото на Таравари – за Гостивар, Врапчиште, Теарце и Сарај.“
Одлучено е и дека Фатон Ахмети ќе биде шеф на централниот изборен штаб на ДУИ.
Емоционална мобилизација – Османи: ‘Чаир заслужува вистинска промена’
Во својата прва јавна изјава, Бујар Османи порача:
„Одлуката ја донесов по сериозен размислување и консултации. Не станува збор за функција, туку за одговорност кон нашиот дом. Чаир не заслужува да живее во несигурност и мизерија. Сакам моите деца да растат тука, како што јас растев. Ќе ја отвориме новата страница – врата што нема да се затвори за граѓаните.“
ВЛЕН се заканува со „артилерија“ – Меџити не ја исклучува својата кандидатура
Еден од лидерите на ВЛЕН, ИЗЕТ МЕЏИТИ, најави дека ако ДУИ оди со потпретседател и поранешен министер, и ние ќе одговориме со слична артилерија.
„Не ја исклучувам мојата кандидатура во Чаир. Сѐ ќе зависи од резултатите од анкетите“ – изјави Меџити.
Според него, ДУИ се повлекува од многу општини уште пред почетокот на трката.
„Од 15 албански општини, седум-осум им ги даваат на Алијансата. Реално, ќе се борат во само седум. Ова е стратегија за политички спас, а не за победа“, вели Меџити.
Битките по општини – имињата што ќе го одредат исходот
Зошто овие избори се клучни?
Политичкиот аналитичар Урим Салиу оценува дека претстојните локални избори, иако според дефиниција треба да бидат насочени кон локални теми и решенија, де факто се трансформираат во битка за политички опстанок и прераспределба на реалната моќ меѓу албанските партии.
– Требаше да бидат нормални избори, без голема политика, со локални ветувања. Но, имајќи ги предвид околностите, овие избори повеќе не се само локални, туку прашање на политичко преживување и тоа што тие ќе го одредат, вели Салиу во изјава за Фронтлајн.
Тој смета дека резултатите од овие избори може директно да влијаат и врз централната власт, како и врз стабилноста на коалициите – како кај Фронтот така и кај ВЛЕН – особено ако се отвори можност за предвремени парламентарни избори.
– Овие избори ќе влијаат и на коалициите, и кај Фронтот и кај ВЛЕН. Ќе се види кој има вистинска поддршка и тоа може да определи кој ќе владее на централно ниво или дури дали ќе има нови парламентарни избори, предупредува Салиу.
Локалните избори, според него, се есенцијално важни за ДУИ и за ВЛЕН од неколку клучни причини:
- заради реалната власт на терен,
- заради политичкиот легитимитет кој се мери преку бројот на освоени општини,
- заради стратегиската иднина на албанскиот политички блок во државата.
– Контролата врз општините и победата во што повеќе локални единици имаат директно влијание врз граѓаните. Оваа битка за ‘да се биде или не’, ќе ја обликува иднината на нашите политички актери, додава Салиу.
Политичката есен на 2025-та носи силен набој и неизвесност – а резултатот може да го пренасочи целиот албански политички спектар во Северна Македонија.
Дестан Јонузи
