Претседателот Доналд Трамп во понеделник одржа брзо закажани разговори со украинскиот претседател Володимир Зеленски и мноштво европски лидери – реткост во Белата куќа – додека се обидува да преговара за крај на војната на Русија во Украина.
Европските претставници рекоа дека одлуката во последен момент да дојдат во Вашингтон ја одразува итноста што многу лидери ја чувствуваат во усогласувањето со Трамп за завршување на војната – но и нивната загриженост да не бидат маргинализирани.
Кои се клучните поенти од средбата:
Зацврстување на безбедносните гаранции
Улогата на Соединетите Американски Држави во безбедносните гаранции за Украина беше во центарот на разговорите во понеделник. Европските лидери и Зеленски се желни да знаат какви ресурси ќе вложи Трамп за да се осигура дека, откако ќе се постигне потенцијален мировен договор, Русија нема да може да се прегрупира и да се стреми кон поголема територија во иднина.
Во Овалната соба со Зеленски, Трамп не ја исклучи можноста за испраќање американски трупи во Украина за одржување на мирот – значаен развој што би можел да му олесни на Зеленски да се согласи со други аспекти од предложениот договор.
Трамп рече дека прашањето „кој ќе прави што“ ќе биде дискутирано со европските лидери.
„Претседателот Путин се согласи дека Русија ќе прифати безбедносни гаранции за Украина. И ова е една од клучните точки што треба да ја разгледаме и ќе го разгледаме тоа на масата за преговори“, рече тој. „Оптимист сум дека, колективно, можеме да постигнеме договор што би одвратил каква било идна агресија врз Украина, а всушност мислам дека нема да има.“
Трамп напиша во заклучна порака на Truth Social во понеделник вечерта дека гаранциите „ќе бидат обезбедени од различните европски земји, во координација со Соединетите Американски Држави“.
Иако рече дека европските нации ќе ја преземат водечката улога во какви било безбедносни гаранции, очигледната отвореност на Трамп да дозволи американски трупи – „Ќе има многу помош“, рече тој – е нов развој на настаните.
Трамп беше избран делумно врз основа на ветување дека ќе ги држи американските трупи подалеку од странски конфликти, па дури и некои членови на неговата администрација се залагаа за значително намалена улога на САД во војната во Украина.
Секако, тој не се обврза на ништо во понеделникот. Но, фактот што не ја отфрли опцијата од масата може да сигнализира промена во пристапот додека тој се стреми кон крај на војната, анализира Си-Ен-Ен.
Сè уште се стреми кон трилатерален состанок
Една од крајните цели на Трамп е да ги доведе Зеленски и Путин во иста просторија, заедно со него, за да преговараат за крај на војната. На крајот од денот, Трамп рече дека сè уште работи на таа цел – но понуди малку детали за тоа колку брзо би можело да се случи тоа.
Додека разговорите во понеделник почнуваа, тој ја истакна важноста на таквата конференциска средба.
„Можеби ќе имаме, а можеби и нема да имаме трилатерална. Ако немаме трилатерална, тогаш борбите продолжуваат, а ако имаме, имаме добри шанси – мислам дека ако имаме трилатерална, има добри шанси можеби да ги завршиме“, рече Трамп.
Подоцна, Трамп рече дека е уверен дека таков состанок ќе се случи.
„Мислам дека ќе биде кога, а не дали“, рече Трамп.
На крајот од денот, Трамп рече дека почнал да организира средба меѓу Путин и Зеленски, заедно со втора средба со двајцата и него. Трамп и Путин разговараа во понеделник попладне – американскиот претседател го прекина состанокот со Зеленски и европските лидери за да разговара со него, изјавија извори за CNN. Европските лидери не беа присутни на тој разговор.
„По завршувањето на состаноците, го повикав претседателот Путин и ги започнав подготовките за средба, на локација што ќе се утврди дополнително, меѓу претседателот Путин и претседателот Зеленски“, напиша Трамп во објава на Truth Social. „Откако ќе се одржи таа средба, ќе имаме трилатерална, каде што би биле двајцата претседатели, плус јас.“
Трамп не прецизираше кога би се одржале двете средби; американските претставници рекоа дека се надеваат дека состаноците би можеле да се случат брзо.
Сепак, Трамп не кажа експлицитно дека Путин се согласил на таква средба, а рускиот лидер долго време се противеше на ваквите разговори.
Претходно на мултилатералниот состанок во понеделник, францускиот претседател Емануел Макрон, за време на неговиот ред да зборува пред камери, предложи да присуствува и еден европски лидер.
„Мислам дека како продолжение, веројатно ќе ни треба квадрилатерален состанок. Бидејќи кога зборуваме за безбедносни гаранции, зборуваме за целата безбедност на европскиот континент“, рече тој.
Се чини малку веројатно дека Трамп ќе се загрее за таа идеја, барем во блиска иднина, додека работи на завршување на војната. Тој не спомена друг лидер што би присуствувал на состаноците во својата објава на социјалните мрежи.
Сепак, поентата на Макрон нагласува колку многу е во прашање не само за Украина во разговорите во понеделник, туку и за остатокот од Европа.
Трамп не смета дека прекинот на огнот е неопходен
Префрлувањето на Трамп во однос на императивот за итен прекин на огнот во Украина ги шокираше европските лидери и ги обои нивните разговори во понеделникот.
Пред почетокот на самитот минатата недела со рускиот претседател Владимир Путин, Трамп рече дека ќе биде разочаран ако разговорите не резултираат со прекин на огнот и се закани со „тешки“ последици ако не се постигне прекин на огнот.
Но, заминувајќи од Алјаска минатата недела, Трамп рече дека повеќе не смета дека прекинот на огнот е неопходен, сакајќи да продолжи со преговори за конечен мировен договор. И рече дека не размислува за дополнителни санкции, со кои долго време се закануваше против Русија.
Промената беше изненадување за Европејците, бидејќи тие постигнаа договор на виртуелен состанок два дена пред самитот на Трамп со Путин дека прекинот на огнот ќе биде целта на американскиот претседател.
Но, седејќи со Европејците во понеделникот, Трамп јасно стави до знаење дека се предомислил за тоа што е реално.
„Сите ние очигледно би претпочитале итен прекин на огнот додека работиме на траен мир“, рече тој. „Во овој момент, тоа не се случува.“
Германскиот канцелар Фридрих Мерц го охрабри Трамп да размисли повторно.
„Не можам да замислам дека следниот состанок ќе се одржи без прекин на огнот“, рече тој, осврнувајќи се на потенцијалната средба меѓу Трамп, Путин и Зеленски. „Затоа, ајде да работиме на тоа.“
Трамп ја отфрли идејата.
„Ако можеме да постигнеме прекин на огнот, одлично“, рече тој.
Подобра атмосфера
Атмосферата во Овалната соба за денешната средба беше многу поколегијална од експлозивната расправија што се случи во февруари, последниот пат кога претседателот Володимир Зеленски беше во Белата куќа со претседателот Доналд Трамп.
Беше јасно дека од украинската страна беше посветено големо внимание за да се осигури дека разговорите нема да излезат од колосек. Зеленски дојде со писмо за Трамп од неговата сопруга и ја пофали пораката на првата дама на САД Меланија Трамп до Путин за децата што страдаат за време на војната.
Откако потпретседателот Џ.Д. Венс го обвини дека е неблагодарен за време на средбата во февруари, Зеленски го изговори зборот „благодарам“ четири пати во првите 10 секунди од неговите кратки забелешки.
„Ви благодарам за поканата и ви благодарам многу за вашите напори, лични напори, да ги запрете убиствата и да ја запрете оваа војна. Ви благодарам што ја искористивте оваа можност, многу благодарност до вашата сопруга“, рече тој.
И Зеленски носеше одело – очигледно како отстапка на незадоволството на Трамп од воената униформа што ја носеше за време на последната средба. Неговиот избор на облека создаде лежерен момент.
За разлика од февруари, делегацијата на Трамп молчеше за денешниот состанок. Венс, државниот секретар Марко Рубио и специјалниот пратеник Стив Виткоф беа сите на софата во Овалната соба за време на состанокот.
Ј. Ѓ.
