Каков срам за Европа e оваа бугарска приказна! Среде екстремно „жешка“ војна во дворот на Европа, членка на НАТО зема заложници две други членки на НАТО пред очите на 26 земји од ЕУ, седејќи во застрашувачки приказ на беспомошност!, истакна албанскиот премиер Еди Рама во својот говор, објавен на неговиот Фејсбук профил, упатен до Европскиот Совет.
„Европски Совет – ГОВОР ВО ИМЕ НА АЛБАНИЈА
Почитуван Шарл Мишел,
Ви благодарам.
Првично побаравте интервенциите да бидат три минути. Да останевте на зборот и да не повикавте да започнеме преговори, 30 секунди ќе ми беа доволни. Но, кога тоа не се случи, мора да заборавите на ограничувањето од 3 минути! Бидете трпеливи со нас барем уште неколку минути, во однос на нашето долгогодишно трпение со вас!
Почитувани претседатели и премиери на Европската Унија,
Драги пријатели,
Добро и лошо е да се биде овде, со сите вас. Добро, затоа што сакаме да бидеме овде, како Европејци меѓу Европејците. Лошо, затоа што не можеме да бидеме овде како Европејци во нивниот дом, туку само како гости на поделена Европа. Европа која ниту трагедијата на глобалната пандемија во блиското минато, ниту заканата од трагична глобална војна во блиска иднина, не можеа да ја обединат под еден покрив.
Сепак, благодарение на Емануел Макрон, имаме барем можност да зборуваме за морално посакуваната, политички мудра и стратешки важна цел: новата европска политичка заедница. Многу се надевам дека додека ние, во Западен Балкан, продолжуваме со нашите индивидуални патувања кон членство во ЕУ, соочени со Бугарија овде и Бугарија таму, заеднички европски покрив може да се обликува, поголем од испуканиот таван на ЕУ, кој ќе не задржи сите нас заедно, засолнувајќи нè за време на бури и ни дозволуваат да ја градиме иднината како семејство, живеејќи на различни катови од иста куќа.
Слушнав некои велат дека оваа идеја е несериозна, дека е уште еден вид француско сирење што ни се сервира како антипасто за да ни го оневозможат вистинското јадење. Слушнав дека тоа може да биде дури и опасна идеја, бидејќи таква политичка заедница може да го замени самото проширување и да го уништи. Дека Франција никогаш не била ентузијастичка сила за проширувањето на оваа Унија е широко јавна тајна. Дека Емануел Макрон мора да се фрли помеѓу неговиот длабоко европски дух и претседателскиот костум на земја каде што наоѓањето ентузијазам за проширувањето на Европската унија е како да се најде вода во пустината на Саудиска Арабија е исто така врвна јавна тајна. А сепак неговата идеја, да не собере сите заедно, во нова европска политичка заедница, во моментов изгледа многу поперспективен рецепт од празната чинија за проширување без проширување, која ни се сервира со години.
Погледнете што некогаш била Македонија или ФИРОМ а денес е Северна Македонија. 17 години земја кандидат, во очекување на отворање на преговорите за членство. Дури и самото менување на името не го промени текот на вашата игра. Видете ја мојата земја Албанија, 8 години чекање како земја кандидат. Таа длабоко се промени внатре и доби многу честитки за нејзините достигнувања. Не ме сфаќајте погрешно, убаво е да се честита, но честитките не се работа меѓу држави.
Да ја погледнеме вистината во очи мои пријатели: Причината зошто 17 и 8 години можеби сè уште не се доволни е искривениот дух на експанзија. Духот на проширувањето е трансформиран од заедничката визија на цела заедница во алатка за земање заложници за индивидуалните цели на земјите-членки. Тој е трансформиран од конструктивен проект заснован на заеднички вредности за обединување на земјите, во ров на цинизам на индивидуалните интереси на земјите-членки. Процесот на проширување некогаш беше начин за негување на духот на заедничка Европа. Таа веќе се претвори во најкраткиот пат кој може да доведе до негово уништување.
Каков срам за Европа e оваа бугарска приказна! Среде екстремно „жешка“ војна во дворот на Европа, членка на НАТО зема заложници две други членки на НАТО пред очите на 26 земји од ЕУ, седејќи во застрашувачки приказ на беспомошност!
А потоа велат дека Владимир Путин е многу болен! Можеби Владимир Путин е навистина болен или воопшто не е болен, но дозволете ми да ви кажам дека оваа ситуација овде не изгледа особено здрава. Рускиот агресор на Украина добива крајно великодушна, па дури и несакана помош од земја на НАТО, која дестабилизира друга земја на НАТО, поттикнувајќи повеќе гнев и незадоволство во регион како нашиот, кој можеби сè уште не е дел од ЕУ, но останува дел на Европа, каде што денес Владимир Путин ја гледа токму слабата алка дополнително да го погоди европскиот поредок. Дозволете ми исто така да ви кажам дека ова е далеку од она што му треба на најранливиот дел на Европа, наречен Западен Балкан, во моментов.
Мора да престане да се носат билатералните историски прашања на ниво на Европската Унија. Како може Европската Унија да се искористи како простор за преземање на други земји како заложници за внатрешните интереси на заложникот?!
Што можат да направат земјите како Албанија и Северна Македонија во овој момент? Тие можат да седат и да го чекаат Годо – Владимир и Естрагон на Семјуел Бекет, нашите театарски параболи и нашата реална имитација на нив – или можат да придонесат за повторното раѓање во нивниот простор на агонизирачкиот дух на Европа. Ние го нарекуваме „Берлин“, процес на стремеж кон оваа ренесанса, а „Отворен Балкан“ е името на алатката што ја создадовме за да го направиме „Берлин“ реалност на теренот. Денеска ве повикувам сите недвосмислено да го поддржите Отворениот Балкан, доколку не сакате нашиот регион повторно да биде уништен пред ваши очи, додека засега не можете да понудите ништо подобро од рингишпилот на бугарскиот циркус. Отворениот Балкан е најчистата артикулација на нашето чувство за припадност во Европа. Тоа е најсеопфатниот напор да се создаде област на мир, соработка и владеење на четирите основни слободи на ЕУ, гарантирајќи го слободното движење на луѓе, стоки, капитал и услуги во регион опкружен со границите на ЕУ и изложен на непријателите и немилосрдните конкуренти на ЕУ. Дозволете ми да ви кажам дека Отворениот Балкан е новата и најконструктивна определба што може да се најде во Европа денес во духот на обединета Европа.
Сите знаеме, Европската Унија денес е во длабока криза на идентитетот. Затоа и на самата Европа им се потребни сите идеи и сите иницијативи што можеме да ги преземеме, да го обновиме не само напуштениот политички проект, туку и самиот кредибилитет во очите на нејзините граѓани. Време е да оставиме 100 цвеќиња да процветаат, како што би рекол претседавачот Мао. Се разбира, некои со право може да кажат дека Мао ги оставил цвеќињата да цветаат, а потоа безмилосно ги откинува. Силно посакуваме да ја немаме истата судбина.
Затоа ја поддржуваме идејата за Нова европска политичка заедница, каде што се надеваме дека ќе играме улога, исто како што не се откажуваме од надежта дека ќе играме улога во ЕУ. На Западен Балкан му е потребна ЕУ исто како што на ЕУ и е потребен Западен Балкан денес. Со нетрпение очекуваме да бидеме полноправни членки на овој сојуз во следниот век. Со нетрпение очекуваме нашите правнуци да имаат право на глас во домот на ЕУ, право на глас што би сакал да им оневозможи да го користат како оружје за една земја за да ги земат своите соседи како заложници, за да ја земат ЕУ како заложници, да се земат народите и нациите како заложници, да се понижуваат демократски избраните влади, па дури и слепо да се игра играта на европските непријатели.
Ова е втор премиер на Северна Македонија кој е многу блиску да биде принуден да си замине. Зошто? Затоа што ти веруваше, веруваше во ЕУ и направи се што можеше, но сепак не е доволно. Значи ова е повеќе од Северна Македонија, повеќе од Бугарија, тоа е болест, нешто што треба да се борите за да се ослободите од телото на ЕУ. Така ќе продолжи. Бугарија ќе се повторува во различни форми, начини и имиња. Но, додека не станеме, како што реков, членки на Европската унија во следниот век, се надеваме дека ќе бидеме дел од новата Европска политичка заедница, каде барем редовно се среќаваме со вас, како денес, дури и без право на глас, каде што можете да седите на секое политичко ниво, на секое ниво на заедничкиот дом и, се разбира, да бидете тука за да ве потсетиме дека постоиме! Или не се сеќавате како ни направивте со пандемијата? Заборавивте да размислите да ги вакцинирате нашите медицински сестри! И откако со години зборувавме за влијанието на Кина, Русија или Турција на Балканот, каде ќе одиме да ги најдеме вакцините кога ќе ни го свртите грбот? На Месечината? Така некои мораа да одат во Кина или Русија, додека ние моравме да одиме во Турција и да го фалиме Бога што Турција не не остави на цедило, па спасивме безброј животи.
Исто така, многу се надевам дека, додека заложниците на Бугарија се уште во функција, болната ситуација со заложниците на Косово ќе заврши и единственото население во Европа без право слободно да се движи надвор од својата земја, ќе ја добие заслужената либерализација на визите. Без размислување! Тие можеа слободно да се движат кога беа под југословенска диктатура. Тие можеа да одат во Европа, да работат во Европа, но веќе не можат, бидејќи европските ослободители на Косово ја презедоа контролата врз судбината на нивното движење.
И повторно, што се однесува до добрите соседи, процесите за решавање конфликти или помирување, сакам јасно да ја споменам и Србија. Сите ги знаат специфичните ограничувања на Србија во однос на нејзината геополитика и моменталниот став кон Русија. Но, кога и да беше побарано да гласа во Обединетите нации, Србија застана на страната на Западот и земјите од ЕУ. Тоа е првиот голем потег на Србија во спротивна насока на Русија, што всушност ги зацврсти нашите односи, бидејќи спротивното ќе ги уништи од самиот почеток. За земја каде што стапката на одобрување на Владимир Путин е 80%, не мислам дека има некој што може да го доведе во прашање лидерскиот напор во Србија кон европскиот проект, додека секој од далеку може да види дека европскиот проект не е попривлечен за српскиот јавно мислење. Така, не е мудро набрзина да се повлече јажето за притисок со барањата за санкции.
Изводливоста, како што сите знаете од вашите домашни политики, е клучна. Погледнете ја Бугарија, која им го затвори патот на двете земји кон внатрешната политика, за нешто за што може да се разговара хумано со години, бидејќи Северна Македонија денес не станува членка на ЕУ, туку само бара да започне процес на кој ќе биде крај кога право на глас ќе има правнукот на Димитар (Ковачевски). Погоди што! Затоа, итниот притисок врз Србија, иако таа едноставно не е во позиција да испорача толку брзо, ризикува да ги зајакне внатрешно во таа земја силите со кои, во најмала рака, на ЕУ би и било исклучително тешко. Третирајте ги несогласувањата со почит, без потоа да размислувате што ќе се случи со процесот наречен „Берлин“ или со алатката наречена „Отворен Балкан“. Во оваа исклучително кревка ситуација, треба да одиме внимателно, без да ги влошуваме конфликтите. Србија е важен дел од Западен Балкан, од Отворен Балкан, од Берлинскиот процес, од мозаикот на Европската политичка заедница и многу клучен елемент за мирот и безбедноста во нашиот регион. Потребно е многу грижа. Имате многу кризи со кои треба да се справите, не помагајте уште една да експлодира затоа што не ни треба, имаме доволно! Значи, во име на принципите, да не ги уништуваме самите нашите принципиелни цели.
Во вашите земји има малку луѓе кои сè уште веруваат во ЕУ. Во Албанија сите и веруваат на Европа. И денес сите веруваат во ЕУ. Во Западен Балкан има многу кои сè уште веруваат. Времето лета и светот се повеќе станува опасно место, но сепак е катче во Европа каде луѓето веруваат во проектот. Не дозволувајте ова верување да падне засекогаш и не дозволувајте ЕУ да стане како онаа свештеничка заедница која дебатираше за полот на ангелите додека се уриваа ѕидините на Константинопол.
Ви благодарам.“
М. А.