Русија повеќе не може да испраќа природен гас во Европа преку украинските гасоводи, откако во средата истече петгодишниот договор, склучен пред почетокот на војната, пишува Бизнис Инсајдер.
Тоа го означува крајот на долгогодишниот аранжман што ја користеше Украина како канал за руски гас кон запад – договор што продолжи дури и кога избувна војна во 2022 година.
Европските земји кои го добиваа тој гас, како Словачка и Австрија, и плаќаа на Русија за овој енергенс. Ројтерс во декември пресмета дека руската економија ќе заработи околу 5 милијарди долари само во 2024 година од цевководи гас низ Украина.
Во меѓувреме, новинската агенција процени дека Кијив требало да добие меѓу 800 милиони долари до 1 милијарда долари во текот на 2024 година од наплата на транзитни такси.
Сепак, Украина со месеци сигнализираше дека планира да го прекине договорот на 1 јануари 2025 година и сега го исполни тоа ветување.
„Кога Путин го презеде руското претседателство пред повеќе од 25 години, годишниот транзит на гас преку Украина до Европа изнесуваше повеќе од 130 милијарди кубни метри. Денес е еднаков на 0“, напиша украинскиот претседател Володимир Зеленски.
When Putin was presented with the Russian presidency more than 25 years ago, the annual gas transit through Ukraine to Europe totaled more than 130 billion cubic meters. Today, it equals 0. This is one of Moscow’s biggest defeats.
As a result of Russia weaponizing energy and…
— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) January 1, 2025
Украинскиот министер за енергетика Херман Халушченко рече дека договорот за транзит престанал поради национална безбедност.
Рускиот гасен конгломерат Газпром во средата потврди дека неговиот енергетски тек низ Украина е запрен, наведувајќи го „повтореното и експлицитно одбивање на украинската страна да ги продолжи овие договори“.
Сега веќе непостоечкиот украинско-руски договор ги откри комплексноста на војната и нејзините политички последици во Европа, каде што што земјите од Европската унија се борат да ја намалат зависноста од руската енергија, дури и кога испорачувале оружје на Украина и се обидувале да ја санкционираат Москва.
Украина испорачува руски гас во Европа од падот на Советскиот Сојуз во 1991 година, а енергетските клиенти првично изразија загриженост дека нема да можат да најдат алтернативно снабдување навреме доколку истече договорот.
Словачкиот претседател Роберт Фицо ја критикуваше одлуката на Кијив во новогодишното обраќање, велејќи дека прекинот на евтиниот руски гас за Европа ќе создаде „драстично влијание“ врз земјите на ЕУ, но нема да и наштети на Русија.
Австрија, од друга страна, ги прекина врските со Газпром во декември, обвинувајќи ја Русија дека ја уценува австриската компанија за гас ОМВ користејќи ја енергијата како средство за пазарење за европската поддршка на Украина.
Губењето на Австрија како клиент беше уште еден удар за московската гасна индустрија бидејќи Европа се одвикнува од руското снабдување со енергија.
ЕУ во март соопшти дека во 2023 година околу 8 отсто од нејзиниот природен гас доаѓа од Русија, што е намалување од 40 отсто во однос на 2021 година.
Од почетокот на војната, САД и Норвешка се појавија како два од најголемите добавувачи на природен гас. ЕУ соопшти дека набавките на гас од САД во 2023 година се тројно зголемени од 2021 година, пополнувајќи речиси 20 отсто од увозот на гас во Унијата.
Некои земји на континентот, како што е Унгарија, членка на ЕУ предводена од претседател кој одржува блиски врски со Москва, сè уште имаат пристап до рускиот гас преку гасоводот Турски тек, кој тече по Црното Море до Балканот.
Се очекува Молдавија, која не е членка на ЕУ, и нејзината територија под контрола на сепаратистите, Придњестровје, да бидат тешко погодени од прекинот на договорот меѓу Украина и Русија, зашто најголемата електрана во земјата историски зависи од рускиот гас.
Подотви: Ј. Ѓ.
